Najmanje 48 ljudi poginulo je u zemljotresu jačine 7,6 stepeni po Rihteru koji je pogodio Japan, a spasilačke ekipe danas pokušavaju da stignu do izolovanih oblasti u kojima su zgrade srušene, putevi uništeni i prekinut dovod struje za desetine hiljada domova. Sa druge strane, u zemljotresu slične jačine u Turskoj stradalo je preko 50.000 ljudi. Zašto postoji ovako drastična razlika u broju žrtava, najbolje objašnjavaju zgrade u Japanu.
Zbog uništenih puteva je helikopterskim izviđanjima otkriveno razaranje na zgradama i infrastrukturi. U blizini epicentra zemljotresa uništeno je oko 1.000 kuća. Iako je šteta u Japanu velika, nije ni blizu one koji je zemljotres slične jačine izazvao u Turskoj prošle godine.
U seriji zemljotresa koja je u februaru 2023. pogodila Tursku i Siriju, od kojih je najjači bio magnitude 7,8, poginulo je skoro 60.000 ljudi. Čitav pogranični region je bio razoren, a kuće i zgrade su padale kao kule od karata.
Mnogi su tada pokušavali da shvate zašto je ova prirodna katastrofa – za koju se Turska navodno pripremala više od 20 godina – nanijela toliku štetu infrastrukturi.
Ipak, postoji jedna zemlja koja je decenijama ispred ostatka svijeta kada je u pitanju otpornost zgrada na zemljotrese. Uz podvige modernog inženjeringa, japanske zgrade otporne na zemljotrese pomogle su zemlji da se nosi sa brojnim snažnim potresima koji bi bili katastrofalni u ostatku svijeta, piše Blic.
Naprednost u projektovanju zgrada otpornih na zemljotres je uglavnom neophodna u Japanu. Ostrvska država se nalazi na takozvanom vatrenom pojasu Pacifika, zoni u kojoj su evroazijske, pacifičke i filipinske tektonske ploče jedna ispod druge. Ovaj ogroman pritisak povremeno dovodi do ogromnog oslobađanja energije – što rezultira zemljotresima.
Tri standarda otpornosti
Japan je pretrpio brojne zemljotrese tokom svoje istorije, a jedan od najgorih je bio Veliki zemljotres Кanto iz 1923. On je dostigao 7,9 stepeni Rihterove skale, razorio je Tokio i Jokohamu i ubio preko 140.000 ljudi.
Poslije Drugog svjetskog rata, japanska vlada je uvela niz sve strogih mjera kako bi primorala građevinare da zidaju objekte otporne na zemljotres. Japanski standardi otpornosti na zemljotres u građevini su sljedeći:
Taišin: Ovo je minimalni zahtjev za građevine otporne na zemljotres u Japanu i nalaže da grede, stubovi i zidovi budu minimalne debljine koje mogu da se nose sa podrhtavanjem.
Seišin: Sljedeći nivo se preporučuje za visoke zgrade i u njemu se koriste amortizeri koji apsorbuju veliki dio energije zemljotresa. U suštini, slojevi debelih gumenih mapa se postavljaju na tlo ispod temelja, čime se apsorbuju potresi.
Menšin: Ovo je najnapredniji oblik zgrada otpornih na zemljotrese u Japanu, a takođe i najskuplji. Sama građevinska konstrukcija je izolovana od tla slojevima olova, čelika i gume koji se kreću nezavisno od zemlje ispod. To znači da se sama zgrada veoma malo pomjera – čak i tokom najtežih zemljotresa.
Šta još Japanci rade
U zavisnosti od lokacije i namjene zgrade, japanske arhitekte mogu da biraju između mnogih drugih karakteristika građevine otporne na zemljotres, uključujući upotrebu čeličnog okvira u jezgru zgrade – za razliku od armiranog betonskog jezgra uobičajenog u zapadnim strukturama.
Poželjna je i upotreba dijagonalnih amortizera, čeličnih greda i stubova umjesto betonskih stubova, klatna u jezgru ili na krovu zgrade, mrežaste strukture koje pomažu u jačanju zgrade.
Mnoge nove zgrade su takođe povezane sa sistemom ranog upozorenja, koji upozorava stanovnike na nadolazeći zemljotres. Sve češće se koriste padajuća vrata koja pružaju više načina za bjekstvo, kao i pokrivena svjetla koja štite ljude u slučaju da sijalice eksplodiraju.
Druge zemlje koje se suočavaju sa prirodnim katastrofama mogu iz japanskog pristupa da nauče da je jaka regulativa od vitalnog značaja – jasni zakoni o minimalnim standardima za otpornost znače da japanski graditelji znaju šta moraju da urade ili će biti debelo kažnjeni.