Banjaluka se posljednjih godina, naročito tokom zime, redovno nalazi među najzagađenijim gradovima u regiji. Koncentracije sitnih PM2.5 čestica često višestruko premašuju dozvoljene vrijednosti, a građani mjesecima udišu vazduh koji ljekari označavaju kao direktno opasan po zdravlje.
Stručne analize pokazuju da najveći izvor zagađenja u Banjaluci nisu automobili, već kućna ložišta – peći na drva, ugalj i nekvalitetan pelet.
Kućna ložišta – glavni krivac
Prema procjenama ekoloških stručnjaka:
više od 60 posto ukupnog zagađenja PM2.5 česticama dolazi upravo iz individualnog grijanja,
najproblematičnija su stara ložišta bez filtera, u naseljima gdje se istovremeno grije veliki broj kuća.
Tokom stabilnog vremena, bez vjetra, sav taj dim ostaje zarobljen iznad grada zbog temperaturne inverzije, što stvara gust smog koji se danima ne razgrađuje.
Koliko bi koštalo stvarno rješenje?
Stručnjaci poručuju da brzih i jeftinih rješenja – nema. Jedina mjera koja daje stvarne rezultate je masovna zamjena najzagađujućih ložišta i djelimičan prelazak na: moderni pelet, toplinske pumpe ili priključak na daljinsko grijanje.
Prema realnoj, fokusiranoj varijanti plana:
potrebno je zamijeniti najmanje 20.000 najproblematičnijih kućnih ložišta,
prosječna subvencija po domaćinstvu iznosila bi oko 5.000 KM,
Ukupan trošak: oko 100 miliona konvertibilnih maraka.
Ova cifra uključuje: nabavku novih ekoloških uređaja, ugradnju, dio infrastrukture i podršku socijalno ugroženim domaćinstvima.
Koliki bi bio efekat?
Ako bi se ovaj plan proveo u potpunosti, procjene pokazuju da bi:
zimsko zagađenje u Banjaluci moglo biti smanjeno i do 50 posto,
broj dana sa opasnim vazduhom bio prepolovljen,
direktno bi se smanjio broj oboljenja pluća, srca i krvnih sudova.
Građani plaćaju zdravljem
Ljekari upozoravaju da dugotrajna izloženost PM2.5 česticama povećava rizik od: karcinoma pluća, moždanog udara, hronične opstruktivne bolesti pluća i astme kod djece.
Drugim riječima građani već plaćaju visoku cijenu, samo ne novcem, nego zdravljem.