Na Univerzitetu „Džons Hopkins“ u Sjedinjenim Američkim Državama čuva se neobična, ali fascinantna zbirka — Bibliotheca Fictiva, najveća svjetska kolekcija književnih falsifikata. U njoj se nalazi više od 1.200 lažnih rukopisa, knjiga i dokumenata koji su vijekovima oblikovali istoriju, od izmišljenih Šekspirovih napomena do lažnih papinih dekreta.
Kako prenosi RTS, ova arhiva pokazuje da su dezinformacije i propagandni tekstovi postojali mnogo prije interneta, a naučnici ih sada koriste kako bi istražili porijeklo laži i obmana koje su mijenjale tok istorije.
„Nikada nam ranije nije bila potrebnija ovakva kolekcija nego sada“, poručio je profesor Erl Hejvens, direktor Centra za istoriju knjige na ovom univerzitetu.
Kolekcija se koristi u obrazovanju — studenti na primjerima starih falsifikata uče kako da prepoznaju manipulacije i razumiju motive iza njih, što je, smatraju stručnjaci, ključno u eri vještačke inteligencije i digitalnih medija.
Naučnici upozoravaju da su današnje „lažne vijesti“ samo moderna verzija drevnih obmana. Ipak, kroz istoriju, čovječanstvo je uspijevalo da razvije alate za borbu protiv neistina — od kritičkog mišljenja do provjere činjenica.
„Biće grešaka, biće teorija zavjere“, poručuju istraživači. „Ali ako se držimo zajedno, akumulirano znanje i stručnost mogu ponovo pobijediti laži — kao i mnogo puta do sada.“