Ovo je druga tužba koju Centar podnosi protiv Ministarstva zbog
odobravanja Studije uticaja za navedeni projekat, a u toku je i upravni
spor koji je Centar pokrenuo radi preispitivanja zakonitosti ekološke
dozvole za navedeni projekat.
Podsjećamo da je nedavno, povodom prve tužbe podnesene u aprilu 2022.
godine, sud odlučio u korist Centra, te je ranije rješenje kojim se
odobravala Studija uticaja poništio zbog bitnih povreda postupka,
konkretno radi povrede ESPOO konvencije i dosljednog provođenja
prekograničnih konsultacija sa susjednim zemljama koje bi bile pogođene
negativnim uticajem rada TE Ugljevik 3, tj. aerozagađenjem.
Međutim, uprkos dosadašnjim ukazivanjima i na ostale međunarodne
obaveze BiH, pa tako i obaveze entitetskog Ministarstva, prilikom
ponovnog odobravanja Studije uticaja, isto je zanemarilo ostale
međunarodne obaveze. Naime, Ugovorom o uspostavljanju Energetske
zajednice, te pristupanjem Sofijskoj deklaraciji i Zelenoj agendi za
Zapadni Balkan, BiH se obavezala na pravovremenu dekarbonizaciju
energetskog sistema, koja nema alternativu.
Kako je za eventualnu izgradnju konkretno TE Ugljevik 3 potrebno
sigurno nekoliko godina, dolazi se do izvjesnog kršenja ovih obaveza,
tj. Sofijske deklaracije u kojoj se reguliše da BiH postaje karbonski
neutralna država najkasnije do 2050. godine, a ukoliko se izgradnja
dozvoli, očekivano trajanje i rad TE Ugljevik 3 bi znatno premašilo
2050. godinu.
Tužbom se posebno ističu i argumenti da je Ministarstvo u potpunosti
relativiziralo rad postojeće termoelektrane (TE Ugljevik 1) jer je
jednostrano ocijenilo usaglašenost njenog budućeg rada sa najvišim
standardima zaštite životne sredine, iz čega je isto očito izvelo i
ocjenu o usaglašenosti kumulativnog štetnog uticaja rada obje
termoielektrane, a time i usaglašenost same Studije uticaja sa pravnom
tekovinom EU i Ugovorom o uspostavljanju Energetske zajednice.
Ministarstvo je u novom rješenju navelo da će negativni uticaj rada
postojeće termoelektrane, koja je pri tom samo u toku 2019. godine
emitovala čak 9 puta veću količinu SO2 od dozvoljene, biti praktički
eliminisan radom postrojenja za odsumporavanje (ODG). Međutim, ovakva
tvrdnja Ministarstva je daleko od izvjesne, jer se naprotiv radi o
neutemeljenjim priželjkivanjima i to iz razloga što konkretno još
uvijek nisu obezbjeđene sve tehničke pretpostavke za kontinuiran rad
sistema za ODG, što se takođe iznosi u novoj tužbi.