Osim kritika prema aktuelnoj Vladi KS-a pojedini zastupnici su pokazali da ne znaju ni šta su indirektni porezi
Ured za reviziju institucija FBiH utvrdio je da je budžet Kantona Sarajevo za 2023. godinu u deficitu 80 miliona KM. U obrazloženju mišljenja s rezervom revizori su, između ostalog, naveli:
“Budžetom se ne planiraju rashodi i izdaci u skladu sa stvarnim potrebama budžetskih korisnika. Budžet ne sadrži sve planirane prihode i primitke i s njima povezane rashode i izdatke jer se razgraničeni prihodi i primici budžetskim korisnicima naknadno stavljaju na raspolaganje Odlukom Vlade. Nisu poduzimane ni mjere uravnoteženja Budžeta, iako su ostvareni značajno manji prihodi i primici, te je za 2023. godinu ostvaren negativni finansijski rezultat u iznosu od 80.218.709 KM. Navedeno nije u skladu s odredbama Zakona o budžetima u FBiH”, naveli su revizori.
Nezakonita zapošljavanja
I u Kantonu Sarajevo revizijom je utvrđeno kako se provode nezakonita zapošljavanja na određeni period, baš kao što je to bio slučaj u skoro svim rudnicima čije je poslovanje Ured za reviziju analizirao ove godine. Nezakonita zapošljavanja preferiraju gotovo sva javna preduzeća, bez obzira ko je na vlasti u tom momentu.
“Ugovori o djelu kod određenih budžetskih korisnika zaključeni su za poslove koji predstavljaju redovne poslove iz njihove nadležnosti ili sistematizovane pravilnicima o unutrašnjoj organizaciji koji se obavljaju u kontinuitetu tokom godine, što nije u skladu sa Zakonom o državnoj službi u Kantonu Sarajevo, Zakonom o namještenicima u organima državne službe u FBiH i Zakonom o radu”, upozorili su revizori.
Kako je nastao deficit?
Revizori su u izvještaju objasnili i zbog čega je došlo do deficita od 80 miliona KM.
“U 2023. godini ostvareni su značajno manji prihodi i primici od planiranih Budžetom, te je ostvaren negativan finansijski rezultat za 2023. godinu u iznosu od 80.218.709 KM. Dio je pokriven neraspoređenim viškom prihoda nad rashodima (akumuliranim suficitom) iz ranijeg perioda u iznosu od 35.918.953 KM, a na datum bilansa iskazan je višak rashoda nad prihodima (akumulirani deficit) u iznosu od 44.186.236 KM. Međutim, nisu vršene privremene mjere uravnoteženja Budžeta, niti su donesene njegove izmjene i dopune. S tim u vezi, ističemo da je potrebno planirati pokriće neraspoređenog viška rashoda nad prihodima (deficita) u narednih pet fiskalnih godina, shodno članu 43. stav 2. Zakona o budžetima u FBiH”, objasnili su iz Ureda za reviziju, te konstatovali sjedeće:
“Prihodi od poreza iskazani su u iznosu od 931.362.371 KM i u odnosu na plan su manji za 81.605.455 KM, a najvećim dijelom se odnose na prihode: od indirektnih poreza (480.018.736 KM), poreza na dohodak (248.093.170 KM) i poreza na dobit preduzeća (189.828.174 KM). Prihodi od indirektnih poreza su u 2023. godini znatno manji u odnosu na izvršenje prošle godine i iznos planiran Budžetom, jer je izmjenom Zakona o pripadnosti javnih prihoda u FBiH smanjen ponder za njihovu raspodjelu Kantonu”, jasni su revizori.
Dakle, deficit je nastao zbog toga što je Kanton Sarajevo prihodovao manje novca od poreza nego što je isplaniralo Ministarstvo finansija KS-a 2022. godine kada je kreiralo budžet za 2023. godinu.
A zašto je Kanton Sarajevo uopšte dobio manje novca od poreza?
Odgovor je vrlo jednostavan. Parlament Federacije BiH je 2022. godine usvojio izmjene Zakona o pripadnosti javnih prihoda kojima su izmijenjeni koeficijenti kojima se definišu prihodi za kantone po osnovu indirektnih poreza.
Jedan od predlagača izmjene ovog zakona bio je Salko Zildžić, zastupnik SDA, a argumenti za ovakav postupak uglavnom su se svodili na to da će se uspostaviti pravednija raspodjela novca prema kantonima.
Izvor problema je u smanjenju iznosa novca koji Kanton Sarajevo prihoduje od indirektnih poreza, ali je greška načinjena i prilikom kreiranja budžeta 2022. godine, kada gubici prouzrokovani odlukom Parlamenta FBiH nisu procijenjeni na adekvatan način.
Ured za reviziju FBiH zamjera Vladi Kantona Sarajevo što nije izvršen rebalans budžeta i korekcija određenih rashoda, kako bi se “popeglao” deficit.
Posljednjih dana možemo čuti kako opozicija u Kantonu Sarajevo pokušava da iskoristi deficit u budžetu kako bi rad Vlade prikazala neuspješnim. Najglasnija u kritikama je SDA, stranka koja je predlagač izmjena zakona na federalnom nivou koje su prouzrokovale gubitak značajnih sredstava za Kanton Sarajevo od indirektnih poreza koje prikuplja Uprava za indirektno oporezivanje BiH.
Tako su pojedini zastupnici SDA u Skupštini KS-a na sjednici održanoj u srijedu pokazali visok nivo neznanja. Prvo su na raspodjelu novca od indirektnih poreza gledali kao na neki dar koji je ranijih godina uručivao bivši premijer FBiH Fadil Novalić, a sada “taj dar” uručuje premijer Nermin Nikšić.
Količina neznanja koju prezentiraju pojedini zastupnici u Skupštini Kantona Sarajevo doseže čak do nivoa da ne znaju ni šta su indirektni, a šta direktni porezi, ali bi da aktivno učestvuju u raspravama o ekonomskim temama.
U Kantonu Sarajevo se prikupi 3.5 milijarde PDV-a, a vrati se 500 miliona KM
Zastupnik koji je na pravi način objasnio suštinu problema je Davor Čičić (SDP), koji je nekada bio i ministar finansija KS-a.
“Ako je vama pravično da kanton u kojem se uplati 3.5 milijardi KM PDV-a dobije nazad 500 miliona KM, onda uredu, ja i takav stav poštujem. Mislim da nije pošteno da neko ko uplati 3.5 milijardi KM nazad dobije 500 miliona KM. Naravno, sada će tu opet uslijediti ona priča kako u tih 3.5 milijardi učestvuju i firme koje su registrovane u Kantonu Sarajevo. Evo, ne moramo to uzeti. Hajde da uzmemo krajnju potrošnju po fiskalnim računima koja se ostvari u Kantonu Sarajevu, a to je 1.4 milijarde KM. Sarajevo, dakle, od te 1.4 milijarde potrošnje dobije nazad manje od 500 miliona KM od PDV-a. To znači da je to skoro pa tri puta manji iznos novca. Ako vi smatrate da je pošteno da građani Kantona Sarajevo od ukupne sume novca koju uplate u Kantonu Sarajevo dobiju nazad od 35 do 45 posto, onda ok, ja smatram da to nije pošteno. U tom kontekstu sam govorio da treba ići u izmjene tog Zakona o pripadnosti javnih prihoda, ne da bi se neki drugi krajevi slabije razvijali. Itekako Kanton Sarajevo treba da bude osjetljiv prema drugim kantonima, ali nije pošteno da građani Kantona Sarajevo dobiju malo više od trećine od onoga koliko generišu. Dugoročno će to biti problem”, objasnio je Čičić.