Izbori za Evropski parlament (EP) održavaju se od 6. do 9. juna, a prvi zadatak novih 720 poslanika biće da izaberu predsjednika, a potom i predsjednika Evropske komisije i cijeli njen sastav.
UEU mjesecima traju spekulacije o tome ko će zauzeti najviše pozicije, odnosno ko će biti novi predsjednici Evropske komisije, Evropskog savjeta i Evropskog parlamenta, kao i ko će biti novi visoki predstavnik EU za spoljnu politiku i bezbjednost.
Političke grupacije
Novoizabrani poslanici će prvobitno, nakon izbora za EP na kojima se nadmeću nacionalne političke stranke, formirati političke grupacije na osnovu zajedničkih političkih uvjerenja. Svaka politička grupacija u EP mora da ima najmanje 23 poslanika iz sedam zemalja EU.
Evropske političke partije, koje učestvuju na izborima, mogu da izaberu da imaju svoju političku grupaciju u EP ili da formiraju zajedničku grupaciju sa predstavnicima drugih partija.
Prije prve plenarne sjednice novog EP političke grupacije održaće sastanke na kojima će odlučiti o svom sastavu i svojim liderima. Političke grupacije mogu da se formiraju i u bilo kom trenutku tokom mandata EP.
Neformalni i formalni samit
Potom će evropski lideri, okupljeni u Evropskom savjetu, imati neformalan samit 17. juna, a zatim i formalan samit od 27. do 28. juna, na kojem će nastojati da se dogovore oko najviših funkcija u EU, uključujući oko predsjednika Evropske komisije i Evropskog savjeta, kao i oko visokog predstavnika EU za spoljnu politiku i bezbjednost.
Novog predsjednika Komisije Evropskom parlamentu mora da predloži Evropski savjet, odnosno šefovi država i vlada EU, kvalifikovanom većinom, a trebalo bi da tom prilikom uzmu u obzir ishod izbora za EP.
“Mogli bi da zaobiđu Fon der Lajen”
Ukoliko Evropska narodna partija (EPP) desnog centra ostane najveća grupacija u EP, moći će da predloži svoju vodeću kandidatkinju za predsjednika Komisije i aktuelnu predsjednicu Ursulu fon der Lajen za drugi mandat.
Međutim, lideri EU mogli bi da, uprkos tome, zaobiđu Fon der Lajen imajući u vidu da su prilikom njenog izbora 2019. odstupili od sistema vodećih kandidata i umjesto Manfreda Vebera kao vodećeg kandidata EPP izabrali Fon der Lajen.
Prva sjednica novog saziva EP
Nakon samita Evropskog savjeta, od 16. do 19. jula biće održana prva sjednica novog saziva Evropskog parlamenta, na kojoj će poslanici imati zadatak da, između ostalog, izaberu predsjednika parlamenta.
Prema navodima Politika, odlazeća predsjednica parlamenta Roberta Mecola očekuje novi dvoipogodišnji mandat, a moguće je da će se postići dogovor da nakon nje član socijalista i demokrata preuzme rukovođenje EP 2026.
Parlament bi u julu trebalo da zakaže i glasanje za potvrdu kandidata Evropskog savjeta za predsjednika Evropske komisije.
Prema navodima Politika, političke grupacije Zelenih, socijalista i demokrata i Obnovimo Evropu žele da zakažu glasanje tokom plenarne sjednice u julu kako bi desničarima, za koje se očekuje da će ostvariti značajan uspjeh na izborima, ostavili manje vremena da utiču na Fon der Lajen ili drugog kandidata, umjesto da čekaju do naredne sjednice u septembru.
Izbor predsednika EK
Parlament bira predsjednika Evropske komisije apsolutnom većinom tokom tajnog glasanja.
Ako kandidat ne dobije potrebnu većinu, lideri EU će morati da predlože novog kandidata u roku od mjesec dana, nakon čega će EP glasati o novom kandidatu.
Novoimenovani predsjednik Evropske komisije i zemlje članice EU naknadno će predložiti kandidate za nove komesare. Svaka zemlja dobija po jedan portfelj