U vrijeme rata i opsade grada, obojica su bila izvan Sarajeva. Obojici
je u to vrijeme, prilično podjednakim intenzitetom, zamjeran nedostatak
solidarnosti s napaćenim stanovnicima svog rodnog grada. Odmah, međutim,
po završetku rata između Bregovića i Sarajeva počinju se nazirati
signali otopljavanja. Na način skoro karikaturalno-crnogorski, Bregović
je, dok još nije poželio da se živ vrati, javno izražavao želju da bude
sahranjen u Sarajevu. A na takve patetične fraze, Sarajevo se lako
prima. Bregović se približavao Sarajevu, Sarajevo se približavalo
Bregoviću, a Kusturica je ostao Kusturica. Zato je, recimo, Željko
Komšić, na svečanosti koju su u Banjoj Luci organizovale Nezavisne
novine gledao da sjedi što dalje od Kusturice, dok je u Sarajevu i na
Bjelašnici koristio svaku moguću priliku da se uslika s Bregovićem.
Poslije golemih već pominjanih višemjesečnih logističko-medijskih
priprema, došla je napokon i ta subota, prva proljetna. Prema medijskim
izvještajima, Zetra je bila prepuna, slavljeniku su rođendan čestitale
“najmlađe članice hora Princess Krofne, a sa stropa olimpijske dvorane
spuštena je ogromna torta sa 62 svijeće. Nakon što su Princess Krofne
otpjevale pjesmu, torta je podijeljena gostima u VIP loži.” Specijalni
gost na Bregovićevom koncertu bio je Zdravko Čolić, a mada se u
tekstovima o koncertu pominjalo da su u publici bile “brojne poznate
ličnosti”, niko od njih očito nije djelovao dovoljno važno da bi bio
posebno potenciran. Uz svu pompu, Bregovićevo rođendansko ukazanje u
Sarajevu očito je izazvalo manji interes od, primjerice, jesenašnjeg
odlaska Dine Merlina u grad kojem je onomad, u vlastitim stihovima,
poručio da ga – zagrli. A baš u tom gradu, i to u Sava centru, istog tog
dana, 24. marta, i u isto vrijeme, izvedena je, dvije godine poslije
srpske premijere, pank opera Emira Kusturice “Dom za vešanje”. Prema
medijskim izvještajima, preko četiri hiljade prisutnih operu su dočekali
sa ovacijama. U publici je i u Sava centru bilo poznatih ličnosti, ali
neke od njih je očito vrijedilo i imenovati; radi se o predsjedniku
Republike Srbije Borisu Tadiću, predsjedniku Republike Srpske Miloradu
Dodiku i ministru unutrašnjih poslova Republike Srbije Ivici Dačiću.
Umjesto Neleta Karajlića koji u operi tumači ulogu Ahmeda Đide, a zbog
bolesti ove subote nije mogao nastupiti, pojavio se Ivan Jevtović.
Koincidiranje ova dva događaja: koncerta u sarajevskoj Zetri i (pank)
opere u beogradskom Sava centru, može biti inspirativno iz različitih
perspektiva. Ipak, ono što je u ovom trenutku možda i zanimljivije od
komparativne (karakterološko-fenomenološke) analize “slučaja Bregović” i
“slučaja Kusturica” iz sarajevske perspektive, odnosno suočavanja
razloga zbog kojih “čaršija” jednom oprašta sve, a drugom fakturiše kao
smrtni grijeh i sve što jest i sve što nije uradio, jeste činjenica da
dva pomenuta događaja nisu jedini recentni kulturni fenomeni čije je
ishodište u Sarajevu osamdesetih godina prošlog stoljeća, a koji
izazivaju veliki interes. Sedmog marta ove godine, dakle, samo tri
sedmice prije, u beogradskom Ateljeu 212 održana je premijera predstave
režisera Vladana Đurkovića “Balada o Pišonji i Žugi” po dramskom tekstu
Vladimira Đurđevića, nadahnutog dvjema pjesmama “Zabranjenog pušenja”.
Vjerovatno najveći hit istog beogradskog pozorišta u posljednjih godinu
dana je predstava režisera Olivera Frljića “Otac na službenom putu”, po
tekstu Abdulaha Sidrana, a čiji je predložak filmski proslavio upravo
Emir Kusturica.
Također, u prethodnih nekoliko mjeseci, nastupajući na sceni sarajevskog
Kamernog teatra 55, u seriji originalno koncipiranih književnih večeri,
Abdulah Sidran je izazvao definitivno nesvakidašnje zanimanje publike.
Ovo, naravno, nije sve; ako se vratimo samo malo unazad, tu je i film
“Orkestar” Pjera Žalice, recimo. Jasno je, dakle, da je najmanji
zajednički sadržilac koji bismo mogli prozvati “Sarajevo osamdesetih”
još izuzetno potentan i zapravo, što na prvi pogled može djelovati i
paradoksalno, u mnogo čemu aktuelniji od većine umjetničkih i estradnih
pojava novijeg vremena. Da se ubjedljivo odgovori zašto je to tako,
potreban je prostor veći od novinske kolumne i potrebna je vjerovatno
posve drukčija retorička aparatura. Ali da se takvo što notira,
ilustruje i argumentira, dovoljno je zapravo okrenuti se oko sebe
otvorenih očiju.