Od Drugog svetskog rada, kada su prve atomske bombe bačene na Nagasaki i Hirošimu
1945. godine, izvedeno je preko 2000 nuklearnih testiranja širom sveta.
Za 20 godina, Sjedinjene Države i tadašnji Sovjetski Savez su testirali
nuklearno oružje, čije eksplozije su bile najmanje 500 puta snažnije.
POČETAK ISTORIJE NUKLEARNIH EKSPLOZIJA
Američki “Triniti test” iz 1945.godine, prva nuklearna detonacija,
oslobodila je oko 19 kilotona eksplozivne energije. Eksplozija je
momentalno razorila objekat iz kog je doprla i pretvorila okolni pesak u
zeleno staklo, pre nego što je poslala snažan toplotni talas preko
pustinje.
Kako je Hladni rat eskalirao u godinama nakon Drugog svetskog rata,
tako su Sjedinjene Države i Sovjetski Savez testirali bombe koje su bile
najmanje 500 puta veće i snažnije od prvobitnih eksplozija.
ANATOMIJA NUKLEARNE EKSPLOZIJE
Nakon eksplozije, nuklearne bombe stvaraju divovske vatrene lopte,
koje emituju zasplepljujuće svetlo i užareni toplotni talas. Vatrena
lopta doslovno proguta okolni vazduh, postajući sve veća dok se diže kao
balon sa vrućim vazduhom.
Kako se vatrena lopta i zagrejani vazduh dižu, potisnuti i spljošteni gušćim vazduhom visoko u atmosferi, stvaraju takozvanu pečurku.
U podnožju oblaka, vatrena lopta fizički uništava sve oko sebe tako što
emituje udarni talas, koji se kreće hiljadama kilometara na sat.
Snažno strujanje čestica vazduha i prljavštine kroz središte oblaka
formira “stablo” oblaka pečurke. U vežini atomskih eksplozija,
promenljivi atmosferski pritisak i kondenzacija vode stvaraju prstenove
koji okružuju oblak, poznate i pod imenom Vilsonovi oblaci.
Vremenom se oblak pečurke raspršuje. Međutim, za sobom ostavlja
radioaktivni otpad u vidu nuklearnih čestica, krhotina, prašine i
pepela, nanoseći trajnu štetu lokalnom okruženju. Pošto su čestice
lagane, globalni vetrovi ih često raznose daleko izvan mesta detonacije.
Imajući na umu sve podatke koje smo naveli, pogledajmo kojih je 10 nuklearnih eksplozija bilo najveće do sada.
10. AJVI MAJK (1952)
Sjedinjene Države su 1952. godine detonirale “Majka”, prvu vodoničnu
bombu, kao deo operacije “Ajvi”. Vodonične bombe pojačavaju svoju
eksploziju pomoću nuklearne fuzije, proizvodeći mnogo više eksplozivne
energije od atomskih bombi, koje koriste nuklearnu fisiju.
Težak oko 63 500 kilograma, “Ajvi Majk” je oslobodio 10 400 kilotona
eksplozivne energije, što je ekvivalentno eksplozivnoj snazi od 10,4
miliona tona dimanita. Eksplozija je bila 700 puta snažnija od bombe
koja je bačena na Hirošimu 1945. godine.
9. KASL ROMEO (1954)
“Kasl Romeo” je bio deo “Operacije Kasl”, niza nuklearnih testova
američke vojske, koji su se izvodili na Maršalovim ostrvima. Sjedinjenim
Državama su ponestajala ostrva na kojima bi vršile testove, zbog čega
je “Kasl Romeo” bio prvi test koji je sproveden na otvorenom okeanu.
Testom je oslobođeno 11 000 kilotona, a bilo je predviđeno da se
njime oslobodi samo 4 000 kilotona eksplozivne energije. Njegova vatrena
lopta je jedna od naikoničnijih slika nuklearne eksplozije ikada
snimljenih.
8. SOVJETSKI #123 (1961)
“Test #123” bio je jedan od 57 testova koje je sproveo Sovjetski
Savez 1961. godine. Većina ovih testova je sprovedena na arhipelagu Nova
zemlja, koji se nalazi u severozapadnoj Rusiji. Bomba je oslobodila 12
500 kilotona eksplozivne energije, čime je uništila sve u krugu od 3,5
kilometra.
7. KASL JENKI (1954)
“Kasl Jenki” je bio peti test u “Operaciji Kasl”. Eksplozija je označila drugi najmoćniji nuklearni test Sjedinjenih Država.
Oslobodila je 13 500 kilotona, a bilo je predviđeno da se njome
oslobodi 10 000 kilotona. U roku od četiri dana od eksplozije, njene
čestice su stigle do Meksiko Sitija, udaljenog 11 400 kilometara od
mesta eksplozije.
6. KASL BRAVO (1954)
“Kasl Bravo”, prvi iz “Operacije Kasl”, slučajno je postao najmoćnija bomba koju su testirale Sjedinjene Države.
Zbog greške u projektu, eksplozivna energija je dostigla 15 000
kilotona, dva i po puta više od očekivanog. Oblak pečurke se izdigao 40
kilometara u visinu.
Kao rezultat testa, kontaminirana je površina od 11 000 kvadratnih
kilometara, a stanovnici obližnjih naselja bili su izloženi visokim
nivoima radioaktivnih čestica. Tragovi eksplozije pronađeni su u
Australiji, Indiji, Japanu i Evropi.
5, 4, 3. SOVJETSKI TESTOVI #173, #174, #147 (1962)
Sovjetski Savez je 1962. godine izvršio 78 nuklearnih proba, od kojih
su tri proizvele eksplozije koje zauzimaju 5, 4. i 3. mesto na ovoj
listi najsnažnijih nuklearnih eksplozija ikada. Testovi #173, #174 i
#147 su oslobodili 20 000 kilotona eksplozivne energije. Zbog apsolutne
tajnosti ovih testova, nisu objavljene fotografije, niti videosnimci
istih.
2. SOVJETSKI TEST #219 (1962)
“Test #219” bio je atmosferski nuklearni test, izveden upotrebom
interkontinentalne balističke rakete (ICBM), pri čemu je bomba
eksplodirala na visini od 3,8 kilometara iznad nivoa mora. Bila je to
druga po snazi nuklearna eksplozija u istoriji, sa snagom od 24 200
kilotona i radijusom razaranja od 41 kilometra.
1. CAR BOMBA (1961)
Radi prenosa “Car bombe”, koja se naziva i “Veliki Ivan”, dizajniran
je poseban avion, jer je bomba bila preteška za uobičajene avione. Bomba
je bila pričvršćena za džinovski padobran, da bi avionu dala vremena da
odleti sa lica mesta.
Eksplozija od 50 000 kilotona iništila je napušteno selo udaljeno 55 kilometara i izazvala zemljotres jačine 5,25 stepeni Rihterove skale u okolnom regionu. U početku je dizajnirana kao bomba od 100 000 kilotona, ali je Sovjetski Savez ipak prepolovio njen potencijal. Oblak pečurke “Car bombe” je probio stratosferu i dostigao visinu od preko 60 kilometara, što je šest puta više od visine na kojoj lete putnički avioni.