Foto: BUKA
Riblji fond u Jadranskom moru smanjuje se zabrinjavajućim tempom, na to utiču prekomerni ribolov, klimatske promene i doseljavanje novih vrsta riba koje ugrožavaju postojeću populaciju, zato stručnjaci upozoravaju kako “nestaje Jadran koji smo znali”.
“Ribolovstvo i naši riblji resursi su imaju velike poteškoće, klimatske promene su veliki problem, Jadran koji smo znali nestaje,“ rekao je u razgovoru za Hinu Alen Soldo, profesor na Odseku za studije mora Univerziteta u Splitu.
U većini mediteranskih zemlja, uključujući i Hrvatsku, plava riba je glavni deo celokupnog ribolova, ribarska industrija boji se da će zbog prevelikog ulova ribolov biti zaustavljen, a administrativne mere su ili drastične ili zakasnele.
“Odavno sam upozoravao da će stanje plave ribe u Jadranu, srdele i inćuna, doći na niske grane. Kada se to desilo EU je tražila drastično smanjenje ulova, pa čak i zaustavljanje. Tada su počele mere koje više ne funkcionišu”, kaže Soldo.
Predlaže da se na određeno vreme na nekom području uvede potpuna zabrana ribolova, ako se lovi premlada riba koja se još nije izmrestila.
“Invazivne vrste menjaju okolinu”
Puko smanjenje količine ulova bez omogućavanja razmnožavanja (mrešćenja) danas više ne funkcioniše. Nije isto ulovite li 50.000 tona ribe koja se već izmrestila ili 50.000 tona male nedorasle ribe. Bavimo se vatrogasnim merama umesto da budemo preventivni, smatra Soldo.
On zagovara da se hrvatski državni pojas u potpunosti zabrani za ribolov jer je to područje jedno od glavnih mrestilišta u Jadranu.
“Većina naše ribarske flote ne ide u to područje, s obzirom da nam se više od 94 odsto flote sastoji od brodovima manjih od 12 metara, kojima je toliko udaljavanje od obale zabranjeno, pa takva odluka ne bi pogodila našu industriju”, rekao je on.
Većina morskih resursa bi se u tom području nesmetano obnavljala, a kako im je prirodni nagon da krenu prema istočnoj (hrvatskoj) obali, to bi značilo da hrvatska flota štedi na gorivu, koje je danas najveći trošak u ribarstvu, i čeka veću količinu odraslih primeraka te time ostvaruje veći profit, dodao je on.
Soldo također upozorava da invazivne (doseljeničke) vrste riba menjaju prirodnu okolinu Jadranskog mora.
“Jedna od najinvazivnijih vrsta, riba lav, lani je prvi put zabeležena na našem delu obale, a ove godine već nekoliko puta. Poznato je da je ta riba na mnogim mestima u Sredozemlju promenila prirodnu okolinu”, upozorava Soldo.
Invazivna vrsta širi se zbog nedostatka morskih pasa
Naučni savetnik na splitskom Institutu za okeanografiju i ribarstvo Jakov Dulčić ističe da je tokom poslednje tri decenije zabeležen dolazak 46 novih vrsta riba u Jadransko more, u kojem živi više od 460 vrsta riba.
Kaže da je jedna od najgorih invazivnih vrsta u Sredozemnom moru vatrenjača uočena kod Visa na dubini od 15 metara u avgustu 2021, te u avgustu ove godine kod Račišća na ostrvu Korčuli.
Širenje vatrenjača, poreklom iz Indo-Pacifika, olakšava nedostatak domaćih grabljivica, to jest morskih pasa koje se prekomerno lovi.
“Vatrenjača prelepo izgleda, ali treba voditi računa da njen ubod može čak biti smrtonosan. Ipak, može se pripremati za hranu bez ikakvog straha,” objašnjava Dulčić.
Stručnjake zabrinjava što agresivni osvajači ugrožavaju domaće vrste riba, a neke od njih su opasnost po zdravlje ljudi.
U Mediteran došlo 107 egzotičnih vrsta riba
“Jedan od primera je kamena riba u istočnom Sredozemlju, čiji ubod može biti fatalan. Jedna od najubojitijih je plavotočkasta trumpetača, koju zbog brzog osvajanja Mediterana nazivaju i ‘lesepsijski sprinter'”, kaže Dulčić.
Budući da je učestvovao u izradi drugog izdanja Atlasa egzotičnih riba u Sredozemnom moru iz 2021. kaže da je u 20 godina, od prvog izdanja Atlasa iz 2002. godine, u Mediteran je došlo 107 egzotičnih vrsta riba, više nego u celom prethodnom veku.