LAŽNI MIT O NOVOM SVJETSKOM PORETKU Članak VIII: „Operacija Milosrdni anđeo“ – napad na SRJ

Uporedo sa razvojem već opisanih međunacionalnih sukoba na prostoru SFRJ, poslije deklaracija o nezavisnosti Slovenije i Hrvatske u junu 1991. i politicko rukovodstvo kosovskih Albanaca je promenilo kurs tako što se odlučilo da zahtjeva nacionalnu nezavisnost. Stanovništvo je potvrdilo ovaj kurs na referendumu održanom izmedu 26.-30. Septembra1991.g.; gdje se 99% glasaca izjasnilo se za nezavisnost. Nakon što je ustav prilagođen ovom rezultatu, 19 oktobra  doneta je Deklaracija o nezavisnosti. Maja 1992.g. usledili su parlamentarni izbori na kojima je LDK zadržala dominantnu poziciju: ona je dobila 76% glasova. Na istovremeno održanim predsednickim izborima Ibrahim Rugova je kao jedini kandidat osvojio 99,5% glasova. Dok su srpsko/jugoslovenske snage bezbjednosti dozvolile da se održe izbori na Kosovu, mada nisu priznale njihove rezultate, dotle je albansko stanovništvo kasnije bojkotovalo sve izbore na srpskom i jugoslovenskom nivou (oni odbijaju ponudu srpske politicke opozicije da zajedno izadu na izbore i zajedno obore Miloševica, na izborima 1992. godine). Po držanju albanskog politickog rukovodstva u ovoj situaciji prepoznatljiva postaje strategija koja ce ostati karakteriticna za dalji razvoj, a zasniva se na sledecim premisama: LDK je sistematski odbijao da prizna legitimnost srpskih institucija na Kosovu, i sve nade je polagao u intervenciju “međunarodne zajednice” radi postizanja svojih politickih institucija[1].

Februara 1996.g. u više kosovskih gradova bacene su bombe na srpske izbeglicke kampove. Oko 10 000 prognanih Srba iz Hrvatske naseljeno je na Kosovu ili smešteno u domove. Odgovornost za bombaške napade preduzela je jedna nepoznata organizacija, “Nacionalni pokret za oslobodenje Kosova”. Jedna druga grupa koja je se nazvala “Oslobodilacka vojska Kosova” (OVK)u isto vreme je skrenula pažnju na sebe bombaškim napadima.  Jedna okolnost u susednoj Albaniji išla je naruku OVK: propast piramidalnih banaka i narodna pobuna i haos, koji je, izmedu ostalog, podrazumevao i pljackanje vojnih skladišta oružja, doveo je do toga da je to oružje ubrzo stiglo na Kosovo preko sjeverne albanske granice koju je bilo teško kontrolisati. Od 1997.g., OVK je imala kampove za obuku u teško dostupnim severnoalbanskim oblastima Kukeš i Tropoja. Na dan 28. novembra 1997. prvi put su se trojica maskiranih boraca OVK pojavili na sahrani jednog ucitelja koga su streljale srpske jedinice, da bi u govoru pred oko 20 000 ožalošcenih ljudi objavili da je OVK jedina snaga koja se bori za “oslobodenje i nacionalno ujedinjenje Kosova”. Uskoro, OVK pocinje da ubija i Albance clanove Socijalisticke partije Srbije, tadašnje vladajuce stranke u Srbiji. Pojava OVK oznacava najteži period kosovske krize, period pravog oružanog sukoba, izmedu OVK i Vojske Jugoslavije i policije Republike Srbije. U sukobima ginu brojni pripadnici oružanih snaga, ali takode gube život i brojni civili – bilo kao žrtve namjernih atentata, otmica i ubistava, bilo tako što su se zatekli na mestu oružanih sukoba. 

Kao neposredan povod za napad NATO-a iskorišćena je akcija policije 15. januara 1999. godine u selu Račak, gdje se nalazilo uporište OVK, odnosno pripadnici bataljona „Sadik Šalja“. Tada je tokom akcije došlo do sukoba sa pripadnicima „Oslobodilačke vojske Kosova“ u kojem je razbijeno uporište i zapljenjeno oružje, ali nadležni organi ne uspjevaju da završe uviđajaj nad stradalima. Tokom noći 15. na 16. januar policija nije bila u selu, a 16. januara dolaze pripadnici Verifikacione misije na čelu sa Vilijamom Vokerom kao i veći broj novinara i zatiču leševe po selu, a najveći njihov broj u jarku nedaleko od centra sela. Vilijam Voker to odmah proglašava masakrom, a snimci i izveštaji o masakru odmah obilaze svijet. Jugoslovenski zvaničnici demantuju da je bilo masakra. Formira se zajednički forenzički tim jugoslovenskih i finskih forenzičara. Iako rade zajedno autopsije nad telima, Helena Ranta na konferenciji za štampu 17. marta 1999. godine u Prištini kaže, kako je kasnije priznala pod pritiskom Vilijama Vokera, da je došlo do „zločina protiv čovječnosti“[2]. Ovakav zaključak, kao i mediska kampanja, navode zvaničnike članica NATO-a da započnu vazdušne udare na SRJ kako bi spriječili dalju „humanitarnu katastrofu“.

NATO je zahtjevao oružanu intervenciju iz tog razloga, što kroz Savet bezbjednosti Organizacije ujedinjenih nacija nisu uspjeli da izdejstvuju odluku za oružanu intervenciju u SRJ zbog protivljenja Kine i Rusije, stalnih članica sa pravom veta. Iz tog razloga, NATO se odlučio na samostalnu oružanu intervenciju, navodeći kao razlog da je delegacija Jugoslavije odbila da potpiše ponuđeni sporazum u Rambujeu. Ponuđenim sporazumom bio je ozbiljno ugrožavan suverenitet SR Jugoslavije: zahtjevan je ulazak NATO trupa na Kosovo i Metohiju i njihovo slobodno kretanje cjelokupnom teritorijom SRJ, i predviđan referendum o samoopredjeljenju na Kosovu i Metohiji kroz 3 godine čiji bi rezultati bili „značajan faktor“ u odluci o konačnom statusu. Mnogi posmatrači su ovaj sporazum ocijenili kao ultimatum za koji se unapred znalo da ga delegacija Jugoslavije ne može potpisati.[3] Čak su neki strani relevantni faktori naknadno objavili, da im nije bio omogućen uvid u kompletnu dokumentaciju i da bi u tom slučaju ishod izglasavanja pregovaračkih punomoći njihovih izaslanika vjerovatno drugačije izgledao. Sa druge strane američki državni sekretar Madlen Olbrajt posljednja dva dana pregovora ubjeđivala Albance da prihvate principe sporazuma kako bi ovu stranu u sukobu kasnije mogli prikazati kao „konstruktivnu“. Ovakvu situaciju američki i britanski političari nalaze kao opravdanje za bombardovanje SRJ. Smatra se da je britanski premijer Toni Bler bio veći zagovornik bombardovanja nego američki predsednik Bil Klinton.

NATO bombardovanje Savezne Republike Jugoslavije – kodno ime Operacija Saveznička sila (Operation Allied Force) ili u SAD Operacija Plemeniti nakovanj (Operation Noble Anvil), u Srbiji poznato kao „Milosrdni anđeo“ ili NATO agresija, bila je završna faza Rata na Kosovu i Metohiji, koje je trajalo je od 24. marta do 10. juna 1999. godine. To je bilo drugo važnije vojno uplitanje NATO-a nakon bombardovanja Republike Srpske u operaciji Namjerna sila 1995.g. i najveći vojni sukob na prostoru Srbije i Crne Gore od vremena Drugog svetskog rata. Intervencija NATO-a je izvršena bez odobrenja Saveta bezbednosti zbog optužbi da srpske snage bezbednosti vrše etničko čišćenje kosovskih Albanaca. Neposredan povod za akciju bila su opisana dešavanja u Račku i odbijanje jugoslovenske delegacije da potpiše sporazum iz Rambujea.

NATO je 24. marta 1999. godine u 20:45 časova počeo vazdušne napade na vojne ciljeve u SRJ da bi se kasnije udari proširili i na privredne i civilne objekte. U napadima koji su bez prekida trajali 78 dana teško su oštećeni infrastruktura, privredni objekti, škole, zdravstvene ustanove, medijske kuće, spomenici kulture, crkve i manastiri. Procjene štete koju je imala SRJ kreću se od 30 do 100 milijardi dolara. Konačan broj žrtava zvanično nije saopšten, a srpske procene se kreću između 1.200 i 2.500 poginulih i oko 5.000 ranjenih. Tokom rata sa Kosova je izbjeglo nekoliko stotina hiljada Albanaca. Napadi su suspendovani 10. juna, nakon potpisivanja vojno-tehničkog sporazuma o povlačenju jugoslovenske vojske i policije sa Kosova i Metohije. Istog dana u Savjetu bezbjednosti je usvojena Rezolucija 1244. po kojoj SR Jugoslavija (Srbija) zadržava suverenitet nad Kosovom i Metohijom, ali ono postaje međunarodni protektorat pod upravom Unmik-a i Kfor-a. Sa vojskom i policijom u Srbiju je izbjeglo više od 200.000 kosmetskih Srba i drugih nealbanaca.

Međutim, Operacija Milosrdni anđeo zahtjeva posebnu analizu jednog aspekta bezbjednosnih misija kog smo se do sad samo djelimično doticali. Nazvati ratni pohod „Milosrdni anđeo“ već samo po sebi zvuči cinično, a u kontekstu korištenja sredstava kao što su osiromašeni uranijum, kasetne bombe i slična sredstva zabranjena međunarodnim pravom kao u ovom slučaju, zaista zvuči monstruozno. U daljem dijelu rada analiziraćemo aspekte upotrebe ovakvih sredstava od strane Alijanse.

Još davne 1954.g., naučnici su u SAD počeli da traže stalno skladište nuklearnog otpada, i sve do 1987.g. nijedna od država SAD nije željela da se na njenoj teritoriji deponuje nuklearni otpad, već se isti slagao u cisterne po skladištima reaktora širom zemlje. Nisu pretjerano uspjeli ni pokušaji da se ovaj opasni otpad pošalje u neku nerazvijenu zemlju na drugom kontinentu i cio poduhvat ,,pokrije“ poklonom-kreditom vladi takve države.Vojni naučnici su još početkom sedamdesetih godina počeli da ugrađuju osiromašeni uranijum u zrna i vrhove konvencijalnih, nuklearnih raketa, granata i metaka (krstareća nuklearna raketa sadrži 11 do 20 kilograma). Ovakva sredstva su prvi put upotrebljena u Zalivskom ratu 1991.g. Prema nekim procenama, za vreme Zalivskog rata eksplodiralo je 320 tona osiromašenog urana. Britanski Sandej Telegraf prenosi da je u Zalivskom rato bačeno 910 000 projektila u Bosni i Hercegovini 10 800 i na Kosovu i Metohiji u 1999. g. oko 50000 bombi. Isti medij preneo je podatke NATO-a prema kojima su  američki borbeni avioni 1994. i 1995. godine u Bosni i Hercegovini ispalili oko 10800 granata sa osiromašenim uranijumom. Svaka granata sadrži 300 gr. ove opasne materije. Ovu miniciju su nazvali “Srebrni metak”, zbog toga što ima veliku probojnu moć ( 40-70 mm debljine  čelik probija).

Grafitna bomba – staklasti je  četvrta alotropska modifikacija ugljenika koja je presvučena slojem posebnog polimera polivinilpropilidona, na koji se naknadno ugrađuje Aluminijum ili Cink. Polimeri se dodaju da bi se staklasti ugljenik lakše izvukao u nit pri  čemu se dobija dobra provodljiva paučinasta materija koja može da izazove kratke spojeve na elektro-mrežama. Ova bomba je teška 250 kilograma. Efekat eksplozije iznad električne centrale (instalacija) stvara oblak grafitne prašine koja se rasipa i pada nekoliko stotina metara unaokolo. Grafit kao provodnik izaziva kratak spoj na električnim instalacijama. Ove grafitne bombe-staklasti ugljenik (karbon), izazvale su kolaps elektroenergetskog istema Srbije tokom Operacije Milisrdni anđeo. Kasetna bomba BLU 97, američke proizvodnje, koja je ostala neeksplodirana nakon bombardovanja Niša 7. maja 1999. godine. Izbačena je iz kontejnera CBU 87/b, u koji staje oko 200 bombi. Reč je o kombinovanoj kasetnoj bombi koja ima kumulativno, rasprskavajuće i zapaljivo dejstvo. Ubitačno dejstvo za živu silu je do 150 metara, vozila uništava na 70 metara, a tenkovima i drugim oklopnim vozilima može da pričini znatnu štetu na 10 metara.

Dr Zoran Stanković, načelnik sudske patologije na VMA Beograd ističe da je zdravlje nacije je dugorečno ugroženo upotrebom radio-aktivnog oružja. Posledice bombardovanja 1999. god. mogu da prouzrokuju: poremećaj centralnog nervnog sistema , porast malignih oboljenja i leukemija, psihološke tegobe, probavne smetnje, poremećaje prirodne ravnoteže životne sredine, poremećaj klime, uništavanje flore i faune, uništavanje ozonskog omotača, zagađenje vazduha, zemlje, vode i podzemnih tokova, genetske poremećaje, povećanje steriliteta kod oba pola.

NATO snage bombardujući SR Jugoslaviju prekršili sledeće međunarodne konvencije, rezolucije i protokole:

–          Konvenciju o delovanju na životnu sredinu donetu 1977.

–          Konvenciju o zaštiti svetske prirodne baštine 1982.

–          Dodatni protokol broj 1 u Ženevskoj konveciji u oblasti zaštite žrtava međunarodnih ratnih konflikata 1949.

–          Konvenciju o zabrani upotrebe određ enih ubojnih sredstava.

–          Bečku konvenciju o zaštiti ozonskog omota ča.

–          Montrealski protokol o supstancama koje oštećuju ozon (1987. sa izmenama 1997.)[4]