Zbog kupovine lažnih diploma na više
privatnih fakulteta/univerziteta svjedoci smo jedne od najvećih afera u visokom
obrazovanju u Bosni i Hercegovini koja je rezultirala hapšenjem 11 osoba.
Ovakav slučaj nije zabilježen na
našim prostorima, a mnogi se pitaju šta poslije ovih hapšenja, neki
univerziteti već su se oglasili da nemaju ništa sa spomenutim radnjama, većina
ih rasplet situacij čeka u tišini.
Ukoliko akcija „Klaster“ dobije sudski
epilog optuženi bi se mogli suočiti sa dugogodišnjim zatvorskim kaznama, jer su
optuženi za krivična djela.
Na meti istrage su više privatnih fakulteta i univerziteta u Bosni i Hercegovini.
Mnogi postavljaju pitanja šta će se
poslije dešavati, da li je sve regulatno na ostalim obrazovnim ustanovama ili
samo nisu bili predmet ove istrage, šta će biti sa diplomama studenata koji
studiraju na ovim ustanovama, ali i ko je nadležan za sva provjeravanja rada
obrazovnih institucija?
Željko
Budimir, ministar za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i informaciono
društvo Republike Srpske, juče je u Banjaluci rekao da su zatražili od
Inspektorata Srpske da postupa nakon policijske akcije koja je sprovedena od
strane SIPA-e sa ciljem provjere tih institucija i da se ukoliko se navodi koji
su predstavljeni javnosti pokažu kao tačni oduzmu dozvole za rad tim
ustanovama.
„Ukoliko s dokaže da su diplome
prodavane krajnja mjera je oduzimanje dozvole za rad i brisanje te
visokoškolske ustanove iz registra ovih ustanova“, rekao je Budimir.
Budimir je rekao da je od Agencije za
visoko obrazovanje zatraženo da se privremeno obustavi proces reakreditacije za
određene institucije gdje je taj proces u toku, a kako bi se nakon započete
istrage vidjelo da li te ustanove ispunjavaju uslove za rad.
Iz Agencije za razvoj visokog obrazovanja i obezbjeđivanje kvaliteta Bosne
i Hercegovine rekli su nam da se akreditacija visokoškolskih ustanova
predstavlja postupak vanjske evaluacije kojim se provjerava usklađenost rada
visokoškolske ustanove sa kriterijima za akreditaciju i standardima koje
propisuje Agencija. Ispunjenost kriterija i standarda provjerava nezavisna
komisija domaćih i međunarodnih stručnjaka koju imenuje Agencija na prijedlog
nadležne obrazovne vlasti u svakom pojedinačnom postupku.
„Nakon što komisija utvrdi da je rad
visokoškolske ustanove u dovoljnoj mjeri usklađen sa propisanim kriterijima i
standardima i to konstatuje u svom izvještaju, Agencija daje preporuku
nadležnoj obrazovnoj vlasti o akreditaciji visokoškolske ustanove. Nakon
preporuke Agencije, nadležna obrazovna vlast donosi rješenje o akreditaciji
koje se dostavlja ovoj Agenciji radi upisa u Državni registar akreditovanih
visokoškolskih ustanova koji vodi Agencija.Dakle, u postupku akreditacije
učestvuju: visokoškolska ustanova, nadležna obrazovna vlast, komisija domaćih i
međunarodnih stručnjaka za akreditaciju
i Agencija koje provode aktivnosti u skladu sa svojim propisanim nadležnostima“,
rekli su nam iz ove Agencije i dodaju da kontrola diploma nije u nadležnosti
ove Agencije, već isključivo nadležnih ministarstava obrazovanja u Bosni i
Hercegovini i njihovih inspekcijskih organa koji su u vršenju inspekcijskog
nadzora ovlašteni za preduzimanje
propisanih radnji i mjera, od mjere poništenja javne isprave do drugih
mjera propisanih zakonom, a koje se odnose na daljni rad visokoškolske
ustanove, odnosno eventualno oduzimanje dozvole za rad.
Iz Republičke uprave za inspekcijske poslove rekli su nam da Republička prosvjetna inspekcija u
komunikaciji sa Ministarstvom za naučnotehnološki razvoj, visoko obrazovanje i
informaciono društvo Republike Srpske pomno prati aktivnosti koje provodi
Državna agencija za istrage i zaštitu (SIPA) u okviru akcije „Klaster“.
„Imajući u vidu da istražne radnje
koje provode nadležni istražni organi još uvijek traju, da institucije
Republike Srpske za sada ne raspolažu preciznim informacijama o djelima koja se stavljaju na teret licima i
ustanovama, u ovom trenutku republička prosvjetna inspekcija u skladu sa svojim
nadležnostima nema elemenata za postupanje. Nakon okončanja akcije i dobijanja
detaljnijih informacija, u saradnji sa resornim ministarstvom razmotrićemo
dalje pravce djelovanja inspekcijskih organa na predmetnim visokoškolskim
ustanovama, a u dijelu nadležnosti ovog organa. Kao inspekcijski organ, u
dijelu svojih nadležnosti stojimo na raspolaganju svim organima u procesu
istrage“, rekli su za BUKU iz Insepktorata RS.
Podsjećaju da su predmetne
visokoškolske ustanove u proteklim godinama bile predmet redovnih inspekcijskih
kontrola u dijelu nadležnosti ovog
organa, odnosno u smislu kontrole ispunjenosti uslova za rad koji su propisani
odredbama Zakona o visokom obrazovanju.
„Ono što je u ovom trenutku predmet
istrage su okolnosti koje se odnose na dokazivanje počinjenih krivičnih djela
nedopuštene trgovine, zloupotrebe položaja i drugih djela koja se osumnjičenima
stavljaju na teret. Riječ je o krivičnim djelima koja su kao takva definisana
Krivičnim zakonikom, te su samim tim predmet postupaka koje vode istražni
organi, i ne mogu biti predmet provjere ovog organa“, ističu iz Inspektorata
RS.
Iz stranke „Naša priča Republika
Srpska“ rekli su juče da je predsjednika te stranke, Zorana Kalinića,
jednog od osumnjičenih u aferi “Diplome” uhapsila je Državna agencija
za istrage i zaštitu BiH (SIPA). Nakon saslušanja u prostorijama SIPA u
Banjaluci sproveden je u Sarajevo. Kalinić je inače, predsjednik Upravnog
odbora Nezavisnog univerziteta Banjaluka
(NUBL).
“U trenutku davanja iskaza, u prostorijama SIPE, prof. dr Zoran
Kalinić nije imao advokata. Dao je iskaz kojim je negirao sve što mu se stavlja
na teret poslije čega su ga zadržali u pritvorskoj jedinici u Zalužanima da bi
ga danas ujutru, 22 februara 2022. godine transportovali u Sarajevo”,
saopštili su iz stranke “Naša priča RS”.
Zbog navedenog, oni traže da nadležni odgovore zašto je Kalinić zadržan
u pritvorskoj jedinici u Zalužanima, pa uhapšen i potom odvezen u Sarajevo ako
se uredno odazvao istražnim organima.
Univerzitet
za poslovni inženjering i menadžment Banjaluka (PIM) saopštio je
da niko od njihovih zaposlenih profesora, saradnika, administrativnog osoblja
ili uprave nije uhapšen, ali su i potvrdili da su inspektori SIPA izuzeli
dokumentaciju uz saglasnost rektorskog tima i menadžmenta Univerziteta. Sa
ostalih univerziteta nisu se oglašavali po ovom pitanju.
Rektor
Univerziteta u Banjaluci Radoslav Gajanin rekao je da se na ovoj
visokoškolskoj ustanovi doslovno poštuju sva pravila koja se odnose na oblast
visokog obrazovanja, te da je nedopustivo da u društvu postoje pojave, kao što
je nezakonito izdavanje i nedozvoljena trgovina fakultetskim diplomama.
„Moramo poštovati zakonske i sve podzakonske akte, koje uređuju oblast
visokog obrazovanja i procedure koje se odnose na regulative u ovoj oblasti.
Nedopustivo je da neko stekne zvanje visokoobrazovanog iz bilo koje oblasti, a
da nije ni išao na fakultet“, rekao je Srni Gajanin.
AKCIJA
KLASTER
Pretresi su izvršeni na osamnaest lokacija, a pretreseni su stambeni
objekti i pokretne stvari devet fizičkih osoba te je pretreseno devet pravnih
osoba, odnosno visokoškolskih ustanova.
Slobode je lišeno 11 osoba i sprovedeno u prostorije SIPA-e radi
kriminalističke obrade i ispitivanja u svojstvu osumnjičenih, nakon čega će u
zakonskom roku biti predate u dalju nadležnost postupajućeg tužioca Tužilaštva
Bosne i Hercegovine.
Prilikom pretresa otkriveno je i privremeno oduzeto: 75 personalnih
studentskih dosijea; matične knjige,
evidencije i registri i druga poslovna dokumentacija; novac u iznosu od
165.000,00 konvertibilnih maraka i računari i drugi predmeti koji mogu
poslužiti kao dokaz u krivičnom postupku.
Iz Tužilaštva BiH sapštili su
da se, prema prikupljenim dokazima, sumnja da su osumnjičeni nezakonitim
aktivnostima stekli iznos nezakonite imovinske koristi od više od 600 000 KM.
Do sada je pronađen i zaplijenjen novac u različitim valutama i
apoenima, u iznosu većem od 150 000 KM. Još uvijek se utvrđuju konačne razmjere
počinjenih krivičnih djela.
Ostaje nam da vidimo koji su daljnji koraci Tužilaštva BiH kada je ova
afera u pitanju i da li će slučaj dobiti sudski epilog.