Rezultati istraživanja stavova građana u sklopu projekta „Osnaživanje civilnog društva zapadnog Balkana za reformisanu javnu upravu (WeBER 2.0)" pokazali su da pandemija COVID-19 nije značajno izmijenila navike građana Bosne i Hercegovine i zamalja regiona zapadnog Balkana kada je u pitanju upotreba elektronskih usluga.
Relevantnost e-usluga, odnosno, njihov kvalitet i dostupnost građanima je naročito dobilo na značaju u periodu kada je pandemija bila na vrhuncu, jer je fizički kontakt s upravom i odlazak na šaltere sveden na minimum.
Međutim, rezultati istraživanja koje je zajedno s partnerima provela Vanjskopolitička inicijativa BH pokazali su da pandemija nije uticala na to da građani u BiH i našoj regiji češće počinju da koriste e-usluge.
Istraživanje koje je provedeno od 1. do 15. maja 2020. na uzorku od 6085 građana pokazuju da je samo 18 posto građana više nego inače koristilo e-usluge tokom pandemije, a da čak 50 posto ispitanika nije uopšte koristilo ovaj tip usluga u tom periodu.
– U prosjeku, dvije trećine građana regiona kažu da njihov interes za e-usluge nije porastao od početka pandemije – kazala je direktorica Vanjskopolitičke inicijative BH Anida Šabanović.
Porast korištenja elektronskih usluga tokom pandemije na regionalnom nivou iznosio je 38 posto, a porast u BiH je nešto niži od regionalnog prosjeka i iznosio je 31 posto. Najveći porast je zabilježen u Albaniji i Crnoj Gori sa 45 posto, dok je najniži (24 posto) na Kosovu.
Građani koji su informisani o načinu upotrebe e-usluga kažu da je ovaj tip usluga lak za korištenje, i bili su više zainteresovani za njihovu upotrebu, dok građani koji ne znaju puno o njima nisu bili skloni da ih koriste tokom pandemije, pokazuju rezultati istraživanja.
– Rezultati se mogu objasniti na sljedeći način, građanima nedostaju informacije o ovim uslugama, a i ako ih imaju, nemaju adekvatne informaciono – tehničke vještine za njihovo korištenje, ili je potrebno više vremena za navikavanje na interakciju građana s javnom upravom na ovaj način – istakla je Šabanović.
Oko 40 posto građana regije, kažu u Vanjskopolitičkoj inicijativi BH, preferira lični kontakt, i ti građani u velikoj mjeri, uprkos pandemiji, nisu bili zainteresovaniji za korištenje e-usluga.
Rezultati istraživanja pokazuju i da među najmlađom grupom ispitanika, uzrasta od 18 do 24 godina, postoji najveća zainteresovanost za korištenje e-usluga.
Međutim, ta zainteresovanost se smanjuje sa starošću, a potom kreće da raste, pa je druga kategorija koja je najviše zainteresovana za e-usluge grupa građana koji su starijih od 60 godina.
– Zainteresovanost grupe građana starijih od 60 godina možemo objasniti preprekama koje sa kojima su se oni suočili tokom pandemije, te im je kretanje bilo ograničeno u pojedinim periodima pandemije COVID -19 – komentariše Šabanović.
Dodala je da građani u svim zemljama regiona generalno pristupaju e-uslugama sa rezervom, pa se to nije mijenjalo ni tokom pandemije.
– Vlade bi trebale pokrenuti proaktivne informativne kampanje kako bi se povećala svijest građana o njihovom postojanju, a isto tako da su ove usluge puno brže, jednostavnije i jeftinije nego korištenje šaltera i šalterskih usluga. Pored kampanja, potrebno je da se radi na kvaliteti ovih usluga. Sve ovo bi dovelo sigurno do većeg povjerenja građana u interakciju elektronskim putem s upravom – dodaje Šabanović.
Istraživanje je provedeno u okviru projekta Osnaživanje civilnog društva zapadnog Balkana za reformisanu javnu upravu (WeBER 2.0), koje Vanjskopolitička inicijativa BH provodi s partnerima u okviru Think for Europe mreže i u saradnji sa briselskim Centrom za evropsku javnu politiku (EPC).