Nakon što je CRHOV RS u petak, 5. aprila, pokrenuo prinudnu
naplatu s računa Opštine Bileća zbog kašnjenja u isplati duga po emisiji
obveznica iz 2022. godine, a istog dana je blokiran i račun opštine, u medijima je
osvanula vijest da je opština bankrotirala.
Trebaju li građani BiH strahovati od bankrota jedinica
lokalne samouprave, te da li je ovaj scenario zakonski moguć u BiH, pitali smo ekonomistu i
analitičara Damira Bećirovića.
Što se tiče enititetskih zakona koji regulišu pitanje
stečaja, kaže Bećirović za BUKU, moguć
je stečaj pravnih lica u većinskom vlasništvu jedinica lokalne samouprave -na
primjer, moguć je stečaj gradskog komunalnog preduzeća i slično, ali nije moguć
stečaj nad imovinom u vlasništvu jedinica lokalne samouprave koja se finansira
iz budžeta, što faktički znači da stečaj opština i gradova pravno nije moguće
proglasiti.
Ovo što se dešava u Bileći, a što mediji nazivaju bankrotom,
pojašnjava, jeste u stvari potpuna
nelikvidnost i blokada računa opštine.
“Posljedice ovoga su nemogućnost
isplaćivanja plata zaposlenicima opštine i plaćanje dobavljača, čime su najviše
pogođeni zaposlenici i građani, jer prvi ne primaju platu, a za građane opština
ne može ostvarivati svoju funkciju njihovog servisa u punom kapacitetu. Što
se tiče izlaza iz ove situacije, vjerovatno će doći do kratkoročnog krpljenja
rupa kroz pomoć viših nivoa vlasti, a najavljuje se i podrška iz Srbije”, pojašnjava
sagovornik BUKE.
Obzirom da su u prošlosti neki od većih gradova u SAD-u proglasili bankrot- Detroit, Michigan, Stockton, Bećirovića smo pitali da li su
slični scenariji zabilježeni u Evropi.
Kaže da u nekoliko evropskih zemalja postoji mogućnost stečaja jedinica lokalne samopuprave, ali do sada
nismo vidjeli da je do toga dolazilo, barem ne kad se radi o značajnijim
gradovima, iako evropski gradovi nisu ništa manje zaduženi od američkih. Razlog
je, pojašnjava, u samom ekonomskom
modelu i modelu finansiranja javne uprave, gdje su u SAD-u gradovi
samostalniji u vođenju finansijske politike, dok je u Evropi lokalna samouprava
više povezana sa višim nivoima vlasti, gdje se značajan dio finansiranja od
infrastrukturnih projekata do nekih službi ostvaruje sa viših nivoa, te se
stoga i u situacijama finansijskih poteškoća uključuju viši nivoi vlasti.
“Stečaj u kontekstu gradova i opština znači priliku za
novi početak, koji istina nije lagan, ali može voditi postavljanju
kvalitetnijih organizacijskih i finansijskih osnova. Stečaj je bolan za veliki
broj zaposlenika i povjerilaca, ali u konačnici može dovesti do efikasnije i
racionalnije javne uprave. Upravo tu
možemo tražiti uzroke zašto kod nas nema stečaja jedinica lokalne samouprave,
jer kod nas država nije servis građana, koji treba biti efikasan i racionalan u
trošenju javnog novca, ona je na Balkanu plijen političkih partija koji služi
za zadovoljavanje njihovih političkih i finansijskih apetita”, zaključuje Damir
Bećirović.