Na području opštine Jezero u toku su geološka istraživanja zlata, tokom kojih se, prema navodima mještana i aktivista, voda iz rijeke Jošavke koristi u istražnim radovima, dok se tehnička voda, potencijalno zagađena teškim metalima i hemikalijama, vraća u rijeku. Ova praksa izaziva zabrinutost zbog mogućeg uticaja na kvalitet vode u rijekama Jošavka, Pliva i Vrbas, koje predstavljaju ključne izvore pitke vode za lokalne zajednice, uključujući opštine Jajce i Banjaluku.
Na stranici “Stop rudnicima u dolini Plive” objavljene su fotogafije rijeke Jošavke u koju se ispušta tehnička voda poslije geološkog istraživanja u optini Jezero.
“Ovako izgleda Jošavka, sva tehnička voda od ispitivanja ‘zlata’ ispušta se direktno u nju. Gdje su sada inspekcije, gdje su nadležni? Voda koja nastaje tokom istraživanja zlata može sadržavati teške metale, hemikalije i mulj koji predstavljaju ozbiljan rizik za okoliš i zdravlje ljudi. Zbog mogućnosti da se takva zagađena voda ulije u Jošavku, a zatim u Plivu i Vrbas, vodotoke koji se koriste za vodosnabdijevanje, nužno je da nadležne institucije hitno reagiraju, izvrše analize i spriječe dalje ispuštanje tehničke vode u prirodu”, rekli su na ooj stranici aktivisti.
Dodaju da svako odlaganje kontrole povećava opasnost po građane i okoliš.
“Ne smijemo zaboraviti da se Jošavka ulijeva u Plivu, a Plivu opština Jajce koristi kao izvor pitke vode. Vodu iz Vrbasa, u koji se dalje ulijeva, koristi i Banjaluka. Dokle ćemo ćutati ovome”, pitaju se aktivisti.
Iz Centra za životnu sredinu pojašnjavaju da se trenutno izvodi geološko istraživanje na području Jezera te se, prema navodima mještana, vrši zahvatanje vode iz rijeke Jošavke i ispuštanje onečišćene vode nazad.
Zakonski okvir Republike Srpske jasno propisuje obaveze i ograničenja za sve aktivnosti koje mogu imati uticaj na životnu sredinu.
- U skladu sa Zakonom o geološkim istraživanjima, moguće je prije isteka istražnog roka ukinuti rješenje o odobrenju detaljnog geološkog istraživanja ukoliko geološkim istraživanjima nastupi narušavanje životne sredine.
- Paralelno s tim, Zakon o vodama propisuje da se na vodnim dobrima ne smije vršiti zahvatanje vode.
- Svako korištenje voda koje prelazi obim opšte upotrebe zahtijeva vodnu saglasnost ili dozvolu, a svako djelovanje bez tog odobrenja predstavlja kršenje zakona.
“Na kraju, važno je naglasiti da su, prema Uredbi o klasifikaciji voda i kategorizaciji vodotoka, rijeka Pliva i njena pritoka Jošavka svrstane u vodotoke prve kategorije. Vode prve kategorije. Zaštita i očuvanje naših voda predstavlja pitanje dugoročne stabilnosti zajednica, ne samo pravne regulative”, ističu iz Centra za životnu sredinu.