Ljubavni život Josipa Broza Tita često se posmatra kao fusnota u odnosu na njegovu političku karijeru, ali žene koje su bile dio njegovog života bile su mnogo više od pratnje i ukrasa. Bile su obrazovane, snažne, politički angažovane – i gotovo sve su, baš poput njega, prošle kroz istorijske vrtloge 20. vijeka. Svaka od njih nosi priču vrijednu romana.
Pelagija Belousova Ruskinja koja je prva rekla “da”
U Rusiji, neposredno nakon Prvog svjetskog rata, Tito je upoznao Pelagiju Belousovu, mladu Ruskinju koja će postati njegova prva supruga. Vjenčali su se 1919. godine u Ruskoj pravoslavnoj crkvi, a već sledeće godine došli u tadašnju Kraljevinu SHS. Pelagija je u istoriji ostala upamćena kao “Polka”, kako ju je Tito zvao, ali i kao žena koja je s njim dijelila godine siromaštva i ilegalnog političkog djelovanja.
Živjeli su zajedno do 1928. godine, kada je Tito uhapšen. Nakon toga, Pelagija se vratila u Sovjetski Savez, gdje je, poput mnogih tadašnjih komunista, postala žrtva Staljinovih čistki. Provela je godine u zatvoru i tek se kasnije ponovo udala. Njihov brak je formalno okončan 1936. godine.
Od četvoro djece koje je imala s Titom, samo je sin Žarko preživio. Pelagija je umrla 1968. godine – tiho i daleko od politike i bivšeg muža koji je u međuvremenu postao predsjednik države.
Ana Kening – zaboravljena nevjesta iz Moskve
Ana Kening, poznatija kao Lucija Bauer, bila je druga žena kojoj je Tito rekao sudbonosno „da“. Njihova veza započela je u Moskvi, gde su oboje radili za Kominternu. Venčali su se 1936. godine pod lažnim identitetima – on kao Fridrih Valter, ona kao Elza Lucija Bauer.
No, ova ljubav nije imala srećan kraj. Tito je ubrzo poslat u Jugoslaviju, a Lucija je ostala u Moskvi, brinući o njegovom sinu iz prethodnog braka. Ubrzo je optužena da špijunira za Gestapo, uhapšena i streljana 1937. godine – još jedna žena u njegovom životu koja je završila kao žrtva totalitarnog sistema.
O njoj se rijetko govori, kao da je iščezla iz Titove lične istorije, možda zato što su se vjenčali pod pseudonimima, možda zato što je preminula tako brzo. Ali ona je, makar na kratko, bila druga gospođa Broz.
Herta Has – žena iz ilegale i majka Titovog sina
U Parizu 1937. godine, Tito je upoznao Hertu Has – Slovenku, partijsku kurirku i politički aktivnu ženu, s kojom će provesti naredne četiri godine. Njihova veza bila je prava ljubavna priča u sijenci ilegalnog rada – on “inženjer Slavko Babić”, ona “Marija Šarić”, zajedno u skrivenim stanovima Zagreba.
U tom odnosu rodio se i sin Aleksandar Miša Broz, ali kao i mnoge veze pod pritiskom revolucije, ni ova nije izdržala. Kada je Tito 1941. godine otišao u Beograd, Herta je ostala u Zagrebu trudna. Nakon što je rodila dijete, uhapšena je, ali kasnije razmjenjena za njemačke oficire.
U trenutku kada se ponovo srela sa Titom 1943. godine, on je već bio u vezi sa Davorjankom Paunović. Herta je nakon rata živjela miran život, ponovo se udala, imala još dvije kćerke i umrla u Beogradu 2010. godine.
Davorjanka Paunović – najveća ljubav i vječna tajna
Ako su druge bile saputnice, Davorjanka Zdenka Paunović bila je – kako mnogi kažu – Titova najveća ljubav. Bila je lijepa, obrazovana i dolazila iz ugledne porodice. Govorila je nekoliko jezika, studirala francuski, nosila moderne haljine i imala uticaj koji je bio zapažen i na partijskim sastancima.
Upoznali su se 1941. godine u Zagrebu. On već zreo, legendarni vođa pokreta otpora. Ona mlada, dvadesetogodišnja partizanka i kurirka. Od tog trenutka, nisu se razdvajali. Pratila ga je kroz rat, mijenjala identitet, učestvovala u važnim odlukama. Jednom je rekao: „Radite šta hoćete, ali ja bez nje ne mogu.“
Preminula je 1946. godine od tuberkuloze. Tito ju je sahranio u dvorištu Bijelog dvora – simbolično, među kraljevima i državnicima, jer ju je volio kao nijednu prije. Njeno ime dugo je bilo prećutkivano, ali trag ljubavi ostao je vječan.
Jovanka Broz – prva dama u sjenci dvora
Najpoznatija i posljednja Titova supruga bila je Jovanka Budisavljević, mlada partizanka iz Like. Upoznali su se 1944. godine u Drvaru. Kasnije je postala njegova sekretarica, pa ljubavnica, a 1952. godine i supruga.
U to vrijeme, ona je bila oličenje elegancije i državničkog dostojanstva – savršena prva dama socijalističke Jugoslavije. Ali brak koji je u početku djelovao skladno, kasnije se našao na udaru političkih spletkarenja. U drugoj polovini sedamdesetih, Jovanka je bila sve više izolovana, a 1977. godine i formalno odvojena od Tita