Pobjedu Donalda Trampa na američkim izborima vlasti Republike Srpske proslavili su možda i svečanije nego svoju ličnu na prošlim opštim izborima. Makar takav se utisak stekao. Glavni organizator cjelodnevnog derneka Trampu u čast bio je a ko drugi nego Milorad Dodik, predsjednik Republike Srpske. Obraćajući se novinarima, rekao je da ne može mnogo govoriti jer je cijelu noć pratio američke izbore, ali da je Trampova pobjeda pobjeda i njegova pobjeda i pobjeda Republike Srpske te da se ponovo u Palatu vraća američka zastava.
Usput rečeno, niko od prisutnih građana nije zamahao američkom zastavom ispred Palate, ali jesu se vijorile srpske ali i jedna ruska zastava. Sve može – sve je dozvoljeno.
Milorad Dodik u jednom je momentu stavio na glavu kačket sa Trampovim sloganom “Make America Great Again” a proslava je nastavljena uz doručak i harmoniku i pjesmu “Ne može nam niko ništa”, da bi išlo dalje sa cjelodnevnim čestitanjem Trampu na društvenim mrežama. Završetak je kulminirao kroz vizuelnu projekciju Trampovog lika na Palati Milorada Dodika uz poruku “Republika Srpska čestita”.
Dodik je tokom dana tvitnuo da on organizuje slavlje, jer “američka ambasada to nije”
“Nisam oklijevao da podržim Trampa i to je naša velika pobjeda. Možemo da sarađujemo sa Amerikom koja je pravedna i pozivamo na takvu saradnju”, rekao je Dodik na konferenciji za novinare u Palati Republike, nakon organizovanog koktela uz nadu da su “lakši dani pred Republikom Srpskom”
Dodik je usput ponovo “potkačio američkog ambasadora u BiH”.
“Ovo neće promijeniti svu suštinu ali će biti lakše. Trebamo izdržati još dva dana pod ovim zlotvorima kakav je ambasador Majkl Marfi u BiH. Vjerujemo da njemu nije jutros lako. Mislio sam da pošaljem čestitku, ali ne komuniciram s njim”, naveo je Dodik.
Hladan tuš uslijedio je u kasnim popodnevnim časovima kada je objelodanjeno da su se jedno fizičko i privatno lice našli na novim američkim sankcijama, zbog sumnje na saradnju sa porodicom Dodik.
“Ova mreža je direktno povezana sa Igorom Dodikom, sinom Milorada Dodika. Dodik je godinama koristio svoj službeni položaj za gomilanje ličnog bogatstva preko kompanija povezanih sa njim i Igorom. Ova korupcija je doprinijela potkopavanju povjerenja javnosti u državne institucije BiH i vladavinu prava”, navodi se u saopštenju Ureda za kontrolu strane imovine američkog Ministarstva trezora.
Danas se čula i prva reakcija na uvedene sankcije. Milorad Dodik je rekao da su mu sankcije uvedene dva dana prije prve inauguracije Donalda Trampa.
“Dva dana prije inauguracije Trampa, u prvom mandatu, na koju sam pozvan da dođem dobio sam od demokrata sankcije. Za četiri godine Trampove vlasti nisu se uspjele skinuti sankcije zato što su u administraciji sjedili ljudi koji nisu mogli da se promijene. Ne mogu da ne kažem da imam nadu”, rekao je Dodik.
Upitan da prokomentariše jučerašnje uvođenje američkih sankcija Vladimiru Perišiću i kompaniji “Еlpring”, Dodik je rekao da to nema nikakve veze sa pravom, te da je to učinila odlazeća američka administracija.
“Nije to zadnje, vjerovatno će oni još nešto smisliti što će biti teško. Ali meni odgovara da bude što teže, jer onda sa tom težinom tog problema mogu da lakše dođem tamo gdje treba, a ja znam gdje treba doći”, istakao je Dodik.
Nakon ovih izrečenih riječi jasno je da je banjalučko slavlje Trampu u čast organizovano kako bi se skrenula pažnja na jednu malu teritoriju na brdovitom Balkanu čiji su lideri na američkoj crnoj listi, pa da u slučaju da neko ovo iz te nove Trampove administracije vidi, smiluje se i sankcije kao takve ukine.
Međutim i sam Dodik priznaje da je to dugotrajan proces, da prethodna Trampova administracija nije mogla ništa. Je li se nešto promijenilo od tada? Vidjećemo.
U svakom slučaju dugačak je put do ukidanja sankcija, toga je svjestan i Milorad Dodik, ali ono što se sada može analizirati jesu poruke poslate sa jučerašnje proslave u Banjaluci. Šta se to ustvari proslavljalo juče u Banjaluci?
Tanja Topić ocjenjuje da je proslava Trampove pobjede u Banjaluci pokazala “svu raskoš ideoloških orijentacija i vrijednosti koje praktikuju zvaničnici Republike Srpske.
“Vidjeli smo, u čudu, da sve može zajedno, pa i zastava u koju se Srbi kunu sa zastavom “imperijalističke sile” i “bratske Rusije”. To, zapravo, govori o praznom zaklinjanju u simbole, zbog kojih ste u jednom danu spremni zgaziti sve koji drugačije misle, u narednom iste te zastave ljubiti. Radi poređenja, dvije slike su zanimljive za poređenje — kad je NATO bombardovao Jugoslaviju, ambasada USA u BL bila demolirana, sav namještaj i računari izbačeni na ulicu, zastave pocijepane i zapaljene, jučer se u palati predsjednika vijori zastava USA i smiješi se Trump sa holograma” ističe Tanja Topić.
Dodaje da “opet ostajemo na nivou simbola.
“Ako su kačket i inat postali obilježja zvanične politike, onda je ona u ideološkom smislu prazna ljuštura. Uvijek je zanimljivo pratiti kako ovdje mejnstrim politika određuje vrijednosni okvir prema potrebi pojedinaca, horski pjevači tako mogu pod kapu staviti sve moguće ne pokazujući gadljivost, pa tako, mogu i nediplomatskim rječnikom vrijeđati ambasadora Marfija, nadmećući se čija je uvreda biti primitivnija, do ogrtanja u američke zastave i nošenja kačketa američkog novoizabranog predsjednika. Bitno je da su uz vođu u svakoj prigodi.
Tanja Topić ovim naglašava kako se sličan sličnom raduje.
“Može se, ako ostajemo u vrijednosnom okviru, primijetiti da zvaničnici RS sa Trumpom dijele ljubav, odnosno naklonost prema Putinu, tradicionalne porodične vrijednosti i spremnost na kršenje ljudskih prava. Sama proslava, njeno svođenje na pobjedu RS i način proslave su ilustracija političkog besmisla” ističe Topić.
Komunikolog Mladen Bubonjić kaže za naš portal da se slavlje Milorada Dodika i vlasti Republike Srpske povodom pobjede Donalda Trampa na američkim izborima može posmatrati kroz nekoliko ključnih aspekata: geopolitiku, unutrašnju politiku, simboliku i poruku koja se prenosi građanima i međunarodnoj zajednici.
“Prvo, postoji očigledna ambivalencija u Dodikovom stavu prema Sjedinjenim Američkim Državama. S jedne strane, Dodik se godinama suočava s američkim sankcijama, koje su ga dodatno distancirale od zvanične američke politike i prisilile da gradi čvršće veze s Rusijom, gdje pronalazi podršku za svoje političke ambicije u Republici Srpskoj. S druge strane, Donald Tramp je tokom svog prethodnog mandata pokazivao retoričku sklonost ka smanjenju američkog angažmana u određenim geopolitičkim sferama, pa su Dodik i vlasti Republike Srpske u tome možda vidjeli priliku za manje pritiska na Republiku Srpsku, kao i moguće popuštanje sankcija koje su mu lično nametnute” ističe naš sagovornik.
Što se tiče drugog aspetka – to je vizuelni spektakl i simbolika koja se koristi za slanje poruke podrške i, istovremeno, usklađivanja sa Trampovim politikama.
“Postavljanje slika Donalda Trampa na Palatu predsjednika u Banjaluci i javno isticanje srpske, ruske i američke zastave šalje višeznačnu poruku – s jedne strane, prikazivanje američke zastave naglašava iluziju „ponovnog prijateljstva“ sa SAD-om, dok prisutnost ruske zastave signalizira duboku povezanost sa Rusijom i očitu podršku politici Vladimira Putina, koji je Trampu u prošlosti bio svojevrsni politički saveznik u globalnim pitanjima” kaže za BUKU Bubonjić
Treći aspekt odnosi se na dublji politički kontekst.
“Dok Trampova administracija jeste smanjivala američku prisutnost u određenim regionima i nalazila kompromisniji ton s Rusijom, američki pristup prema Balkanu i BiH generalno nije bio dovoljno promijenjen da bi značajnije uticao na sankcije ili pritisak na Dodika. No, Dodikove vlasti to percipiraju kao mogućnost za veću slobodu u unutrašnjoj politici i dalju centralizaciju moći unutar Republike Srpske bez straha od odlučne američke reakcije. Na kraju, ovakvo slavlje povodom pobjede američkog kandidata predstavlja Dodikov pokušaj da zadrži podršku među građanima Republike Srpske koristeći elemente nacionalizma, antizapadnog sentimenta, ali i populizma, s nadom da će „povratak“ Trampa donijeti povoljnije međunarodne okolnosti za njega i njegovu vlast” zaključuje Bubonjić
Ovakva proslava Trampove pobjede u Banjaluci odražava duboku ideološku zbunjenost, gdje se američke, srpske ali i ruska, zastave paradoksalno vijore zajedno. Na jednoj strani, Dodik i vlasti U Republici Srpskoj izražavaju podršku Trampu kao simbolu protivljenja establišmentu, uz nadu da će popustili kaiš američkih sankcija uprkos dugotrajnoj napetosti sa zvaničnom američkom politikom. Istovremeno, ne smije se zaboraviti istovremena bliskost s Putinom i Rusijom, koji pružaju podršku Dodiku u njegovim političkim ambicijama. Takva mješavina simbola stvara sliku političkog oportunizma koji koristi svaku priliku za spektakle, pokazujući ideološku nedosljednost i povremeno zanemarivanje stvarnih političkih posljedica.