Najveće bitke ovog rata nisu uticale na njegov krajnji ishod, ali su
zato istorijskim udžbenicima zadali nezaboravne lekcije o rekordnom
broju poginulih ikada.
Baštovana na ovoj fotografiji fotografisao sam kako brine o ružama na
groblju cijelog britanskog bataljona u mjestu Péronne, u Francuskoj.
Na ovom mjestu, a na dan otvaranja bitke na Sommi 1. jula 1916.
godine, britanska vojska je pretrpjela najgori jednodnevni borbeni
gubitak u svojoj istoriji od gotovo 60.000 žrtava. Ukupni gubici ove
bitke, koja je trajala od jula do novembra, na Engleskoj, Francuskoj i
Njemačkoj strani premašuju broj od 1 100 000 ljudskih žrtava.
Ništa vezano za Veliki rat nije ovisilo o žrtvama u borbama na Sommi. Ništa!
Prostor sadašnje Bosne i Hercegovine je, kao i u svim velikim
ratovima, i u Prvom svjetskom ratu služio kao veliki garnizon mlade
vojske za tuđe ciljeve i ratove.
Mladost zemlje ratovala je svuda unaokolo za potrebe tadašnje austrougarske carevine.
U Italiji …
“Dolomiti su najljepše planine svijeta. Groblje. Pod svakim krstom
počivaju dva vojnika, na svakom krstu dva imena i dva datuma smrti.
Čitam. To je Balkan. Tanasković Mitar i Lutvica Murat, poginuli ili
umrli 13. decembra 1917. godine, počivaju zajedno, u istom grobu. Sav
besmisao, apsurdi i gluposti svih ratova i mržnji, a pogotovo našeg
bosanskog, sve se stislo na jednom krstu, sa dva imena i istim datumom
smrti…”, zapisala je u svom tekstu ( http://bit.ly/1qlyOuu) za BUKU, Milijana Pavlović
Da ima imalo reda, ova zemlja bi danas položila cvijeće na Mitrovom i Muratovom grobu.
Danas bi priču o Mitru i Muratu djeca imala u knjigama, umjesto da se
pripremaju za nove ratove, te da slave i nikad ne propituju prošle .
Jer u Mitrovom i Muratovom grobu je odgovor šta smo svijetu bili prije
100 godina. I šta smo mu danas.
Da ima reda, kao što ga nema, danas, 28. juna, ova zemlja zbog
obilježavanja 100 godina od početka rata ne bi bila podijeljena novim
zidovima. Bila bi velika učionica, jedan veliki školski čas, sa samo
jednom lekcijom i pitanjem – Da li smo u proteklih 100 godina nešto
naučili ili bi ponovili sve isto?
Da ima pameti, zahvaljujući odgovoru na to pitanje, današnji dan bio
bi kraj jedne, a početak druge, ljepše i vedrije Bosne i Hercegovine.
Ali mi nemamo odgovore. Mi imamo nova pitanja i stare monologe.
Da ima pameti, danas bi mogli reći da je na Balkanu danas sve
drugačije nego tog jula 1878. godine na Berlinskom kongresu, kada je
Otto von Bismarck rekao da cijeli Balkan nije vrijedan ni malog prsta
ili kostiju jednog njegovog grenadira.
Budimo na trenutak realni, 150 godina kasnije, ova izjava zvuči tačnije nego ikad.
Tekst napisan na današnji dan 2014.godine na 100 godina od početka 1 svjetskog rata