U Sarajevu su predstavljeni glavni nalazi trećeg “Redovnog ekonomskog izvještaja za jugoistočnu Evropu”, koji su pripremili stručnjaci Svjetske banke.
Glavne nalaze izvještaja predstavio je Željko Bogetić, vodeći ekonomista Svjetske banke i koordinator sektora za zemlje Zapadnog Balkana putem video-linka iz Washingtona. Tokom 2012. šest zemalja jugoistočne Evrope (JIE6), odnosno Albanija, Bosna i Hercegovina, Kosovo, Makedonija, Crna Gora i Srbija, kao grupa, doživljavaju drugi val recesije.
“Poslije dvije godine krhkog oporavka od globalne recesije, u 2012. šest zemalja jugoistočne Evrope kao grupa doživljavaju drugi val recesije”, navodi se u izvještaju.
Također, ove zemlje suočile su se i s rizicima pomenutim u junskom izvještaju Svjetske banke.
“Pogoršanje vanjskih uslova, uticaj jake zime na ekonomsku aktivnost i dalji rast nezaposlenosti na početku godine, uzeli su danak u oblasti potrošnje, investicija i izvoza. Ugroženi su oporavak kreditne aktivnosti i fiskalna konsolidacija”, kazano je u izvještaju za jugoistočnu Evropu.
Većina zemalja regiona se suočava sa velikim ekonomskim problemima dok će ekonomija Srbije opasti za čak dva procenta.
“Poslije rasta od oko dva procenta godišnje, tokom perioda 2010.-2011., zbirni realni rast BDP-a zemalja regiona smanjiće se na minus 0,6 procenata u 2012., pri čemu će ekonomija Srbije opasti za čak dva procenta”, navodi se u izvještaju.
Jasno je da će čak i u najboljim okolnostima put do održivog oporavaka biti naporan, sada se očekuje da rast u 2013. bude u prosjeku 1,6 procenata, navodi izvještaj. Zabrinjavajući za domaćinstva je i rizik novog udara povećanja cijena hrane, koji bi mogao povećati siromaštvo i izvršiti pritisak na srednju klasu.
“Naročito Srbija, Albanija i Crna Gora će morati istrajati na smanjenju fiskalnih deficita i snižavanju duga, baš kao što moraju nastaviti s unapređenjem investicione klime i reformom tržišta rada i javnog sektora”, kazano je u izvještaju Svetske banke.
Postoji realna opasnost da zemlje regiona budu uhvaćene u začarani krug koji potencira ciklus dugoročne štednje, negativnog rasta, visokog duga i još većih rizika od socijalnih potresa.
Da bi se spriječio ovakav ishod, u izvještaju se tvrdi da vlade zemalja regiona trebaju udvostručiti napore ka ubrzanju fiskalnih i strukturalnih reformi.
“Te zemlje su uglavnom iscrpile fiskalni prostor i smanjile javne investicije, osim Kosova, koje je izuzetak”, navodi se u izvještaju.
Svjetska banka navodi da je ono što je najpotrebnije intenzivnija reforma politika kako bi se smanjio javni dug i ubrzale strukturalne reforme, posebno u upravljanju javnim sektorom, investicionoj klimi i tržištima rada.
“Ukoliko bi se ostvarile takve ubrzane reforme, vanjska podrška od EU i globalnih međunarodnih finansijskih institucija (MFI), dobro koordinirana i usmjerena na regiju u cjelini, a ne samo na pojedinačne zemlje, bi mogla pomoći i olakšati prelazak na trajniji rast u srednjoročnom periodu”, napominje se u izvještaju.
Sredstva međunarodnih institucija će biti važna, posebno u pružanju podrške institucionalnim reformama i ruralnom razvoju.
“U novembru 2012. Evropska investiciona banka, Evropska banka za obnovu i razvoj i Svjetska banka su najavile 30 milijardi USD finansiranja za zemlje centralne i jugoistočne Evrope u naredne dvije godine”, kazano je u izvještaju Svetske banke.
Također, sredstva IPA će biti od krucijalnog značaja za održiv ekonomski napredak i infrastruturne projekte.
“Fokusiranjem na najvažniju infrastrukturu od regionalnog značaja (pruge, autoceste, energija i plin) i na radna mjesta i mala i srednja preduzeća, moglo bi doći do značajnog povećanja efikasnosti investicija, rasta i zapošljavanja”, kazano je u izvještaju.