foto BUKA
Pod najnovijim sankcijama Sjedinjenih Američkih Država od prošle sedmice je trojka iz Republike Srpske, svi vezani sa vlast u ovom enitetu.
Savo Cvijetinović je član Saveza nezavisnih socijaldemokrata (SNSD) i predstavnik kompanije BN Inžinjering sa sjedištem u RS.
Na crnoj listi se našao i ministar industrije energetike i rudarstva RS Petar Đokić.
Treća osoba koja je sankcionisana je Duško Perović koji je je dugogodišnji šef predstavništva RS u Moskvi, u Rusiji.
Od 20.oktobra ove godine pod sankcijama SAD-a su i kćerka i sin Milorada Dodika, Igor i Gorica. Kako se navodi, oni olakšavaju Dodikovu stalnu korupciju u Republici Srpskoj, omogućujući mu da izvlači javna sredstva iz Republike Srpske i obogaćuje sebe i svoju porodicu na račun građana BiH i funkcionalne uprave u zemlji.
Rukovodstvo RS pod sankcijama
Prije njih od 31.jula ove godine na crnoj listi SAD-a je i Radovan Višković, premijer RS, Željka Cvijanović, srpski član Predsjedništva BiH , Nenad Stevandić, predsjednik Narodne skupštine RS, i Miloš Bukejlović, ministar pravde RS.
Kako se navelo u obrazloženju, oni su direktno odgovorni za podsticanje donošenja zakona u Narodnoj skupštini Republike Srpske (NSRS) kojim se odluke Ustavnog suda BiH proglašavaju neprimjenjivim u RS, čime se obstruiše i ugrožava implementacija Daytonskog mirovnog sporazuma.
Ko je sve završio pod sankcijama od 2022. godine?
Krenimo redom – Prvi kome su proširene sankcije i to na američkoj “crnoj” listi sankcija početkom 2022.godine bio je lider SNSD-a i član Predsjedništva BiH Milorad Dodik. On se od 2017 godine nalazi na ovoj listi zajedno sa stranačkim kolegom Nikolom Špirićem.
U januaru 2022. godine Dodik je kažnjen “zbog podrivanja države, ugrožavanja Daytonskog sporazuma, korupcije i brojnih drugih aktivnosti koje narušavaju funkcionisanje demokratije”.
Dodik je i na britanskoj listi sankcija, zajedno sa Željkom Cvijanović. Ona je na toj listi završila kao Predsjednik Republike Srpske, dok je Dodik bio član Predsjedništva BiH.
Završili su na britanskoj listi u aprilu 2022.godine zbog, kako je navela britanska ambasada, pokušaja da naruše legitimitet i funkcionalnost države BiH.
Sankcije uključuju zabranu putovanja i zamrzavanje imovine,uz naglašavanje da to “nisu sankcije protiv Republike Srpske, niti njenih građana”.
“Ovo su sankcije usmjerene na dvije osobe koje su se neodgovorno ponašale na svojim funkcijama”, saopšteno je iz britanske ambasade u BiH.
To što su njih dvoje sankcionisani, građane ove zemlje pretjerano nije zanimalo. Njih tako “kažnjene”, građani su nagradili na izborima. Funkcijom predsjednika Republike Srpske odnosno članom Predsjedništva BiH. Njih dvoje samo su se zarotirali na funkcijama.
Dodikov kolega sa američke liste, Nikola Špirić, sjedi u Domu naroda Bosne i Hercegovine. Na tu su ga fotelju izabrale kolege iz Narodne skupštine Republike Srpske.
Savjetnik Milorada Dodika, Milan Tegeltija, zajednom sa suprugom, također je na crnoj američkoj listi zbog visoke korupcije u periodu obnašanja funkcije predsjednika Visokog sudskog i tužiteljskog savjeta.
Od početka juna 2022.godine na američkoj crnoj listi je i ministar zdravlja i socijalne zaštite Republike Srpske Alen Šeranić zbog “postupaka koji potkopavaju Daytonski mirovni sporazum i demokratske institucije BiH”. Alen Šeranić je nakon izbora ponovo ministar zdravlja u Vladi Republike Srpske.
Isti dan kada i Šeranić, na listi SAD-a završio je Predsjednik Federacije Bosne i Hercegovine Marinko Čavara. Pored “postupaka koji potkopavaju Daytonski mirovni sporazum i demokratske institucije BiH” on je na listi zbog “odgovornosti za ili saučesništvo, zbog direktnog ili indirektnog učešća u aktivnostima ili politikama koje podrivaju demokratske procese ili institucije na Zapadnom Balkanu”. Marinko Čavara imenovan je za dopredsjedavajućeg Predstavničkog doma Parlamenta Bosne i Hercegovine.
Na crnoj listi SAD-a su zbog korupcije završili Asim Sarajlić i bivši predsjednik PDA Mirsad Kukić, a na američkoj crnoj listi je i bivša glavna državna tužiteljka Gordana Tadić.
Posljednji u nizu sankcionisanih u 2022.godini je premijer Federacije Bosne i Hercegovine Fadil Novalić zbog potkopavanja demokratskih procesa. Ni on nije kažnjen od strane građana. Naredne četiri godini će biti poslanik u federalnom parlamentu.
Kao što se može vidjeti sankcije ne da nisu “politički” kaznile političare, može se reći da su sankcije neizostavan PR momenat i “pravljenje žrtve” od tih osoba. Kritička samorefleksija ne postoji, a činjenica da Republika Srpska godinama plaća lobiste u Sjedinjenim Američkim Državama čini se ne proizvodi željeni efekat u američkoj zvaničnoj politici.
Šta je poenta sankcija?
Predsjednik PDP-a Branislav Borenović smatra da je stavljanje pod sankcije kompletno rukovodstvo Republike Srpske jedna jako loša poruka, koja nosi sa sobom ozbiljan izolacioni rizik za Republiku Srpsku.
“Ko god banalizovao ili nipodaštavao sankcije i crne liste za pojedince iz vladajućih struktura je neozbiljan i ne razumije opasnost koju ovakva reputaciona slika nosi sa sobom za cijelo društvo u kojem živimo. I zato je važno stalno isticati da je Republika Srpska trajna i medjunarodno priznata ustavna kategorija koja ne može, niti smije biti poistovjećena sa bilo kojim pojedincem već isključivo sa ustavom zagarantovanom pozicijom i njenim jasnim nadležnostima” rekao je za BUKU Borenović.
Draško Aćimović, bivši diplomata i analitičar kaže za BUKU da su sankcije zapravo preventivna mjera s pomoću kojih USA može brzo odgovoriti na političke izazove i razvoj događaja koji su u suprotnosti s njegovim ciljevima i vrijednostim.
Sankcije u širem smislu, odnosno diplomatske sankcije, obuhvaćaju sankcije kao što su prekid diplomatskih odnosa s ciljanom zemljom ili koordinisano povlačenje diplomatskih predstavnika i predstavnica USA ili u slučaju da se sankcije primjenjuju na
fizička lica kao što je u slučaju osoba iz Bosne i Hecegovine dolazi do ograničavanja ulaska osoba uvrštenih na popis (zabrana putovanja).
“Osobe na koje se primjenjuju sankcije ne mogu ući u USA, zamrzavanje imovine u vlasništvu osoba ili subjekata uvrštenih na popis, zamrzava se sva njihova imovina u USA, a osobe i subjekti iz USA ne mogu staviti nikakva sredstva na raspolaganje uvrštenima na popis ekonomske sankcije ili ograničenja u vezi s posebnim sektorima privredne aktivnosti, uključujući zabrane uvoza ili izvoza određene robe, zabrane ulaganja, zabrane pružanja određenih usluga” ističe za BUKU Draško Aćimović.
On naglašava da ukoliko se zadržimo na specifičnosti diplomatije i BiH onda možemo reći i da osobe koje su imenovane od strane sankcionisanih političkih funkcionera mogu izgubiti status na teritoriji USA zbog povezanosti sa sankcionisanim osobama. Takodje svim USA diplomatama i privrednicima se ograničava/zabranjuje saradnja sa sankcionisanim licima u bilo kojoj formi.
Ipak kao i u svemu ostalom, specifične društvene i političke bh (ne)prilike utiči i na, uslovno rečeno, “intenzitet” izrečenih sankcija.
Aćimović kaže da upravo zbog složenosti odnosa unutar BiH i neprimjenjivosti sankcija prilikom izbora na najviše političke i privredne dužnosti u zemlji vrlo često dolazi do izuzeća od pravila i zemlje koje su sankcionisale odredjene osobe primorane su na kršenje vlastitih sankcija.
“Samim tim postavlja se pitanje da li je osnov sankcija u suštini signal nosiocima političkih i pravosudnih funkcija da preduzmu mjere protiv sankcionisanih lica. Možda i najvažnije pitanje o kojem se već neoficijalno razgovara,a vezano je za sankcije i stvaranje novog medjunarodnog prava,da li će u budućnosti zemlje koje su sankcionisale nekoga, moći izvšiti i njegovo procesuiranje na teritorijama zemalja na kojima se nalaze”zaključuje naš sagovornik.