Sredinom osamdesetih, sa svojih šesnaest godina, malo sam vremena, poput većine mojih vršnjaka, provodio blejeći pred televizorom. Znam da bi se ponekad čudio sablasno praznom gradu kada bih oko osam naveče išao od stana prema omiljenom kafiću. Kasnije bih saznao da se moje hodanje poklapalo sa emitovanjem najnovije epizode popularne trakavice „Dinastija” ili bi išla naša prva sapunica „Bolji Život“. Međutim, postojalo je vrijeme kad sam i ja bio prikovan za drugi program Radio televizije Beograd. Svakog četvrtog ponedeljka u mjesecu prikazivao se “Hit Meseca“. Pored časopisa “Džuboks” i kasnije “ITD…”, ova muzička emisija je bio naš internet, jedini izvor informacija vezan za najnovija muzička dešavanja na domaćoj sceni.
Duca Marković bi redom predstavljala i na binu izvodila bendove za koje nikad niko u bližoj i daljoj okolini dotad nije čuo i koji su značajno uticali na nas omladinu, dotad naviknutu i skrajnutu na ono što bi Brega ili Čola izbacili svake druge godine iz svog repertoara.
Cane i “Partibrejkersi”, Nele i „Pušenje“, Darko Rundek i “Haustor”, Jura i “Film”, Anja Rupel i “Videosex”, Tanja i “Oktobar 1864”, Koja i “Disciplina Kičme” i mnogi drugi su tih godina gruvali iz sve snage. Ne samo da su pomjerali učmale muzičke standarde, nego su svojim izgledom i načinom odijevanja izokretali naopačke ustaljene norme ponašanja na malim ekranima televizijskih prijemnika.
U to isto vrijeme na benzinskim pumpama & crpkama širom naše domovine od Triglava do Đevđelije, počela je, osim naftnih derivata, da se prodaje i roba takozvane široke potrošnje. Tako ste, dok vam simpatični brkica u nepromočivoj zelenoj kabanici sipa benzin u vašeg moskvića ili tristaća, mogli na istom mjestu, dok čekate da se žedni rezervoar vaše “makine” napuni do vrha, pored higijenskih uložaka, sladoleda, kondoma i vina, pazariti i poneku muzičku kasetu.
U zavisnosti od prefinjenosti vašeg muzičkog ukusa, to je mogao biti bilo koji album u širokom spektru od sevdaha, narodnog melosa, lakih pop nota, do slovenačkog roka. Rame uz rame, sa polica su vam se, na primjer, mogli neodoljivo smiješiti Ferid Avdić, Biserka Veletanlić i Zoran Predin sa svojim Lačnim Francom.
Nema tačnih podataka kako je prodaja muzike & glazbe išla na ovim punktovima, kakvi su tiraži tu obarani, ali znam da je komšija Zdravko, otac mog druga Duleta, jednog dana iz skladišta Energopetrola, odakle su se snabdijevale sve lokalne benzinske, donio kući cijelo jedno, debelom prašinom pokriveno pakovanje od deset kaseta, da mu sin ima na šta presnimavati svoje “drekavce”.
Sve kasete u tom plastičnom pakovanju su bile od istih umjetnika. Dok su ostali veliki gradovi imali braću Vranešević iz “Laboratorije Zvuka” ili Jelić iz “Yu Grupe”, naša regija u sjevernoj Bosni imala je Braću Begić iz “ Braće Begić”. Oni su, naime, bili čuveni izvođači izvorne narodne muzike, gdje je centralno mjesto zauzimao jedan drevni instrument svojstven upravo tom podneblju, a zvao se šargija. Braća Begić, tačnije Ilija & Marko, bili su toliko popularni da je narod po njima nazvao zglobne autobuse koji su saobraćali po cijeloj opštini.
Piscu ovih redova majka je radila u Robnoj kući “Beograd”, koja se nalazila u samom centru našeg malog grada. Jednom u mjesecu otišao bih na odjel gdje su se prodavale ploče i kasete, provjerio da li su na broju svi oni izvođači koji su bili predstavljeni prethodne noći u emisiji, napravio bih spisak od pet albuma, svratio nakon toga do “metraže”, na mamin odjel, uručio joj listu i onda bi ona navečer donijela tih pet naslova kući. Ja bih ih nestrpljivo i napreskokce preslušao i one koje bi mi se svidjele odmah presnimavao na prazne kasete, da bi mama ujutro svih pet nosača zvuka, uredno premotanih na A1 stranu, vratila u svoju firmu.
Ova uigrana akcija besprijekorno je radila na opšte zadovoljstvo svih učesnika. U stvari, u samo jednom slučaju nailazila je na nepremostive poteškoće. Srđan Gile Gojković je sinu, odnosno meni, bio muzički uzor i silno sam želio da preslušam novi album od “Električnog Orgazma”, ali ga zbog samog imena nisam mogao dodati, dopisati na materin spisak. Ni dan danas, sa svojih pedeset i kusur godina, ne mogu zamisliti da ona naziv grupe pročita čika Bobanu, prodavcu na muzičkom odjelu. Njihov album “Kako Bubanj Kaže” morao sam kupiti na neviđeno, bez preslušavanja, od svoje ušteđevine. I nisam se pokajao. Naprotiv!
TDK,MAXELL, BASF, prazne kasete od 60 i 90 minuta, nisu se mogle nabaviti tek tako, u trgovini. One su morale doći izvana, sa tog famoznog zapada, od neke tetke iz Frankfurta ili nečijeg ujaka iz Beča. Pošto nisam imao nijednog člana uže i šire familije “napolju”, morao sam se snalaziti kako sam znao i umio.
I tu se vraćamo na gore već spomenute likove iz ovog teksta. Na mog druga, njegovog pokojnog oca, braću Begiće i njihove kasete. Ne imajući drugog izbora, u nedostatku prazne kasete, morao sam posegnuti nezaboravnim hitovima Ilije i Marka i preko vječnih evergrina Braće Begić, snimiti živi album 19LIVE86 od beogradske grupe Ekaterina Velika.
Ne znam koga sam više uvrijedio tim bezočnim činom. Sirotu braću prema kojima sam ispoljio neviđeni bezobrazluk brišući njihovo narodno blago ili prema članovima EKV-a, čije sam stvaralaštvo sabio u plastične okvire, dodatno učvršćene sa pet malih šarafčića, na kojima je bila narandžasta naljepnica sa znakovitim nazivom albuma “POSAVSKE POSKOČICE”.
Zamislite situaciju, dođe vam, recimo, tetak Živko, ljubitelj izvedbi na šargiji, u goste. Gucne dvije-tri ljute, ugleda kasetu svog omiljenog dvojca, inače svojih kućnih prijatelja, obraduje se kako mu ženin “tetić” ima dobar muzički ukus, pa rokne kasetu u kasetofon očekujući hit “Ko će kruške podabrati“ ili “A ja momak veseljak” i onesvijesti se kad umjesto toga nakon uvodnih taktova, Milan Mladenović drekne Aaaaaut, Aut, Aut, Aut !!!
Slično iskustvo kao kad je jedan radni kolega okupio cijelu familiju na dvadesetogodišnjicu braka, pa poslije ručka stavio video kasetu da se svi prisjete kako su on i njegova izabranica rekli jedno drugom sudbonosno da i zakleli se na vječnu ljubav. A ono krene klasik “Duboko Grlo” sa legendarnom Lindom Lovlejs u glavnoj ulozi. Sin, pubertetlija, u trenu okrivljen za ovu blasfemiju, nije smio dva-tri dana da se vrati kući poslije ovog nemilog događaja i skrnavljenja porodičnog zapisa.
Skoro četrdeset godina kasnije, vremena su se uveliko promijenila. Srećom, nema više tih kaseta i nes(p)retnih presnimavanja jednog autora preko drugog. Danas je sve nadohvat ruke, odnosno na jedan klik kažiprsta. Iskreno, ne zna čovjek šta bi više i slušao od te silne količine kakofonije, tog novog zvučnog konglomerata na muzičkim platformama.
Pa šta ja to sad onda slušam ? Nećete vjerovati. Sve ono što mi je mater onomad, prije četrdeset i kusur godina, donosila iz Robne kuće Beograd da napreskokce preslušam pa presnimim. Malo je toga odtad, od tih zlatnih osamdesetih, uspjelo da se ušunja i ugura na moju muzičku listu, na jedan od mojih zadnjih bastiona na koji usrana sadašnjost neumorno atakuje.