Flamanski ministar-predsjednik Matthias Diependaele ponovo je izazvao kontroverze izjavivši da podržava ideju spajanja triju zemalja Beneluksa u jedinstvenu državnu cjelinu.
Govoreći za Radio 1, ovaj nacionalistički lider rekao je: “Uopšte nisam protiv ideje da Beneluks postane jedna država.”
Njegov stav nadovezuje se na komentare belgijskog premijera Barta De Wevera iz septembra. Na konferenciji HJ Schoo u Nizozemskoj, koja tradicionalno označava početak parlamentarne godine, De Wever je pozvao na “intimnu uniju” Belgije, Nizozemske i Luksemburga.
Otišao je toliko daleko da je raspad bivše ujedinjene Nizozemske u 16. stoljeću nazvao “najvećom katastrofom koja nas je ikada zadesila”.
Šef belgijske savezne vlade tada je podsjetio na član 350. Ugovora o funkcioniranju Evropske unije, koji ovlašćuje zemlje Beneluksa da razvijaju mnogo širu saradnju nego druge članice. Prema njegovom mišljenju, mogućnosti koje nudi ovaj član su “toliko ogromne i toliko ključne” da bi mogle postati pravi politički slogan.
Geopolitička vizija za budućnost
Diependaele želi podržati projekat koji je predložio De Wever, donedavno predsjednik stranke Nieuw-Vlaamse Alliantie (N-VA). Ali radije ga potkrepljuje argumentima koji gledaju više ka budućnosti nego ka prošlosti.
“Podržavam ovu viziju, ali s pristupom usmjerenim ka budućnosti”, rekao je. “Kada pogledate trenutne geopolitičke potrese, način na koji Sjedinjene Države sada gledaju na slobodnu trgovinu, poziciju Kine i prijetnju iz Rusije, jasno je da moramo preispitati naše saveze.”
Diependaele takođe naglašava da su Flandrija i Nizozemska u mnogim oblastima već povezale svoje sudbine. “Posebno u vojnom sektoru radimo veoma blisko zajedno. I ekonomski: imamo stvarnu globalnu dodanu vrijednost kada je riječ o inovacijama.” Navodi i mogućnost proširivanja saradnje na nuklearni i biotehnološki sektor.
“To se ne dešava preko noći. Kontekst mora biti zreo za to”, dodao je. “Neki političari misle da možete stvoriti idealno društvo od praznog papira, ali tako to ne ide.”
A šta s Luksemburgom?
Flamanski idealisti rijetko spominju šta bi se u takvoj shemi dogodilo s Valonijom, Bruxellesom i Velikim Vojvodstvom Luksemburgom. Ali široko je odjeknula izjava nizozemskog zastupnika Martina Bosme iz krajnje desne PVV, stranke Geerta Wildersa, koji je tokom večere sa francuskim ambasadorom Françoisom Alabrunom rekao: “Nizozemska želi da im se Flandrija pridruži. Valonija može Francuskoj.” Navodno su gosti ostali šokirani ovom izjavom.
Ekonomska slika: evropski gigant
U ekonomskom smislu, spajanje zemalja Beneluksa stvorilo bi entitet od oko 30 miliona stanovnika s jednim od najviših BDP-a u Evropskoj uniji, odmah iza Njemačke. Udruživanje gigantskih luka Antwerpen i Roterdam predstavljalo bi kolosalnu komercijalnu silu. Antwerpenac De Wever svakako nije ravnodušan prema tom argumentu.
Ipak, kako kaže stara izreka, između čaše i usana mnogo toga se može desiti. U ovoj priči, jasno je da je stvaranje hipotetičke države Beneluksa više intelektualna vježba nego konkretna politička volja.
Nema “premije na veličinu”
Ekonomist Étienne de Callataÿ ističe granice ovakvog projekta:.
“Mogli bismo ostvariti uštede, primjerice kod narudžbi vojne opreme. Mogli bismo izbjeći štetnu poresku konkurenciju, koristiti najbolje prakse i slično. Ali pogledajte evropske zemlje koje trenutno ekonomski stoje najbolje, to nisu velike zemlje poput Francuske ili Italije. Ne postoji prednost veličine, naročito u javnoj administraciji. Mislim da se ovakvim spajanjem ne bi mnogo dobilo: što si veći, to si tromiji”, ističe.
Flamanski politikolog Carl Devos (Univerzitet Gent) takođe je izrazio skepticizam.
“Iznenađen sam, jer o ovome u Flandriji apsolutno nema nikakve rasprave. Ne postoji nikakva potražnja za tim, čak ni iz flamanskog pokreta.” Po njegovom mišljenju, izjave De Wevera i Diependaelea više su lična razmišljanja nego politički stavovi, a “većina Flamanaca ne želi biti dio Nizozemske”, poručio je.
De Wever: od separatizma do pragmatizma?
Ponovljene izjave o Beneluksu pokreću suštinsko pitanje: ostaje li Bart De Wever flamanski nacionalista nadahnut idejom “Velike Nizozemske” ili je prije svega premijer svih Belgijanaca?
Politikolog Bart Maddens, blizak flamanskom pokretu, primjećuje važnu promjenu: “Desila se postepena transformacija iz antisistemaške stranke u stranku moći.” Ističe De Weverovu republikansku N-VA, najjaču stranku u anketama. “Ne samo da se De Wever prilagodio belgijskom sistemu, nego ga sada i ojačava”, kaže Maddens.
Navodi niz primjera: prisustvovanje državnim ceremonijama, jačanje belgijske odbrane i, iznad svega, legitimizacija monarhije kroz njegovu lojalnost kralju, do te mjere da ga naziva “suverenom”. Time, tvrdi Maddens, De Wever dodatno učvršćuje stubove belgijske države.
Njegova bliska saradnja s kraljem oko državnog budžeta ide u prilog toj tvrdnji. “De Wever je tako ojačao poziciju kralja u javnosti”, kaže Maddens, dodajući da je to paradoksalno “za stranku koja je na papiru republikanska”.
Prema Maddensu, De Wever je danas “jak čovjek stranke desnog centra koja i dalje zadržava flamanski refleks”. Priča o državi Beneluksa u kojoj bi više od 20 miliona govornika nizozemskog imalo dominaciju omogućava mu da mašta, ali ne mnogo više od toga, piše klix.ba