Duboko u Atlantskom okeanu leži opasnost koja bi mogla pogoditi milione ljudi širom svijeta, a gotovo niko od nas nije svjestan toga, prenosi N1
Atomska bombardovanja koja su okončala Drugi svjetski rat također su označila značajnu prekretnicu za istraživanje nuklearne energije. Nuklearne sile u Evropi, poput Sjedinjenih Američkih Država i Sovjetskog Saveza, provodile su opsežna istraživanja u ovoj oblasti od sredine 1940-ih nadalje. Ujedinjeno Kraljevstvo i Francuska su se posebno istakle po svom nuklearnom radu.
U to vrijeme, punjenje nuklearnog otpada u bačve, prekrivanje asfaltom i betonom, te bacanje u more smatralo se sigurnom metodom odlaganja. Nadalje, ova praksa se nastavila do 1990. godine.
Više od 200.000 bačvi radioaktivnog otpada trenutno leži na dnu Atlantskog okeana. Neke bačve su tamo već više od 50 godina, a većina leži na dubini od 4.000 metara, stotinama milja od obale Francuske.
U svojim ranijim izjavama, naučnici su upozoravali da bi se ovaj otpad mogao pomiješati s morskim lancem ishrane i da bi ga apsorbirala morska stvorenja.
Tempirane bombe
Ukoliko bi se ovaj scenario dogodio, postoji zabrinutost da bi radioaktivne supstance kontaminirale morske plodove koje konzumiraju milioni ljudi, što bi rezultiralo dugoročnim zdravstvenim rizicima poput oštećenja tkiva i povećane stope raka.
Tim francuskih naučnika sada istražuje sudbinu ovih potopljenih bačvi, koje su opisane kao “radioaktivne tempirane bombe”.
Prema Daily Mailu, tokom prve od dvije misije koje je tim proveo identifikovano je 3.355 bačvi.
Koristeći sonar i autonomni podvodni robot UlyX, naučnici su mapirali abisalne ravnice skoro 400 milja od francuske obale.
Druga misija, čije se lansiranje očekuje sljedeće godine, mjerit će radionuklide u vodi, sedimentu i morskim organizmima prikupljenim iz regije.
Istraživači će također analizirati pozadinsko zračenje kako bi razlikovali zagađenje iz bačvi od drugih izvora, poput nuklearnih nesreća ili dozvoljenih otpadnih voda iz elektrana.
BILO POD KONTROLOM
Kada su evropske zemlje počele odlagati radioaktivni otpad u okean, rad su nadgledale nacionalne institucije. Vremenom je proces stavljen pod međunarodni nadzor Agencije za nuklearnu energiju (NEA).
Testovi uništavanja provedeni su 1967. godine pod nadzorom NEA-e, međuvladine organizacije koja se sastoji od 34 zemlje članice, uključujući Sjedinjene Američke Države, a koja koordiniše nuklearnu sigurnost, tehnologiju i upravljanje otpadom. Nakon toga, uvedeni su propisi za različite vrste kontejnera za otpad kako bi se povećala sigurnost transporta.
Duboko područje uz Biskajski zaljev određeno je kao glavno mjesto za odlaganje. Tokom 15 godina, evropske zemlje su bacile približno 42 petabecerela (decimalna jedinica bekerela koja se koristi za mjerenje radioaktivnosti) niskoradioaktivnog otpada u sjeveroistočni Atlantik.
Iako se ova količina, ekvivalentna 42 kvadriliona atoma koji se raspadaju svake sekunde, činila ogromnom, nije predstavljala ozbiljnu prijetnju jer je većina otpada bila niskoradioaktivna i rasprostrta u hiljadama bačvi na dnu okeana.
Stručnjaci su rekli da je apsolutni rizik za ljude nizak zbog dubine vode i slabe radioaktivnosti većine materijala, ali dugoročni efekti na morski život i lanac ishrane ostaju zabrinjavajući.
JEDNA TREĆINA JE BILA TRICIJEM
Skoro trećina materijala prolivenog u more bio je tricij, slab oblik zračenja koji se smatra beznačajnim.
Većinu ostatka činili su beta i gama emiteri, koji su gubili radioaktivnost tokom godina ili decenija, dok je oko 2 posto bilo alfa zračenje.
Odlaganje ovih materijala u duboku vodu smatralo se sigurnijim od odlaganja u plitku vodu.
Kontejneri su dizajnirani da uspore, ali ne i u potpunosti spriječe oslobađanje radioaktivnih materijala, omogućavajući kratkotrajnim komponentama da se raspadaju tokom nekoliko godina.
BAČVAMA DAVNO ISTEKAO VIJEK TRAJANJA
Prema riječima stručnjaka, vijek trajanja potopljenih bačvi je 20 do 26 godina, što znači da je njihova očekivana trajnost odavno premašena.
Iako većina bačvi sadrži niske ili umjerene nivoe radioaktivnog otpada, istraživači upozoravaju da one i dalje predstavljaju potencijalni dugoročni rizik.
To je zato što neki radionuklidi, poput stroncija-90, imitiraju kalcij i mogu ih apsorbirati morski organizmi, uzrokujući njihovo kretanje uz lanac ishrane.
Naučnici definišu radionuklide kao nestabilne elemente koji emituju zračenje dok se raspadaju. Njihovo vrijeme poluraspada kreće se od godina do milijardi godina. Na primjer, ceziju-137 potrebno je 30 godina da se raspadne, plutoniju-241 potrebno je 13 godina, a uranijumu-238 potrebno je blizu 4,5 milijardi godina.
To znači da neke supstance mogu ostati radioaktivne i potencijalno štetne generacijama.
DO SADA IZLOŽENO 50 BAČVI
Istraživački tim, predvođen Francuskim nacionalnim centrom za naučna istraživanja, krenuo je na četverosedmičnu ekspediciju iz Bresta u zapadnoj Francuskoj sredinom juna na istraživačkom brodu L'Atalante.
Autonomno podvodno vozilo UlyX, dugo 4,5 metara, mapiralo je morsko dno i fotografisalo bačve sa udaljenosti od 9 metara.
Do sada je vizuelno dokumentovano 50 bačvi.
Dok su neke bačve ostale netaknute, fotografije su pokazale da su druge erodirane ili deformisane, a mnoge su kolonizovane sesilnim organizmima poput morskih anemona.
U nekim uzorcima uočena su curenja nepoznatih supstanci, poput onoga što se smatra bitumenom. (Bitumen se definiše kao crna, viskozna mješavina ugljikovodika koji se javljaju prirodno ili su ostaci prerade nafte.)
MORSKE ŽIVOTINJE ĆE BITI PRIKUPLJENE I ANALIZIRANE
Tim je također postavio zamke za prikupljanje riba i amfipoda za radioaktivnu analizu.
Uzorci vode uzeti su s različitih dubina, od površine do 4.629 metara iznad morskog dna. Ukupno je ekspedicija prikupila 290 litara vode, 345 sedimentnih jezgara i 19 bioloških uzoraka.
„Uređaji za zaštitu od zračenja na brodu detektovali su vrijednosti bliske prirodnim nivoima okoline. Međutim, konačne laboratorijske analize uzoraka sedimenta, vode i ribe trajat će nekoliko mjeseci“, napisao je tim u objavi na blogu u kojoj se detaljno opisuje projekat.
Pored radioaktivnosti, istraživači će testirati i PFAS-e, industrijske hemikalije koje se ne razgrađuju u prirodi i za koje se sumnja da su kancerogene.