Ekološka aktivistkinja Greta Thunberg privedena je 17. januara nedaleko od sela Lutzerath u zapadnoj Nemačkoj, gdje je s grupom aktivista/kinja protestovala protiv proširenja rudnika lignita koje bi zahvatilo ovo selo. Thunberg je ubrzo puštena. O njenom privođenju izvijestili su brojni svjetski, ali i domaći mediji.
Istog dana na društvenim mrežama počele su se širiti objave u kojima se tvrdi ili insinuira da je njeno privođenje (u nekim objavama se kaže “hapšenje”) bilo inscenirano. Kao dokaz za ove tvrdnje korisnici/e društvenih mreža dijele videosnimak na kome se vidi Thunberg s dvojicom policajaca koji je drže. Snimak traje nešto duže od pola minuta i na njemu aktivistkinja i policajci prvo stoje, a zatim je oni odvode prema policijskom automobilu. Na snimku se takođe vide i fotografi i kamermani, a u jednom trenutku Thunberg se na snimku smije.
Najraniju objavu ovog snimka, praćenu tvrdnjom da “hapšenje lažirano”, pronašli smo na Facebook stranici Politički Magazin Srbija, gdje je objavljen 17. januara.
#Luetzerath 17.Januar 2023 #GermanyLažno hapšenje Grete Tunberg na protestu u Nemačkoj ... !!!
Narednih dana snimak se dijelio sa sličnim tvrdnjama. Primjere ovakvih objava na Facebooku pogledajte na linkovima ovdje, ovdje i ovdje.
Snimak je s istim tvrdnjama dijeljen i na drugim društvenim mrežama (link, link).
O “lažnom hapšenju” izvijestili i mediji
Tvrdnje da je privođenje Grete Thunberg tokom protesta u Njemačkoj lažirano objavili su i pojedini mediji. I oni su “dokaz” za ove tvrdnje pronašli u pomenutom snimku. Tako je portal Ekspres Vesti 18.1.2023. objavio članak u kome se navodi:
Ona zaslužuje Oskara za glumu - Lažno hapšenje Grete Tunberg za sve klimatske fanatike VIDEO(...)Situacija je više ličila na snimanje nisko budžetnog filma nego na stvarno hapšenje. Ima onih koji će poverovati kako je ova akcija policija stvarna, kao da ne znaju kako izgleda hapšenje tokom protesta. Policajci će možda morati pričekati pre nego što uhapšenu osobu sprovedu do najbliže stanice.
Dan kasnije, portal Logično je u svom članku takođe ustvrdio da je hapšenje bilo lažirano:
Pogledajte kako su lažirali hapšenje Grete Thunberg – procurio video!(...)Ali kao i sve drugo vezano za Gretu, i ovo je bila prevara. Cijeli je događaj orkestriran za kamere, ona nije uhapšena nego odmah puštena čim su kamere ugašene. Štoviše, čak nije bilo ni prosvjeda, mediji su izvještavali o 6,000 ljudi, ali na snimci se vide samo policajci i novinari. Osim toga Greta se na snimci smije i šali sa policajcima koji čekaju na mjestu dok im snimatelji daju znak da krenu. Manipulacija najgore vrste.
Portal Republika takođe u naslovu svog članka navodi da je hapšenje bilo lažno:
NEMAČKI POLICAJCI SAMO STATIRALI U SCENI: Lažno hapšenje Grete Tunberg (VIDEO)
U članku se za snimak privođenja kaže da liči na “promotivnu foto-sesiju mlade Šveđanke” i da policajci neuobičajeno ne čine ništa da prekinu snimanje.
Ono što odmah upada u oči pregledanjem tog snimka jeste da Tunbergova nije nimalo uznemirena, već se smeje zajedno s drugim ekološkim aktivistom, a onda se uozbilji kada foto-reporter priđe da je slika. I samo to slikanje deluje komično pošto nemački policajci poput statista drže glavnu glumicu za ruke i ne pokušavajući da prekinu fotografisanje, što bi bila uobičajena njihova reakcija u takvoj situaciji.
U članku se navodi da su bezbjednosne snage ovo “ponašanje opravdale time što je moralo da se čeka na policijsko vozilo i da je zbog toga došlo do manjeg zastoja tokom privođenja”.
Green screen i prisustvo u Davosu kao dokazi lažiranja
I dok se u navedenim objavama tvrdi da je privođenje bilo predstava za medije, neki/e korisnici/e društvenih mreža otišli/e su korak dalje tvrdeći da je snimak napravljen pomoću green screena u studiju (link, link). Kao dokaz podijeljen je snimak na kome se vidi Thunberg i policajci na zelenoj pozadini. Dio snimka su i scene koje pokazuju nekoliko osoba u studiju. One se smjenjuju sa scenama gdje se vidi Thunberg.
Greta, zeleno platno i lažno hapšenje.....‼️Pa oni nas LAŽU non stop......‼️Ovo zeleno platno se koristi mnogo u Holivudu pri snimanju filmova........ljudi su u studiju, a uz pomoć toga zelenog platna imate utisak da su......... zavisi od radnje filma......mogu da budu i u vulkanskom grotlu ako zatreba....I tako su nam pokazali da je Greta uhapšena na protestu koji se održao u Nemačkoj pre par dana....‼️
Pojedini/e korisnici/e društvenih mreža “dokaz” za tvrdnje o navodnom lažiranju hapšenja pronašli/e su u činjenici da je Greta Thunberg narednih dana boravila na Svjetskom ekonomskom forumu u Davosu (link).
Kako sad to? Ona Greta je kao uhapšena u Njemačkoj, a eno je u Davosu, gdje će zaprepastiti svjetske hohštaplere i razne domaće veleizdajnike svojom ogromnom stručnošću. Ma stručnost joj sve iz nosa curi... Pitam se što bi tek postala da je ozbiljno išla u školu i možda nešto studirala, ma gdje bi joj bio kraj. Izgleda ipak da je njeno "hapšenje" izrežirao poznati režiser lažnih događaja, stanoviti Soroš.
Na Facebooku se dijeli i snimak iz Davosa na kome se vidi Thunberg opkoljena grupom novinara, koji je, između ostalog, pitaju koliko je puta ponovila snimanje tokom hapšenja u Njemačkoj. I ovaj je snimak dijeljen uz opise u kojima se implicira da je privođenje bilo predstava za javnost (link, link).
Šta su činjenice?
Ekološki/e aktivisti/kinje danima protestuju protiv proširenja rudnika koje bi uništilo selo Lutzerath na zapadu njemačke pokrajine Sjeverna Rajna Vestfalija. U članku Deutsche Wellea (DW) 11.1.2023. godine navodi se da je koncern RWE prije 16 godina počeo da ruši kuće i farme u selu ispod kojeg se nalaze bogata nalazišta lignita. Koncern je, piše DW, obeštetio stanovnike i otkupio njihove nekretnine, a nakon što su i posljednji stanovnici napustili selo, RWE je trebalo da počne s eksploatacijom uglja. No, ovome se protive aktivisti za zaštitu životne sredine.
Švedska aktivistkinja Greta Thunberg takođe se priključila protestima u subotu, 14. januara, a zatim i 17. januara.
Tokom protesta koji je održan u utorak, 17. januara, ona je privedena dok je s drugim aktivistima/kinjama protestovala kod rudnika uglja Garzweiler 2, devet kilometara od Lutzeratha. U članku DW-a, objavljenom tog dana, navodi se da je Thunberg s grupom aktivista/kinja sjedila blizu otvora rudnika, zbog čega je reagovala policija.
Policija je saopštila da se grupa demonstranata/tkinja, među kojima je i Thunberg, udaljila od veće grupe demonstranata/tkinja i počela da se približava oknu rudnika Garzweiler.Iz sigurnosnih razloga nije dozvoljeno boraviti na strmoj padini na ivici rudnika. Thunberg je bila jedna od nekoliko demonstranata/kinja koji/e su odvedeni/e s obronka. Policija je saopštila i da je jedna osoba skočila u rudnik.“Greta Thunberg je bila dio grupe aktivista/kinja koji su pojurili prema ivici”, rekao je portparol policije Aachen za novinsku agenciju Reuters. “Međutim, tada smo je zajedno s grupom zaustavili i odnijeli iz zone neposredne opasnosti, kako bismo utvrdili njihov identitet.”
DW navodi i da je policija saopštila da je nekoliko desetina ljudi ili odneseno ili odvedeno s ovog prostora.
Ubrzo se društvenim mrežama proširio snimak na kome se vidi Thunberg kako se smije dok je drže dvojica policajaca. On je dijeljen uz različite opise u kojima se tvrdi ili sugeriše da je “hapšenje lažirano”. Ovim neosnovanim tvrdnjama bavile su se brojne fact-checking platforme i mediji.
Snimak koji je postao viralan ustvari je isječak dužeg snimka koji je objavila agencija Reuters. Ovaj je medij ubrzo opovrgao tvrdnje da je “hapšenje lažirano”, odnosno “inscenirano od medija”, te da je ovaj medij u tome učestvovao.
Reuters je prenio i komentar policije:
U nekim objavama (bit.ly/3GNjuCq) navodi se da je privođenje inscenirano u saradnji s policijom. Glasnogovornik policije Aachena rekao je za Reuters Fact Check da pritvaranje Thunberg nije lažirano, ističući da oni "nisu statisti" za Gretu Thunberg.
Sama Thunberg je u Twitter objavi navela da ju je, s ostalim demonstrantima/kinjama, policija opkolila, a zatim privela, ali da su kasnije te večeri pušteni.
Osim Reutersa, o ovome su pisali The Observers, BBC, Snopes, PolitiFact i Istonomer.
Teoretičarima/kama zavjere kao dokaz za tvrdnje da je hapšenje lažirano poslužila je činjenica da policajci i Thunberg mirno stoje dok ih reporteri fotografišu, a u jednom se trenutku aktivistkinja i smije.
Ipak, duži snimak pokazuje da su aktivisti/kinje prethodno sjedili/e u grupi, zatim se vidi Thunberg koju odnose policajci i na kraju se vide scene prikazane u viralnom snimku.
Observers prenosi i objašnjenje policije u regiji Aix-la-Chapelle u vezi s ovom situacijom.
Ali zašto je njemačka policija stala i pustila Thunberg da pozira novinarima? Naš tim razgovarao je s policijom u regiji Aix-la-Chapelle, koja uključuje Lutzerath:Cijela grupa ljudi, uključujući Gretu Thunberg, morala je policiji dati svoje lične podatke, oni nisu bili uhapšeni [napomena urednika: Greta Thunberg je dovedena u policijski kombi prije nego što je ubrzo puštena, navodi Reuters]. Nismo znali da će ona biti tamo.Nikada ne bismo dozvolili sebi da pravimo takve snimke, nismo statisti za predstavu Grete Thunberg. Bilo bi bolje da nju pitate da li je namjerno proizvela situaciju.Zahvalni smo što su policajci i policajke tako profesionalno postupili tokom policijskih mjera na licu mjesta. Za vrijeme izvršavanja zadataka bilo je pojedinačnih kritika da je rad novinarima ograničen, a sada se raspravlja o namještenim fotografijama? To pokazuje koliko je teško ugoditi svima. Uvijek smo govorili da je važno da policija omogući izvještavanje i garantuje zaštitu medijskih radnika u kritičnim situacijama. I jedno i drugo je u ovom trenutku bilo omogućeno i zato su novinari mogli da rade svoj posao.
Snopes u svojoj analizi napominje da aktivisti/kinje često planiraju proteste kao medijske događaje kako bi objavili/e svoj cilj, svjesni/e da će policija i mediji biti prisutni. Iako ovo u određenom smislu znači da su “inscenirani“, hapšenja ili privođenja koja se dešavaju, objašnjava ova platforma, nisu ništa manje stvarna, jer se očekivalo da će se dogoditi.
Iz Ministarstva unutrašnjih poslova zapadne pokrajine Sjeverne Rajne-Vestfalija za BBC na srpskom rekli su da su policajci i aktivistkinja Greta Thunberg čekali nekoliko minuta iz logističkih razloga:
„Morali su da čekaju nekoliko minuta pre nego što su mogli da je odvedu do određenog policijskog automobila", rekao je portparol.Dodali su da su „celu situaciju iskoristili oni sa političkim motivima, a pravi razlog je potpuno praktičan i razumljiv".
Ni tvrdnje da je privođenje Grete Thunberg snimljeno pomoću green screena, odnosno zelene pozadine, takođe nisu tačne. Na spomenutom videu, preuzetom s TikToka, vidi se korisničko ime @therealrukshan. Na ovom profilu snimak je objavljen uz jasnu naznaku da je riječ o parodiji.
Meme parodija hapšenja Grete i holivudski režiser James Cameron.Odricanje odgovornosti: Cijeli svijet je pozornica. 🎥 OVO JE MEME PARODIJA!
Ovaj je snimak sa sličnim tvrdnjama dijeljen i van našeg govornog područja, o čemu su pisale platforme Misbar i Reuters.
Reuters u svojoj analizi navodi da su u viralnom videu, pored snimaka privođenja Grete Thunberg, korišteni snimci nastali tokom snimanja filma “Avatar” 2009. godine, u kojem je korištena tehnologija green screena.
Na primjer, trenuci sa snimanja “Avatara”, koji su na 1:30 i 1:38 u ovom produkcijskom videu, (ovdje) takođe se mogu vidjeti u izmijenjenom videu koji kruži društvenim mrežama.
Dakle, Thunberg je tokom protesta u njemačkom gradu Lutzerath nakratko privedena, a ne uhapšena. Privođenje, suprotno tvrdnjama brojnih korisnika/ca na društvenim mrežama, nije bilo inscenirano.
Thunberg je često meta različitih teorija zavjera čiji zagovaratelji/ce negiraju postojanje klimatskih promjena. Oni/e dovode u pitanje njen aktivizam, predstavljajući je kao “figuru” preko koje drugi centri moći, ili čak njeni roditelji, promovišu svoje interese.
Shodno navedenom, tvrdnju da je privođenje ili hapšenje Grete Thunberg bilo lažno, objavljenu na Facebook stranici Politički Magazin Srbija, ocjenjujemo kao lažnu vijest. Istu ocjenu dajemo ovoj tvrdnji u članku portala Ekspres Vesti. Ostala pojavljivanja dobijaju ocjenu prenošenje lažnih vijesti.
Ova tvrdnja dobija i ocjenu teorija zavjere budući da implicira da je privođenje bilo predstava za javnost u kojoj je učestvovala i vlada, odnosno policija kao njena agencija.
(Raskrinkavanje.ba)
