Najnovije arheološko istraživanje otkrilo je zapanjujuće dokaze koji bacaju novo svjetlo na misteriju Stounhendža.
Analiza jednog jedinog zuba krave, pronađenog još 1924. godine u blizini južnog ulaza u ovaj megalitski spomenik, potvrdila je snažnu vezu između legendarnog kamenog kruga i jugozapadnog Velsa – oblasti iz koje potiču čuveni „plavi kamenovi“.
Šest mjeseci života prije više od 4.000 godina
Zub, datiran između 2995. i 2900. godine p. n. e, detaljno je ispitan u okviru međunarodnog tima koji su činili stručnjaci iz University College London (UCL), Cardiff University i British Geological Survey (BGS). Zahvaljujući savremenim metodama izotopske analize, naučnici su uspjeli rekonstruisati šest mjeseci života životinje koja je živjela prije više od četiri milenijuma.
Izotopi kiseonika i ugljenika pokazali su sezonske promjene u ishrani i kretanju krave: tokom zime hranila se u šumama, a ljeti na pašnjacima. Stroncijumski izotopi otkrili su da su izvori hrane dolazili iz različitih geoloških oblasti, dok je analiza olova potvrdila potpis stijena karakterističnih za jugozapadni Vels.
Ženka koja je vjerovatno bila trudna
Pored toga, peptidna analiza proteina otkrila je da je riječ o ženki – vjerovatno trudnoj ili u periodu dojenja. Time je dobiven nevjerovatno intiman uvid u svakodnevni život neolitske zajednice koja je gradila Stounhendž.
„Ovo je prvi put da imamo tako detaljan uvid u život jedne životinje iz tog perioda. Analiza zuba otkriva neviđene detalje i pruža snažne dokaze o kretanju stoke između Velsa i Stounhendža“, istakla je profesorica Džejn Evans iz BGS-a.
Da li su krave pomagale u transportu kamenja?
Profesor Majkl Parker Pirsn sa UCL-a naglašava da nalazi dodatno povezuju izgradnju Stounhendža sa jugozapadnim Velsom. „Ovi dokazi sugerišu da su ne samo ljudi, već i njihova stoka putovali stotinama kilometara. Pitanje koje se sada postavlja jeste da li su krave mogle biti korišćene i kao pomoć pri transportu masivnih kamenih blokova“, naveo je Pirsn.
Profesor Ričard Medžvik sa Cardiff University dodaje da ovakva vrsta „biografskog“ pristupa jednoj jedinoj životinji donosi potpuno novi ugao razumijevanja života neolitskih zajednica.
Prekretnica u istraživanju Stounhendža
Nalazi, objavljeni u prestižnom časopisu Journal of Archaeological Science, predstavljaju važnu prekretnicu u proučavanju porijekla i značenja Stounhendža. Oni ne samo da potvrđuju vezu sa Velsom, već i otvaraju pitanje složenih društvenih i ekonomskih mreža koje su postojale u tom vremenu.
Ono što počinje kao priča o jednom zubu pretvorilo se u priču o ljudima, životinjama i nevjerovatnim naporima kojima je prije više od četiri hiljade godina podignut jedan od najvećih svjetskih simbola misterije i duhovnosti.