Ukrajinski napad dronovima uništio je više od 40 ruskih aviona duboko na teritoriji Rusije, saopštila je danas Ukrajinska bezbjednosna služba, dok je Moskva istovremeno zasula Ukrajinu raketama i dronovima – svega nekoliko sati uoči nove runde direktnih mirovnih pregovora u Istanbulu.
Vojni zvaničnik, koji je govorio za Associated Press pod uslovom anonimnosti zbog osjetljivosti operativnih podataka, izjavio je da je za izvođenje ovako dalekosežnog napada bilo potrebno više od godinu i po dana, te da je operaciju lično nadgledao predsjednik Ukrajine Volodimir Zelenski.
Zelenski je u večerašnjem obraćanju javnosti naveo da je u napadu korišteno ukupno 117 dronova. Tvrdio je da je operacija vođena iz kancelarije koja se nalazi odmah pored lokalnog sjedišta ruske bezbjednosne službe FSB.
Na jednoj od objavljenih fotografija, koju je dostavila Ukrajinska bezbjednosna služba, vidi se direktor službe Vasil Maljuk kako u svojoj kancelariji proučava mapu s lokacijama ruske strateške avijacije.
Prema vojnom izvoru, riječ je o “izuzetno složenoj” operaciji koja je uključivala šverc tzv. FPV (first-person view) dronova u Rusiju, gdje su bili smješteni u mobilne drvene kućice.
– Kasnije su ti dronovi skrivani ispod krovova tih kućica, koje su bile postavljene na kamione. U pravom trenutku, krovovi su daljinski otvarani, a dronovi lansirani na bombardere – rekao je izvor.
Na društvenim mrežama pojavili su se snimci koje su prenijeli i ruski mediji, a na kojima se navodno vide dronovi kako se podižu iz kontejnera, dok paneli leže razbacani po cesti. U jednom videu vidi se kako muškarci pokušavaju da zaustave dronove penjanjem na kamion.
Meta: dugolinijski bombarderi
Dronovi su, prema tvrdnjama ukrajinskih izvora, u nedjelju popodne pogodili 41 avion stacioniran na vojnim aerodromima, uključujući avione A-50, Tu-95 i Tu-22M. Moskva je ranije koristila Tu-95 i Tu-22 bombardere za lansiranje raketa na Ukrajinu, dok se A-50 koristi za koordinaciju ciljeva i otkrivanje protivvazdušne odbrane i navođenih projektila.
Ukrajinska bezbjednosna služba navodi da je operacija, pod kodnim nazivom „Mreža“, uništila 34% ruskih aviona nosača raketa, uz procijenjenu štetu od sedam milijardi dolara. Ove tvrdnje nisu mogle biti nezavisno potvrđene.
Ministarstvo odbrane Rusije potvrdilo je napade, navodeći da su izazvali štetu na avionima i požare na vojnim bazama u Irkutskoj oblasti, više od 4.000 kilometara od Ukrajine, kao i u Murmanskoj oblasti na sjeveru. Takođe su naveli da su napadi odbijeni u Amurskoj oblasti na ruskom Dalekom istoku, te u zapadnim regionima Ivanovo i Rjazanj.
U drugom videu koji je 1. juna objavljen iz izvora u Ukrajinskoj bezbjednosnoj službi, vidi se ukrajinski dron kako pogađa ruske avione duboko na teritoriji Rusije.
Američki ministar odbrane Pit Hegset informisan je o ukrajinskom napadu prilikom posjete vojnoj bazi Nellis u SAD-u. Visoki odbrambeni zvaničnik, koji je govorio pod uslovom anonimnosti, rekao je da SAD nije bila unaprijed obaviještena o napadu, te da je operacija pokazala nivo sofisticiranosti kakav ranije nisu vidjeli.
Eksplozije i haos u Rusiji
Takođe u nedjelju, ruski Istražni komitet je saopštio da su eksplozije izazvale rušenje dva mosta i ispadanje iz šina dva voza na zapadu Rusije. U jednom od incidenata poginulo je sedam ljudi, dok je više desetina povrijeđeno. U saopštenju nije navedeno šta je izazvalo eksplozije, a sama riječ „eksplozija“ kasnije je uklonjena iz zvaničnog saopštenja.
Napad uoči pregovora
Napad dronovima desio se istog dana kada je predsjednik Zelenski potvrdio da će Ukrajina poslati delegaciju u Istanbul na novu rundu direktnih pregovora sa Rusijom, zakazanu za ponedjeljak.
Zelenski je na Telegramu saopštio da će ukrajinsku delegaciju predvoditi ministar odbrane Rustem Umerov.
– Radimo sve kako bismo zaštitili svoju nezavisnost, svoju državu i svoj narod – poručio je Zelenski.
Ukrajinske vlasti su ranije zatražile od Moskve da dostavi najavljeni memorandum sa svojim stavom o okončanju rata, prije samog sastanka. Ruska strana je najavila da će dokument iznijeti tokom pregovora.
Ruski napad na vojnu jedinicu
Rusija je u nedjelju lansirala najveći broj dronova – ukupno 472 – od početka invazije u februaru 2022. godine, saopštila je ukrajinska vazdušna komanda.
Pored toga, lansirano je i sedam raketa, potvrdio je portparol vazduhoplovstva Jurij Ignat. Ranije istog dana, ukrajinska vojska je saopštila da je najmanje 12 vojnika poginulo, a više od 60 ranjeno u ruskom raketnom napadu na jednu vojnu obučnu jedinicu.
Nakon napada, komandant ukrajinske vojske Mihajlo Drapatij podnio je ostavku. Drapatij je bio cijenjeni oficir čije je vođstvo pomoglo Ukrajini da povrati dio teritorije na istoku tokom kontraofanzive 2022. godine.
Napad se dogodio na lokaciji u zaleđu, daleko od 1.000 kilometara duge linije fronta, ali u dometu ruskih izviđačkih i udarnih dronova. Ukrajinske snage, suočene s manjkom ljudstva, izbjegavaju masovna okupljanja jer je nebo iznad fronta preplavljeno ruskim dronovima u potrazi za ciljevima.