Italija se pridružila Belgiji u protivljenju planu Evropske unije da se zamrznuta ruska državna imovina iskoristi kao osnova za beskamatni zajam Ukrajini, pokazuje interni dokument u koji je imao uvid Politiko. Ovakav potez dodatno komplikuje nastojanja Evropske komisije da već na predstojećem samitu postigne dogovor o finansijskoj pomoći Kijevu.
Uključivanje Italije, treće najveće članice EU po broju stanovnika i glasačkoj snazi, predstavlja ozbiljan udarac za plan Komisije, naročito jer dolazi manje od sedmicu dana uoči sastanka lidera EU zakazanog za 18. i 19. decembar u Briselu.
Evropska komisija zagovara ideju da se milijarde evra ruskih deviznih rezervi, koje se nalaze u belgijskoj finansijskoj instituciji Euroclear, stave na raspolaganje Ukrajini kako bi se pomoglo njenoj ratom devastiranoj privredi. Međutim, Belgija već duže vrijeme oklijeva, strahujući od mogućih arbitražnih tužbi Rusije i visokih finansijskih posljedica.
Do sada je Belgija bila uglavnom usamljena u tom stavu, ali se situacija promijenila nakon što su Italija, Malta i Bugarska, zajedno s Belgijom, izradile dokument u kojem pozivaju Evropsku komisiju i Vijeće EU da razmotre alternativne načine finansiranja Ukrajine.
U dokumentu se navodi da ove zemlje pozivaju institucije EU da istraže opcije koje su u skladu s pravom EU i međunarodnim pravom, uz „predvidive parametre i znatno manje rizike“, kako bi se odgovorilo na finansijske potrebe Ukrajine u narednim godinama.
Jedna od alternativnih opcija, poznata kao „plan B“, podrazumijevala bi zajedničko zaduživanje Evropske unije. Ipak, ni ta ideja nema široku podršku. Kritičari upozoravaju da bi dodatno povećala javni dug zemalja poput Italije i Francuske, te da bi zahtijevala jednoglasnu odluku, što otvara prostor za veto, posebno od strane mađarskog premijera Viktora Orbana.
Iako ove četiri zemlje, čak i uz moguću podršku Mađarske i Slovačke, ne bi mogle same formirati blokirajuću manjinu, njihovo javno protivljenje značajno slabi izglede Evropske komisije da već naredne sedmice postigne politički dogovor.
Italijanska premijerka Đorđa Meloni do sada je dosljedno podržavala sankcije protiv Rusije, ali je koalicija koju predvodi podijeljena kada je riječ o podršci Ukrajini. Potpredsjednik vlade Mateo Salvini otvoreno je podržao plan američkog predsjednika Donalda Trampa za okončanje rata u Ukrajini, što dodatno pokazuje unutrašnje razlike u Rimu.
U dodatnoj kritici, Belgija, Italija, Malta i Bugarska izrazile su rezervu prema ideji da Evropska komisija koristi vanredna ovlašćenja kako bi izmijenila postojeća pravila o sankcijama i dugoročno zadržala rusku imovinu zamrznutom.
Iako su ove zemlje juče glasale za odluku o trajnijem zamrzavanju ruske imovine, naglasile su da to glasanje ne prejudicira odluku o njenom eventualnom korištenju.
– Takvo glasanje ni na koji način ne prejudicira odluku o mogućem korišćenju imobilisane ruske imovine, koja se mora donijeti na nivou lidera – navodi se u zajedničkoj poruci ove četiri zemlje.
Pravni mehanizam za dugoročno zamrzavanje imovine osmišljen je s ciljem da se spriječi eventualno vraćanje sredstava Rusiji u slučaju promjene političkih okolnosti unutar EU ili budućeg mirovnog sporazuma. Ipak, protivnici upozoravaju da takav pristup nosi ozbiljne pravne i finansijske rizike.
– Ovakva pravna klauzula podrazumijeva dalekosežne pravne, finansijske, proceduralne i institucionalne posljedice koje bi mogle ići znatno dalje od ovog konkretnog slučaja – upozorile su Belgija, Italija, Malta i Bugarska.
Rasprava o korištenju zamrznute ruske imovine tako se sve više pretvara u jedno od najosjetljivijih pitanja unutar Evropske unije, s neizvjesnim ishodom pred predstojeći samit lidera.