Dvojica astronauta NASA koja su otišla u orbitu “Starlajnerom” trenutno su zaglavljeni na Međunarodnoj svemirskoj stanici (ISS) nakon što su inženjeri otkrili niz problema povezanih sa letjelicom “Boinga”.
Timovi na tlu sada žure da procijene status “Starlajnera”.
Kako piše Lajv sajens, astronauti Buč Vilmor i Suni Vilijams trebali su da se vrate na Zemlju 13. juna, nakon nedjelje dana na ISS, ali je njihov boravak produžen po drugi put zbog tekućih problema. Astronauti se neće vratiti kući prije 26. juna, prema američkoj svemirskoj agenciji NAS
Helijum curio na pet mjesta
Nakon višegodišnjih odlaganja, “Boingova” kapsula “Starlajner” uspješno je poletjela na svom inauguracionom letu sa posadom sa stanice u Kejp Kanaveralu na Floridi 5. juna. Ali, tokom 25-satnog leta inženjeri su otkrili pet odvojenih curenja helijuma u sistemu potisnika letjelice.
Kako bi oni imali vremena da otklone kvarove, NASA je objavila da će odložiti opasan povratni let, produžavajući boravak posade na svemirskoj stanici na najmanje tri nedjelje.
– Saznali smo da naš sistem helijuma ne funkcioniše kao što je dizajniran. Iako se može upravljati, još uvijek ne funkcioniše onako kako smo ga dizajnirali. Stoga moramo to da razumijemo – rekao je Mark Napi, programski menadžer “Starlajnera”.
This week on #SpaceToGround, @NASA_Astronauts Butch Wilmore and Suni Williams gave a tour of Boeing’s #Starliner spacecraft and a couple of milestones in 3D printing took place aboard the orbiting laboratory. pic.twitter.com/NZhFRTfH39
— International Space Station (@Space_Station) June 14, 2024
Povratni modul “Starlajnera” trenutno je priključen na modul svemirske stanice “Harmoni” , dok inženjeri “Boinga” i NASA procjenjuju vitalne hardverske probleme na brodu, uključujući pet curenja helijuma u sistem koji stvari pritisak na pogonski sistem letjelice, te pet kvarova u sistemu reakcije-kontrole potisnika.
Rok za povratak sve kraći
Nakon što su uključili potisnike 15. juna, inženjeri su otkrili da većina ovih problema djeluje bar djelimično riješena, ali njihovi tačni uzroci ostaju nepoznati. Takođe, ograničeno gorivo modula “Harmoni” znači da “Starlajner” može da ostane priključen svega 45 dana, što znači da se okvir za bezbjedan povratni let smanjuje.
Ovo su samo posljednji na dugoj listi problema za “Boingovu” letjelicu. Kompanija je napravila kapsulu “Starlajner” kao dio Komercijalnog programa posade NASA, partnerstva između agencije i privatnih kompanija za prevoz astronauta u nisku orbitu nakon povlačenja svemirskih šatlova NASA-e 2011. Kapsula “Kru dregon” kompanije “SpejsX” takođe je proizašla iz ove inicijative i nanizala je 12 letova sa posadom otkako je počela da radi 2020.
Ali, prvi probni let “Starlajnera” bez posade 2019. propao je zbog softverske greške koja ga je dovela u pogrešnu orbitu, a drugi pokušaj odložili su problem sa ventilom za gorivo. Nakon više pregleda prošle godine kompanija je morala da riješi probleme sa padobranima kapsule i ukloni oko kilometar i po trake za koju je utvrđeno da je zapaljiva.
Trenutna misija je treći “Boingov” pokušaj da odnese posadu na ISS.
Prethodna dva su otkazana zbog vibrirajućeg ventila za kiseonik na raketi “Atlas V” kompanije ULA na koju je bio montiran “Starlajner” (a koju je razvio “Lokid Martin”), te kompjuterske greške u lansirnom sekvenceru na tlu, navodi Lajv sajens.
I avioni Boinga su u posljednje vrijeme pretrpeli niz problema i kompanija se našla na udaru nakon što su uzbunjivači tvrdili da su prekršene procedure kontrole kvaliteta i da su mnogi avioni napustili fabrike sa defektima