Protiv Temeljnog
ugovora biće sigurno ministri odbrane i vanjskih poslova iz Socijaldemokratske
partije (SDP). To je jedina članice izvršne vlasti koja je jasno protiv
predstavljene verzije ugovora jer, kako ocjenjuju, SPC dobija veća prava od
ostalih vjerskih zajednica kao i kontinuitet od 800 godina, što, kako kažu,
nemaju ni u Srbiji.
Iz SDP-a su za Buku
kazali da je manjinska Vlada formirana sa primarnim ciljem ubrzavanja EU
integracija Crne Gore kao državnim interesom, a ne, kako navode, bavljenja
interesima pojedinih vjerskih organizacija na način koji izaziva društvene
podjele i skreće fokus sa životnih i reformskih tema.
“Upravo zbog toga je
manjinska Vlada dobila snažnu medjunarodnu podršku i posebno podršku naših EU
partnera, očekujući da će Crna Gora u narednih godinu dana trajanja Vlade biti
potpuno usredsređena na evropsku agendu.
Nažalost, neki akteri
su mandat i misiju Vlade shvatili, ne kao priliku da omogućimo brzo EU
članstvo, već kao mogućnost da nametnu neke teme koje nemaju nikakve veze sa
našom EU agendom. Uz sve to, radi se o veoma osjetljivim i delikatnim temama,
sa potencijalom da, u ovom trenutku potpuno nepotrebno, podgriju društvene
podjele čime se onemoguća sprovođenje naših ključnih državnih i evropskih
prioriteta. Drago nam je da su sve ovo premijeru Abazoviću nedavno jasno
saopštili predstavnici zemalja naših EU partnera”, naveli su iz SDP-a.
Prema njihovim
riječima, nažalost se, ne samo potenciraju teme koje cijepaju crnogorsko
društvo, kao što je pitanje ugovora sa SPC, već se pribjegava tajnim
aranžmanima i sačinjavanju teksta ugovora na brzinu, bez ikakve javne rasprave,
dijaloga i pokušaja da se dođe do konsenzusa.
“Već je javnosti
poznato da je famozni tekst ugovora sačinjen na prvom i jedinom sastanku Radne
grupe koja se sastala bez jednog njenog člana kojega je delegirao
potpredsjednik Vlade (Raško Konjević iz SDP-a prim. aut), što samo po sebi
dovoljno govori o „dobrim“ namjerama izvođača ovog posla. U nastojanju da izađe
u susret željama SPC dio Vlade se ponaša suprotno elementarnim demokratskim i
evropskim principima i potpuno netranparentno pokušava da usvoji tekst ugovora
koji je protivustavan, protivzakonit i pun istorijskih falsifikata”, kažu iz
SDP-a.
Zato su, kako kažu, još
jednom pozvali partnere iz Vlade da zarad interesa jedne vjerske zajednice,
koja, ocjenjuju, ne da je ugrožena već je povlašćena u ovoj državi, ne žrtvuju
evropsku perspektivu Crne Gore i vrate se
demokratskom i evropskom ponašanju.
“U suprotnom, takva
Vlada više ne bi bila evropska pa bi njeno dalje trajanje bilo besmisleno, a
građani bili ti koji bi dali konačnu riječ o vitalnim nacionalnim interesima evropske
i građanske Crne Gore”, poručuju iz SDP-a.
MN: DPS se (ponovo) pita
Za razliku od te
stranke iz koje su jasno poručili da će uskratiti podršku manjinskoj vladi i
tražiti vanredne izbore ukoliko se usvoji Temeljni ugovor, iz Demokratske
partije socijalista Mila Đukanovića samo su upozorili da sa potpisivanjem
dokumenta ne treba žuriti kao i da se trebaju uvažiti sve sugestije. Jasno je
da će stav te partije biti presudan za dalju sudbinu Vlade, jer, iako daju
manjinsku, njihova podrška izvršnoj vlasti je presudna. Od 45 poslanika koliko
trenutno podržavaju njih 29 je iz DPS-a.
Upitan da li DPS može
uskratiti podršku Vladi, Đukanović je prije dva dana odgovorio novinarima u
Podgorici je da izvršna vlast treba da ima jasan prioritet – obnovu
pregovaračkog procesa. Svaki pokušaj da se Crna Gora izmjesti s tog kolosijeka
je, prema njegovim riječima, loša namjera.
”Moja poruka je da ne
treba žuriti s usvajanjem odluka – svaka žurba nosi opasnost tumačenja da se
nešto želi prikriti od javnosti”, dodao je Đukanović poručujući da ne želi da
govori o tome šta je za DPS “crvena linija”.
U međuvremenu, zbog
najave potpisivanja ugovora sa SPC, ispred Vlade Crne Gore grupa građana je dva
puta organizovala proteste.
Odgovarajući na
kritike, Abazović je juče saopštio da Temeljni ugovor sa SPC za Vladu nije
najvažnije pitanje, kao i da će se sjutra o tom pitanju glasati na sjednici
Vlade, koje su odnedavno otvorene za javnost.
“Priča, propaganda, sa
fašističkim elementima, ne znam kome ide u prilog. Pozivam građane da isprate
tu sjednicu, ako bude potrebe ja ću objasniti situaciju i tu propagandu razbiti
u paramparčad. Čitav svijet ide u pravcu veće stabilizacije, a ljudi ovdje žele
da nas vrate u devedesete. To pitanje nema nikakav prioritet u odnosu na druge.
Temeljni ugovor tretiramo u regularnoj proceduri. Oni koji su podržali vladu
imali su sporazum koji je tretirao to pitanje. Davanjem podrške vladi
prihvatili su da se to pitanje rješava”, kazao je Abazović.
MN: Temeljna (ne)stabilnost
Temeljni ugovor se zaista pominjao tokom pregovora
o formiranje nove Vlade, ali se ključni prioriteti bili konsolidovanje
evropskog puta i finansija. Na to je podsjetila i izvršna direktorica Centra za
građansko obrazovanje Daliborka Uljarević dodajući da je za takvu platformu
dobijena unutrašnja i spolnja podrška.
“Nova Vlada je izabrana da bi ubrzala reforme u oblasti demokratizacije i
evropeizacije, a posebno u pravcu dostizanja napretka u pojedinim ključnim
poglavljima, zatim da bi snizila nivo tenzija i opasne polarizacija koja
razjeda društvo, ali i radila u oblasti finansijske i ekonomske konsolidacije.
Dalje, tako Vlada sa tim mandatom treba da indukuje i dovoljnu proevropsku
skupštinsku većinu, koja će kroz konstruktivan i funkcionalan dijalog, dovela
do pomaka u deblokadi ključnih pravosudnih institucija, a samim tim i pregovora
sa EU. Ova Vlada nije dobila mandat da se bavi pitanjima koje ne samo da dijele
društvo već i ugrožavaju stabilnost države”, kazala je Uljarević za Buku.
Činjenica je, kako je dodala, da je Abazović ponovnim otvaranjem Temeljnog
ugovora i insistiranjem na njegovom brzom usvajanju doveo Vladu do ozbiljne
nestabilnosti, i da to dalje može otvoriti relativno brzo pitanje njegovog, kao
i Vladinog, legitimiteta.
“Jako je opasno za državu kad su stvari nepredvidljive, kad su vodeći ljudi
nepouzdani, i kad se otvara ozbiljna sumnja da ne rade u javnom interesu. U
uređenim državama ključni politički procesi su predvidljivi, jer su temeljno i na
duže staze isplanirani, uz kredibilnu društvenu i političku podršku. Sada su
kod nas sve opcije na stolu, a to je loše za Crnu Goru, koja mora da ima jasan
put i cilj”, poručuje Uljarević.
S druge strane, jasno je i da Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori ima
ogroman uticaj. Tako je, prema većinskoj ocjeni, najzaslužnija za pad DPS-a na
izborima prije dvije godine ali i sastavljanje prve “postđukanovićevske” Vlade.
Upitana da je li je upravo zbog tog uticaja Abazović odlučio da odnosi sa
crkvom bude prvo krupno pitanje koje će riješiti, Uljarević kaže:
“Za rušenje vlasti DPS-a presudno
je bilo nezadovoljstvo građana i građanki načinom vladanja te partije, njenom
utopljenošću u korupciju, nepotizam, klijentelističke veze, itd. SPC je svojim
primarno političkm djelovanjem tokom litija, dala dodatni samo doprinos tom
nezadovoljstvu, iako on nije bio mali. Nije prirodno da u sekularnoj državi
crkva utiče na društveno-političke procese u onoj mjeri u kojoj je to bila
neskrivena ambicija SPC posljednjih godina u Crnoj Gori, ali na žalost i
praksa, a posebno u vrijeme Vlade Zdravka Krivokapića.
Stavljenjem pitanja koja se
odnose na SPC kao prioritetnih Abazović nastavlja da daje primat crkvi naspram
svega onog što su politike koje na kvalitetan način mijenjaju život građana i
građanki. Dodatno, on se pozicionira kao snažan promoter svih onih politika
koje zastupa srbijanski predsjednik Vučić, a dio njih se odnosi protekcionistički
odnos prema SPC-u, agilnu afirmaciju inicijative Otvoreni Balkan, ali i čuvanje
pozicija Demokratskog fronta u izvršnoj vlasti”, navodi Uljarević.
Političari, kako je kazala, koji
crkveni interes stavljaju ispred javnog ne rade u korist stabilizacije i
održivosti države Crne Gore i njenog građanskog koncepta.
Crkva je već dugo
godina među glavnim pitanjima u Crnoj Gori. Odgovarajući na pitanje šta to
govori o crnogorskom društvu koje je barem na papiru sekularno i barem u
pokušaju građansko, Uljarević navodi da je crkveno pitanje primarno
političko, a zatim i identitetsko.
“Od 2019. godine SPC je u Crnoj Gori u političkoj ofanzivi, prvo kao
značajan ujedinjujući subjekat jednog dijela političkog spektra, a zatim kao Vučićev
instrument, a što je dovelo do talasa klerikalizacije i jačanja radikalnih
narativa u društvu i zacijelo ne djeluje dobro na ukupnu stabilnost države.
Često se zaboravlja da nam upravo iz crkve stižu, a onda struje društvom, veoma
ekstremni stavovi po pitanju nacionalnog osjećaja Crnogoraca i manjina, kao i
zapaljiva retoriku kad je riječ o odnosu sa zapadnim partnerima, pravima određenih
marginalizovanih grupa, itd. Sekularne i
građanske vrijednosti se brane kroz suprotstavljanje takvoj retorici i
djelovanju crkve a mnogi naši političari nemaju ni potrebnu rezistentnost prema
uticajima crkve i nedemokratskih eksternih uticaja, a ni kvalitet da oblikuju
moderno crnogorsko društvo i postaju podanici i te crkve i onih u čijem
interesu ona radi, a to, na žalost, nisu ni državni interesi Crne Gore ni javni
interes generalno”, zaključuje Uljarević.