Oko 64 odsto građana zapadnog Balkana podržava evropske integracije svojih zemalja, što je za deset odsto više nego prošle godine, pokazuje najnoviji Barometar javnog mnjenja koji je objavio Regionalni savjet za saradnju (RCC), uz podršku Evropske unije i njemačke razvojne agencije GIZ.
Iako je u prošlogodišnjem barometru podrška EU bila na istorijskom maksimumu, od 2021. godine, kada je iznosila 62 odsto, ona je bilježila konstantan pad. Najnoviji podaci sugerišu da se trend ponovo okreće u korist evropskih integracija, što se tumači kao rezultat jasnijih poruka iz Brisela da je zapadnom Balkanu mjesto u EU.
Za razliku od perioda prije rata u Ukrajini, kada je podrška opala zbog odgađanja napretka Sjeverne Makedonije ka članstvu – uprkos promjeni imena – sada je vidljiv porast povjerenja građana u evropsku perspektivu regiona.
Manje povjerenja u regionalnu saradnju
Istovremeno, zabilježena je i loša vijest – značajno je opalo povjerenje građana u koristi regionalne saradnje. Dok je prošle godine 82 odsto ispitanih smatralo da je regionalna saradnja dobra za njihove ekonomije, ove godine taj procenat je pao na 64 odsto.
Ovaj trend može se povezati s jačanjem protekcionizma na globalnom nivou i sve izraženijim zatvaranjem nacionalnih ekonomija, što je proces koji je dodatno ubrzan tokom mandata američkog predsjednika Donalda Trampa, posebno kroz uvođenje carina.
Najveća podrška EU u Albaniji, najmanja u Srbiji
Najviši nivo podrške evropskim integracijama zabilježen je u Albaniji (86 odsto) i na Kosovu (78 odsto). Slijedi Sjeverna Makedonija sa 62 odsto, dok je u Bosni i Hercegovini podrška 59 odsto.
Iako podaci nisu razvrstani po entitetima, druga istraživanja pokazuju da je podrška u Republici Srpskoj nešto iznad 50 odsto, dok je u Federaciji BiH bliža dvotrećinskoj većini.
Zanimljivo je da je i u Crnoj Gori, koja se smatra najbližom članstvu u EU, podrška na nivou od 59 odsto, slično kao u BiH. Najniža podrška EU zabilježena je u Srbiji – svega 42 odsto, što je posebno zabrinjavajuće s obzirom na obim infrastrukturnih projekata finansiranih sredstvima EU.
Raste tolerancija prema nacionalizmu
Istraživanje pokazuje i porast tolerancije prema nacionalizmu. Dok je prošle godine 47 odsto ispitanika smatralo da nacionalizam najviše ugrožava regionalnu saradnju, ove godine taj stav dijeli 37 odsto građana.
Više optimizma o ulasku u EU
Građani regiona pokazuju veći optimizam kada je riječ o vremenskom okviru pristupanja EU. Ove godine 26 odsto ispitanih vjeruje da će njihova zemlja ući u EU do 2030., dok 25 odsto smatra da će se to dogoditi do 2035. godine.
Prošle godine ti procenti su iznosili 20, odnosno 23 odsto. Razlog za optimizam leži prvenstveno u napretku Crne Gore i Albanije, a procjene ukazuju da bi Crna Gora mogla postati članica EU već do 2028. ili 2029. godine.
Udio građana koji vjeruju da se njihova zemlja nikada neće pridružiti EU ostao je gotovo nepromijenjen – sa 18 na 17 odsto, što je u okviru statističke greške.
Mladi žele EU, ali i odlazak
Podrška EU među mladima je u porastu, ali to nosi i dodatne izazove. Čak 68 odsto mladih razmišlja o odlasku u EU radi života i rada, dok je prošle godine taj procenat iznosio 61 odsto. To ukazuje na rizik od dodatnog odliva mladih, naročito u slučaju zastoja evropskih integracija.
Povjerenje u institucije i ključni problemi
Kao najveći ekološki problem, šest od deset građana navodi zagađen vazduh. Kada je riječ o povjerenju u institucije, na vrhu su i dalje vjerske organizacije, kojima vjeruje 69 odsto građana, a slijede oružane snage sa 62 odsto povjerenja.
Policiji vjeruje 56 odsto građana, dok pravosuđu vjeruje samo 42 odsto. Tradicionalnim medijima vjeruje 45 odsto ispitanih, dok 60 odsto građana smatra da informacijama sa društvenih mreža ne treba uvijek vjerovati.