Dvadeset stručnjaka Fakulteta tehničkih nauka (FTN) radilo je na građevinskom vještačenja uzroka pada nadstrešnice Željezničke stanice u Novom Sadu koja se obrušila 1. novembra, a u ovoj tragediji je poginulo 15 osoba.
Iz vještačenja vidi se da su postojali određeni propusti koji su bili zanemareni, a u ovom izvještaju vještaci ukazuju na zaključak da je do rušenja konstrukcije došlo kombinacijom dva glavna činioca koja su djelovala na konstrukciju na način da su umanjivala njenu nosivost.
Najveći uticaj na obrušavanje su imale zatege koje su korodirale i koje su bile preopterećene.
“Zatege kao ključni konstruktivni element obezbjeđenja nosivosti nadstrešnice su u trenutku rušenja bile u stanju smanjene nosivosti pod dejstvom povećanog opterećenja. Stoga je prvi, i najizraženiji faktor po intenzitetu uticaja, korozija kablova za prednaprezanje koji su bili jedini noseći element zatega”, piše u pojašnjenju.
Dodaje se da su oko tih kablova ugrađeni beton i armaturne šipke, po obimu presjeka zatega, a oko betona se nalazila čelična cijev, pri čemu su jedino kablovi za prednaprezanje služili za prenos sile kroz zatege.
“Ovim zategama, nadstrešnica je u određenim tačkama bila vezana za krov objekta, čime se, prema originalnom projektu obezbijedio povoljniji uticaj kako na nadstrešnicu, tako i na krov”, navodi se u pojašnjenju.
Povoljni uticaj se, kako su naveli, ogledao u sljedećem: “Krov je prihvatao veliki dio težine nadstrešnice i cjelokupnog snijega sa nadstrešnice, dok je za krov, odnosno krovne nosače, ova težina djelovala povoljno za njegov glavni raspon, smanjujući uticaje i naprezanja u tom dijelu krovnog nosača”, piše u vještačenju.
U trenutku pada, kako se dodaje, naknadnim ispitivanjima i analizom postignutih rezultata koje su sprovele laboratorije IMS a.d. Beograd, utvrđeno je koliki procenat ovih kablova je bio aktivan u vrijeme neposredno pred pad nadstrešnice.
“Ovaj zaključak je, između ostalog, donesen i na osnovu analize samog presjeka kablova, gdje se može sagledati nivo korozije poprečnog presjeka kablova”, navodi se u vještačenju. Ispitivanjima iz izuzetih uzoraka zaključeno je da je približno 40 odsto svih kablova bilo potpuno neaktivno u trenutku pada nadstrešnice.
“Uzrok ovakvog stanja je korozija koja se javila u kablovima na spoju zatege i krovnog nosača (krovnog nabora, tzv. testerastog krova). Ovaj nedostatak je mogao da bude utvrđen putem pregleda konstrukcije tokom kontrolnih pregleda propisanih u okviru redovnog održavanja objekta”, objasnili su stručnjaci.
Kao drugi glavni uzrok stručnjaci su naveli povećano opterećenje zatega u odnosu na originalni projekat iz 1964. godine, kada je izgrađena. Bez obzira na to, vršeni su brojni radovi i na postojeće opterećenje dodato je novo u vidu teških građevinskih materijala.
“Do povećanog opterećenja zatega u odnosu na originalni projekat je došlo u više navrata. Tokom izgradnje objekta 1964, umjesto sloja za pad, sa gornje strane nadstrešnice je izveden sloj od nearmiranog betona. Ugrađeni sloj nearmiranog betona ima za oko 65 kilograma po metru kvadratnom veću masu od mase projektovanog sloja za pad”, navodi se u vještačenju.
Dodaje se da taj “defekt nije imao presudan uticaj na nosivost konstrukcije, ali je imao negativan uticaj sa aspekta rezerve nosivosti izvedene konstrukcije”.
Prilikom rekonstrukcije objekta koja je započeta 2021. projektom je bilo predviđeno uklanjanje “svih slojeva do betona” i izvođenje novog sloja za pad i hidroizolacije. Uvidom na licu mjesta je utvrđeno da sloj nearmiranog betona nije uklonjen, kao ni keramika sa donje strane nadstrešnice”, navodi se dalje.
Stručnjaci smatraju da je na ovaj način opterećenje nadstrešnice povećano za dodatnih 20 kilograma po metru kvadratnom.
“Takođe, rekonstrukcijom je predviđena ugradnja stakala sa metalnim okvirima kojima se na nadstrešnicu dodaje još 27 kg/m². Uzimajući sve navedeno u obzir, konstrukcija nadstrešnice je u trenutku neposredno pred lom bila izložena opterećenju koje je veće od prvobitno projektovanog za oko 107 kg/m², odnosno za oko 23,11 tona”, opisali su stručnjaci, prenosi Nova.
Takođe, prema njihovim navodima, dodavanjem staklene površine na nadstrešnicu je povećana površina koja može da bude pokrivena snijegom i/ili na koju može da djeluje vjetar. Zbirni efekat ovih okolnosti je značajno povećavanje opterećenja zbog kojih je projektant bio u obavezi da sprovede potrebne kontrole nosivosti.
Tokom uviđaja na licu mjesta i na osnovu laboratorijskih ispitivanja, vještačenjem je utvrđeno da su svi materijali koji su korišćeni tokom izgradnje objekta Željezničke stanice u Novom Sadu bili zadovoljavajućeg kvaliteta i da se pad nadstrešnice ne može pripisati nezadovoljavajućem kvalitetu ugrađenih materijala tokom izgradnje objekta 1964. godine.
U obrušavanju nadstrešnice 1. novembra poginuli su Nemanja Komar (17), Andela Ruman (24), Đorđe Firić (53), Valentina Firić (10), Sara Firić (6), Milica Adamović (16), Mileva Karanović (76), Sanja Arbutina Ćirić (35), Stefan Hrka (27), Miloš Milosavljević (17), Đuro Švonja (77), Vukašin Raković (69), Vasko Sazdovski (45) i Goranka Raca (58). U bolnici je podlegla povredama i Anja Radonjić (24).
Više javno tužilaštvo u Novom Sadu je donijelo naredbu za sprovođenje istrage protiv 13 osoba, među kojima su bivši ministar građevinarstva Goran Vesić, njegova pomoćnica Anita Dimoski, bivši direktor “Infrastruktura železnice” Nebojša Šurlan, bivša v.d. direktorka Jelena Tanasković i drugi koji su bili uključeni u rekonstrukciju.