Od kada je škotski pisac i lekar ser
Artur Konan Dojl 1887. godine izmislio ličnost Šerloka Holmsa, londonskog
detektiva iz Ulice Bejker 221b, ovaj lik je sinonim za dobru detektivsku priču.
Istraživač britkog uma, neobičnih
talenata i upečatljivih mana, poput sklonosti ka opijumu, glavni je lik u
ukupno četiri romana i 56 kratkih priča.
Nastao po liku i delu neobičnog
profesora
Konan Dojl je lik Holmsa stvorio prema
svom profesoru s edinburškog medicinskog fakulteta Džozefu Belu koji je znao na
temelju opažanih detalja da da zaključke o životu slučajnih prolaznika.
Holms je popularnost stekao štampanjem
serije priča u listu Strand, koje pokrivaju vremenski period od 1880. do 1914.
godine.
O nemu je pisao i Adrijan Konan Dojl,
najmlađi sin čuvenog pisca, u saradnji Džonom Diksonom Karom, dopisavši više od
desetak avantura ovog čuvenog analitičara, mnogo godina nakon očeve smrti,
uprkos tome što su zli jezici govorili, da on kao plejboj samo nalazi načina da
živi od očeve slave.
Šerlok Holms ostaće, i bezmalo 130
godina kasnije, omiljeni karakter svih onih koji od književnosti i filma više
od pukog opuštanja ili učenja, izazov za moždane vijuge, a sam lik imao mnogo
inkarnacija, od lovca na vampire do tinejdžerskog borca protiv kriminala.
Ušao u Ginisovu knjigu rekorda
Popularnost izmišljenog detektiva
potvrđuje činjenica da se u Ginisovoj knjizi rekorda Homls navodi kao
“najportretiraniji lik na filmu”, sa čak sedamdesetak glumaca koji ga su
tumačili u više od 200 filmova.
Holmsovo prvo pojavljivanje na filmu
bilo je 1900. godine u nemom filmu “Sherlock Holmes Baffled“, koji je trajao
svega trideset sekundi.
Za sve ove godine, komercijalnog,
ekcentričnog detektiva igrali su najrazličitiji glumci, od Elija Norvuda,
Klajva Bruka, Basila Ratbona, Ronalda Hauarda, Pitera Kušinga do Rodžera Mura,
Pitera O’Tula i Kristofera Plamera, a doktora Votsona Piter Selers, Robert
Duval i Ben Kingsli. Britanski mediji su čak u više navrata objavljivali top
liste najboljih Šerloka koje smo gledali
proteklih više od 100 godina, a na njima su se našla i neka od najvećih
glumačkih imena istorije kinematografije.
Dr Votson kao žena
Među ekranizacijama bilo je i veoma
kreativnih, tako se novi “Čarlijev anđeo” Lusi Lu pojavljuje kao ženski Votson
u savremenoj Si-Bi-Esovoj veriziji “Elementary” sa Džonom Li Milerom kao
Holmsom.
Kultnom se i danas samatra TV adaptacija Šerloka Homsa koju je snimila
Granada. Serija je premijerno emitovana 1984. godine, a u roli ekcentričnog istraživača pojavljuje se glumac
Džeremi Bret dok Votsona igra Dejvid Burk.
Ekranizovano je 42 od ukupno 60
originalnih Dojlovih priča, a ova verzija smatra najuvjerljivijom, a Bret
najboljim Šerlokom do danas.
Benedikt Kamberbač, koji je trenutno
jedan od najtraženijih glumaca u Holivudu, popularnost je stekao 2010. upravo
kao savremeni Šerlok Holms u Bi-Bi-Sijevoj seriji, a britanski Dejli Telegraf
nazvao ga je savršenim Šerlokom za dvadeset prvi vek, te TV kritičari tvrde da
se ozbiljno primakao Bretu.
Godine 2009. producentska kuća Vorner
bros odlučila se za serijal filmova o slavnom detektivu pod rediteljskom
palicom Gaja Ričija, a slavnog detektiva tumačio je Robert Dauni Džunior, dok
je dr Votson Džud Lo. Holms je predstavljen kao svojevrsni viktorijanski agent
007, a publika je odlično reagovala na Daunijev talenat.
Glumac Bazil Retboun kao Šerlok Holms
pojavio se u čak 14 holivudskih filmova snimljenih u periodu od 1939. do 1946.
godine, a još dugo godina kasnije mnogi će se zaklinjati da je on ostao,
suštinski, Holms za mnoge gledaoce.
U filmu čuvenog Bilija Vajldera
“Privatni život Šerloka Holmsa” 1970. godine. Robert Stivens napravio je
briljantno nekonvencionalni lik Holmsa.
Uzbudljivu ulogu tumačeći poznatog
detektivag 1959. godine ostvario je Piter Kušing u “Baskervilskom psu”, sa
Kristoferom Lijem kao ser Henrijem Baskervilom.
Kanadski glumac Kristofer Plamer,
najpoznatiji po ulozi strogog oca u Oskarima nagrađenom filmu “Moje pesme, moji
snovi”, ostvario je zapažene uloge igrajući najpoznatijeg detektiva u filmovima
„Silver Blaze” iz 1977. i „Murder by Decree” iz 1979. godine.
Sam Baster Kiton režirao je i glumio u
nemom filmu „Sherlock, Jr” iz 1924. godine. U ovoj komediji on je mladi
kino-operater koji se bori za naklonost lepe devojke i sanja da je detektiv,
poput svog idola.
Popularni Rupert Everet odigrao je
dendi Šerloka Holmsa 2004. u britanskom TV filmu “Sherlock Holmes and the Case
of the Silk Stocking”, međutim ova adaptacija nije dobila baš najbolje kritike.
Piter Kuk igrao je Šerloka u
britanskoj komediji “Baskervilski pas” iz 1978. godine, ali. uprkos tada
izuzetnoj ekipi komičara u kojoj je bio i Dadli Mur, film nije postigao veći
uspeh. Tom Bejker je ubrzo nakon napuštanja serijala “Doctor Who”, ogrnuo plašt
i uzeo lupu u ruke zbog četiri epizode serijala „Baskervilski pas” koje je
radio Bi-Bi-Si, 1983. godine.
Ni američki glumac Čarlton Heston,
poznat po epskim ulogama Jude u filmu “Ben Hur” i Mojsija u “Deset Božijih
zapovesti” nije odoleo izazovu da se oproba kao Šerlok. Prilično kruto i
usiljeno je igrao Holmsa u teve verziji predstave “Crucifer of Blood”, iz osamdesetih
godina.
Čak se Rodžer Mur, jedan od glumaca
prepoznatljivih po ulozi tajnog agenta 007 oprobao kao Šerlok i to u filmu
“Sherlock Holmes in New York” iz 1976. godine. On je igrao Holmsa koji sa
Votsonom odlazi u SAD, tačnije u Njujork, kako bi istražili novu Moriartijevu
pretnju.
U još jednoj komičnoj verziji priče o
najčuvenijem detektivu na svetu iz 1988.
godine nazvanoj “Vithout a Clue” ser Majkl Kejn igra neobičnog Šerloka Holmsa.
On tumači marionetu koju je stvorio Dr Votson, koga igra sjajni Ben Kingsl,
kako bi inkognito rešio važan slučaj.
Neobični Kristofer Li, poznat kao
jedan do prvih tumača lika Grofa Drakule, je čuvenog londonskog detektiva,
tokom svoje skoro 70 godina duge karijere, igrao čak u tri navrata. On je
najpre imao priliku da izbliza posmatra druge glumce koji igraju Holmsa, kada
se pojavio kao Ser Henri 1959. u već pomenutoj adaptaciji “Baskervislkog psa”,
ali kao Šerlokov mlađi brat u filmu “The Private Life of Sherlock Holmes”.
Krostofer Li
Onda je sam zaigrao velikog
istražitelja, prvo u crno-belom filmu iz 1962. godine „Sherlock Holmes and the
Deadly Necklace”, ali i mnogo godina kasnije u još dva ostvarenja: “Incident at
Victoria Falls”, snimljenom 1991. godine i „Sherlock Holmes and the Leading
Lady” koji ne nastao 1992. godine.
Džeremi Ajrons, koji se se vizuelno
čini kao savršen kandidat da igra Holmsa, u liku detektiva pokazao se u šou
“Saturdai Night Live” 1991. godine.
Godine 1977. u filmu “The Strange Case
of the End of Civilization As We Know It” lik Artura Šerloka Holmsa, unuka
originalnog detektiva igra komičar Džon Kliz.
U Kanadi se 1997. pojavila dečija
serija “Avanture Širli Homs” u kojoj je glavna junakinja tinejdžerka rešava
miterije u svojoj školi.
Čak je i doktor Gregori Haus, koga
briljantno igra Hju Lori, zamišljen kao savremena verzija Holmsa – briljanti,
ali arogantni lekar koji, koristeći najsitnije detalje, uspeva da postavi
najsloženije dijagnoze.
I broj njegovog stana je 221b, a
njegovo prezime “Haus” zapravo predstavlja jedninu imenice “homs”, što je
izgovor prezimena slavnog detektiva.
Nasuprot Holmsovoj preciznosti i
metodičnosti u istragama stoji njegova sklonost neredu u ličnom životu i
temperament u kojem se smenjuju periodi neobuzdane energije i potpune melanholije,
kada često poseže za opijumom. Takođe, pri rešavanju slučajeva ponekad se
koristi varkom, majstor je prerušavanja, a katkad ne preže ni pred kršenjem
zakona. Važnu ulogu u pronalaženju rešenja redovno igraju sitni tragovi: Holms,
na primer, razlikuje duvan prema pepelu, a iz veličine otiska cipele dedukuje
visinu počinioca.
Stan u ulici Bejker 221b i danas
postoji i još uvek je opremljen tako da izgleda kao u viktorijansko doba. Stan
je služio i za snimanje filmova, a posetioci ovog svojevrsnog muzeja mogu da
sede u Holmsovoj stolici pored kamina i da poziraju za slikanje.
Izvor ekspres.net