U eksperimentu koji otvara novu eru svemirskog istraživanja, naučnici sa Univerziteta Florida uspjeli su po prvi put uzgojiti biljke u uzorcima tla s Mjeseca, poznatog kao lunarni regolit.
Ovaj eksperiment, iako ograničen, predstavlja veliki korak prema budućnosti u kojoj bi ljudi mogli živjeti i uzgajati hranu na drugim svjetovima.
Šta su naučnici uradili?
Tim naučnika je koristio uzorke regolita prikupljene tokom NASA-inih Apollo misija (11, 12 i 17). U posudice s malim količinama mjesečevog tla posadili su Arabidopsis thaliana, biljku koja se često koristi u genetskim i biološkim istraživanjima. Ova biljka pripada istoj porodici kao kupus, senf i brokula, a poznata je po svom kratkom životnom ciklusu i jednostavnosti uzgoja u laboratorijskim uslovima.
Prvi rast, ali i prvi stres
Nakon nekoliko dana, biljke su počele da niču – što je prvi put u historiji da je biljka uspješno proklijala u vanzemaljskom tlu. Međutim, euforija nije dugo trajala. Biljke su vrlo brzo pokazale znakove stresa: usporen rast, promjene boje i izražene razlike u odnosu na one koje su uzgajane u kontrolnim uslovima na Zemlji.
Glavni razlog? Lunarni regolit je izuzetno oštar, pun metala i bez organske materije. Zrna regolita mogu da oštete korijen biljke, a visoka koncentracija određenih elemenata (kao što je titanijum) dodatno otežava apsorpciju nutrijenata.
Zašto je ovo važno?
Uprkos izazovima, eksperiment je ogroman naučni uspjeh. On dokazuje da biljke mogu bar djelimično da rastu u tlu van Zemlje, bez potrebe za potpunim zemaljskim supstitutima. To ima ključne implikacije za buduće lunarne baze i misije ka Marsu, gdje bi samoodrživost bila presudna za duže boravke.
Osim toga, ovakva istraživanja mogu pomoći i na Zemlji – naročito u razvijanju metoda za uzgoj hrane u ekstremnim uslovima poput pustinja ili tla pogođenih klimatskim promjenama.
Šta slijedi?
Naučnici sada planiraju sljedeće faze istraživanja:
- Prilagodbu biljaka genetskim inženjeringom kako bi lakše podnosile lunarno tlo.
- Kemijsku obradu regolita kako bi postao pogodniji za sadnju.
- Testiranje drugih vrsta biljaka, uključujući one koje se mogu koristiti kao hrana ili za stvaranje kiseonika.
Ovaj eksperiment je još jedan podsjetnik da granice života nisu tamo gdje ih zamišljamo – čak ni na beživotnoj površini Mjeseca.