Šta se zapravo desilo na frontu, da li je fudbal prekinuo Prvi svjetski rat, da li je to uradio Božić i koliko je istine u priči koja je postala legendarna.
Posljednji dani decembra rezervisani su za praznike, veći dio Evrope tih dana proslavlja Božić, a mnogobrojna takmičenja poput NBA i Premijer lige neke od najatraktivnijih utakmica sasvim slučajno isplaniraju baš za te termine. Takođe, u danima kada se širom Evrope obilježava Božić po gregorijanskom kalendaru, mnogi se prisjete moći fudbala da prekine Prvi svjetski rat davne 1914. godine.
Navodno, tada su njemački i britanski vojnici prekinuli sa izršavanjem komandi, izašli iz rovova i riješili da odigraju fudbalski meč kako bi obilježili veliki praznik daleko od svojih kuća. Mjesto dešavanja je linija fronta širom Francuske i Belgije, gdje su se vodile teške borbe, ali realnost nije ni blizu romantizovanoj verziji o kojoj danas slušamo.
Po verziji priče koja je kasnije poslužila za nadogradnju, njemački vojnici su 24. decembra iz rovova počeli da pevaju božićne pjesme i njemačku verziju čuvene pjesme “Tiha noć”. Rovove su okitli jelkama koje im je car poslao na front da bi im podigao moral, iz ne tako udaljenih rovova stigao je odgovor Britanaca. Ista pjesma, ali u drugoj verziji – na engleskom. Kada je sutradan svanulo, na Božić 25. decembra, njemački vojnici su počeli da izlaze na ničiju zemlju. Napuštali su rovove nenaoružani, jasno stavljajući do znanja drugoj strani da nemaju namjeru da ratuju na taj dan. Razmijenili su improvizovane poklone sa Britancima…
Nije to bio prekid rata, čak ni višečasovno primirje, ali se fudbal stvarno igrao. Nijemci su donijeli fudbalsku loptu, krpenjaču, obje strane zainteresovane mladiće, a nije bilo teško sastaviti ekipe i nabacati nekoliko komada odjeće na isto mjesto kako bi se napravile stative. Iako se u tom momentu u Minhenu, Londonu, Berlinu, Mančesteru ili nekom drugom gradu nije znalo – vojnici su igrali fudbal.
Svjedočenje vojnika!
Na pojedinim mjestima fudbalske utakmice između britanskih i njemačkih vojnika zaista su se odigrale. Stigle su o tome i potvrde, i to iz pisama koje su tadašnji vojnici slali u domovinu. Neki su ih godinama kasnije ispričali, kao Erni Vilijams,19-godišnji redov u 6. bataljonu češirskog puka, stacioniran blizu Ipra u Belgiji.
“Lopta se odnekud pojavila, ne znam odakle, ali bilo je sa njihove strane. Nije bilo sa naše odakle je lopta stigla. Bila je to prava lopta. Oni su skinuli svoje kapute i spustili ih dole kao stative gola. Jedan momak je stao između kao golman i bila je to obična partija. Sigurno je bilo par stotina vojnika koji su učestvovali. I ja sam igrao, bio sam poprilično dobar sa 19 godina”, ispričao je Erni.
Na odigrane fudbalske utakmice nisu blagonaklono gledali nadređeni, jer je po njihovim načellima bilo nedopustivo “bratimljenje” sa vojnicima druge strane. Bilo kakvo zbližavanje, pa čak i izlazak iz rovova kako bi se protivniku čestitao praznik, značio je kršenje vojničke discipline i mogao je da povuče značajne sankcije – ipak, ne postoje dokazi da je iko kažnjen zbog fudbala.
Naravno, ni fudbalske utakmice koje su se odigrale nisu bile “prave”. Stative su pravljene od nabacanih vojničkih šinjela, niko nije bio sudija, a broj igrača često je bio i daleko veći od 11. Pa i sam Erni Vilijams tvrdi da je na stotine vojnika učestvovalo u fudbalskoj utakmici na frontu u Belgiji. U drugom planu bio je i rezultat, a teško bi se i pratilo ko je tu kome dao gol i koliko puta.
Naravno, različite strane imale su i različite izvještaje o ovim dešavanjima. Pronađeno je mnogo više pisama o utakmicama sa britanske strane, a u nekoliko njih navodi se da su engleski i škotski vojnici međusobno odigravali mečeve. Možda i najpoznatija utakmica koja se odigrala tih dana nije ona u kojoj se našao Erni Vilijams kod Ipra, već ona igrana kod mjesta Mesen u Belgiji, gdje danas postoji spomenik sa dvojicom vojnika na suprotnim stranama i fudbalskom loptom između njih.
Fudbal je uvijek bitan!
Prvi svjetski rat nije stao zbog fudbala. Vojnici na Istočnom frontu nisu imali nijednu priču sličnu ovoj, ista priča bila je i na Balkanu, a ne postoje dokazi da su lokalni vojnici u Belgiji i Francuskoj prekidali ratna dejstva kako bi protiv Nijemaca odigrali utakmicu. Znači – samo su na pojedinim mjestima Nijemci i Britanci igrali fudbalske utakmice, zbog kojih su kasnije dobijali kritike oficira.
Adolf Hitler, budući kancelar Njemačke i jedan od najgorih ljudi u istoriji, bio je tada poručnik u njemačkoj vojsci i napisao je: “Nedopustivo i sramotno je da se ovakve stvari dešavaju tokom rata. Zar nemate ni najmanje njemačke časti?”.
Tih nekoliko fudbalskih utakmica ili barem šutiranja lopte po poljani koji su ličili na fudbalsku utakmicu postali su inspiracija za romantiziranje čitave priče. Kada se sto godina kasnije pomene davna ratna 1914. godina svi se sjete Božića koji je ubijedio neprijatelje da izađu iz rovova i nekoliko uta šutnu loptu kako bi zaboravili na smrt koja je bila na svakom koraku oko njih.
Zato je fudbal veliki. Čak i kada nije u potpunosti istinito, poslužiće kao osnova za kreiranje divne priče o čestitanju velikog praznika u nekom selu u Belgiji čije ime ne znaju potomci njemačkih ili britanskih vojnika.