Treća i posljednja premijera ovogodišnjih Dubrovačkih ljetnih igara, najavljena za 20. avgust, očekuje se s nestrpljenjem i zanimanjem. Razloga su barem dva, i teško je među njima izdvojiti važniji: jedan je sam tekst Georga Büchnera ‘Dantonova smrt’, a drugi reputacija redatelja Olivera Frljića. Najtačnije bi bilo stoga tvrditi da je riječ o – pravoj kombinaciji
Tekst njemačkog dramatičara iz prve polovice 19. vijeka govori o Francuskoj revoluciji, pisan je djelomično i kao ono što bi danas opisivali kao dokumentarnu dramu, a djelomično je i, kako su mu tadašnji kritičari spočitavali, tek romantizirana istorija.
Ali za Büchnera je upravo istorija, tačnije Istorija, jedina prava i nezaustavljiva pokretačka sila, koja je i zbiljske junake i ‘junake’ Francuske revolucije svela na ljudsku mjeru odvodeći ih pod giljotinu jednog po jednog.
Nije drukčije ni s njegovim likovima, od naslovnog Dantona do njegovog antipoda Robespierrea, zagovornika Revolucije koji se u detaljima nisu mogli složiti, s obzirom na to da je jedan zagovarao kraj terora i, unatoč priličnoj malodušnosti u pogledu na uopšteni ljudski napredak, slavljenje života u svim njegovim pojavnostima, a drugi je bio rigidni pristalica vrline, strogosti i principa.
No bilo bi pogrešno ‘Dantonovu smrt’ svesti samo na sukob dvojice istorijskih likova.
Prvi dramski tekst autora koji je umro vrlo mlad, ali je ostavio četiri drame od kojih dvije, ‘Dantonova smrt’ i ‘Woyzeck’, ulaze u svaku antologiju svjetske dramske književnosti, puno je više od toga, jer je riječ o sukobu dvije koncepcije života, morala i ljudskosti.
Najvažnije je možda što se u njemu pronalaze i cinici i gorljivi zagovornici, bez obzira na to što je to oko čega se ne mogu složiti.
Zato je ovaj komad poželjan kao dio svakog repertoara, osim možda kad ga se postavi upravo i samo kao suhu istorijsku slikovnicu, kao prije par godina na sceni Hrvatskog narodnog kazališta u Zagrebu.
Da Oliver Frljić ne namjerava ništa slično, dokaz su već njegovi raniji iskoraci na domaćim ljetnim festivalima.
Priča o skandalu s radikalnom interpretacijom Euripidovih ‘Bakhi’ na Splitskom ljetu 2008. već je dobro poznata, ali ni Moliereov ‘Škrtac’ u sklopu Riječkih ljetnih noći godinu kasnije, odigran kao posveta cijeloj tadašnjoj vladajućoj garnituri u posrnulom škveru 3. maj, nije bio mišljen ništa manje kao pozorišni odgovor na zbilju.
U svom prvom radu na Igrama, Frljić je ‘Dantonovu smrt’ postavio na tvrđavu Sv. Ivan, dakle izvan gradske vreve, ali i iznad nje, kako bi Dubrovčani i ostala publika mogli svoj Grad pogledati iz neke druge perspektive, možda i revolucionarne ili barem revolucionarnije.
Naravno, ova ‘Dantonova smrt’ reći će ponešto i o Dubrovniku samom, današnjem i prošlom, s obzirom na to da je nasljeđe Francuske revolucije donekle i Napoleon, a s njime i višestruko opjevani kraj Dubrovačke Republike.
Da je ponovno riječ o radikalnoj interpretaciji, jasno je iz podatka da je predstava, nastala po prilično opširnom komadu u četiri čina, bitno skraćena pa predstava od premijere 20. sve do 24. avgusta igra dva puta po večeri.
Razlog je specifična scenografija koju potpisuje Igor Pauška, a u kojoj je svakom, ali doslovno svakom gledalacu glava ‘na panju’. Stoga se ne preporučuje osobama mlađima od 16 godina te onima koji pate od klaustrofobije ili tankih živaca.
Sreten Mokrović kao Danton
Kako revolucija jede svoju djecu, i što bi danas trebala biti, pod giljotinom na Sv. Ivanu odigraće Sreten Mokrović kao Danton, Milan Pleština kao Robespierre, muški zbor koji čine Dean Krivačić, Dražen Šivak, Nikša Butijer i Filip Juričić te Ivana Roščić, kojoj je pored svih ženskih uloga pripala i ona Revolucije same. Dramaturgiju predstave potpisuje Marija Karaklajić, scenografiju Igor Pauška, kostimografiju Sandra Dekanić.