Dugo je postojala ideja da su žene u ranijim fazama ljudske istorije imale jednak status kao muškarci – pa čak i da su vladale u društvima koja su bila mirnija i sretnija. Kasniji uspon patrijarhata, prema toj teoriji, donio je represiju i sukobe.
Međutim, nova istraživanja i analiza drevne DNK mijenjaju tu sliku. Arheološki dokazi pokazuju da nije postojala nagla promjena iz “ženskog” u “muško” društvo, već da su rodni odnosi kroz istoriju bili izuzetno raznoliki.
Marksistička teorija iz 19. vijeka, zasnovana na Engelsovim idejama, tvrdila je da je prelazak na poljoprivredu omogućio muškarcima da kontrolišu bogatstvo i moć. Litvanska arheološkinja Marija Gimbutas vjerovala je da su ženska društva dominirala Evropom do prije oko 5.000 godina, prije nego što su ih zamijenili stepski nomadi.
Drevna DNK sada otkriva da su žene kroz istoriju bile lovci, ratnice, šamanke i vođe – iako rijetko u potpunosti dominantne. Keltske žene, na primjer, koristile su i političku i duhovnu moć u društvima gdje su muškarci imali formalnu vlast.
Danas matrilinearna društva još postoje, poput Mosuo u Kini ili Hopi u Arizoni, ali njihov broj opada pod uticajem modernih patrijarhalnih sistema. Ipak, ona ostaju podsjetnik da su neka drevna društva bila mnogo bliža rodnoj ravnopravnosti nego mnoga današnja.