Bryan Gigantino je istoričar, pisac i medijski radnik.
„Gruziji je potrebna ekonomija koja je fokusirana na potrebe ljudi i koja treba da prihvati geopolitičku neutralnost kako bi imala koristi od svog jedinstvenog geografskog položaja kao saobraćajnice između Evrope i Azije. Zemlja ne može da žrtvuje regionalne veze na Južnom Kavkazu, veze sa Kinom, mir i dobre ekonomske odnose sa Rusijom, trgovinu sa Turskom i Centralnom Azijom za integraciju u EU. Zapravo, ovi drugi regionalni akteri su važniji u svakom pogledu“ – kaže Gigantino u razgovoru za BUKA magazin.
Šta se trenutno dešava u Gruziji?
Gruzija se nalazi usred ustavne i političke krize, u kulminaciji niza različitih faktora. U osnovi, vlada pokušava da balansira između Rusije i EU u vrijeme rata i dubokih regionalnih i globalnih promjena i nestabilnosti. Lokalno, opozicione stranke, nevladine organizacije koje finansira zapad i nepovezani ljudi mobilizuju se protiv vladajuće stranke Gruzijski san, uz eksplicitnu političku podršku aktera unutar EU i SAD, i to protiv određenih politika u posljednjih nekoliko godina. Kako je Gruzijski san ulazio u sukob s Briselom i Washingtonom od 2022. godine ove lokalne tenzije su eksplodirale kroz pitanje strateškog stava Gruzije prema EU, njene funkcionalne neutralnosti u ratu u Ukrajini i još mnogo toga.
Možete li objasniti situaciju prije i poslije izbora?
Prije izbora Opozicione stranke, EU i SAD već su širile ideju da će izbori vjerovatno biti pokradeni, stvarajući političke uslove da se izborni rezultati osporavaju prije njih. U Gruziji je prije 26. oktobra bilo veoma napeto. Zatim je Gruzijski san pobijedio (kao što su sve ankete govorile da hoće, bilo je samo pitanje s kojom marginom i kako će se raspodijeliti glasovi opozicije) – onda su izborni posmatrači dali svoje izvještaje koji su ponavljali iste kritike GD-a koje je EU bila daje mjesecima u prednosti. Poslije izbora jedva da je bilo mobilizacije, opozicija je djelovala poraženo, protesti su bili tihi. Zatim, 28. novembra, kada je premijer Irakli Kobakhidze najavio da neće biti domaćih diskusija o pristupanju EU do 2028. godine, izbili su masovni protesti, Salome Zourabichili (sada bivša predsjednica) je u svojim posljednjim sedmicama na funkciji proglasila ustavnu krizu, i ona se nastavlja.
Možete li opisati medijsku sliku tih događaja?
Gruzija ima veoma mješovito medijsko okruženje. Provladin kanal Imedi govori jednoj strani, opozicione stanice poput Formule govore drugoj, a neutralniji gruzijski javni emiter pokušava neutralno izvještavati o protestima. Društveni mediji se široko koriste u Gruziji, Facebook i Tik Tok posebno, i oni daju platformu za prenošenje sadržaja svih pozicija. Puno različitih pozicija se emituje o tome šta se dešava.
Da li je ovo pravi trenutak da se put evropskih integracija sagleda iz druge perspektive?
Da, važno je sagledati jedinstveni kontekst u kojem Gruzija funkcioniše. Ako želi da se Gruzija pridruži EU, EU će morati da napravi posebne ustupke Gruziji. Takođe je važno napomenuti da narativ o “vrijednostima” koje koristi EU u sukobu sa Gruzijom zamagljuje posljedične faktore: sigurnost, geopolitiku i ekonomiju. Cijeli odnos Gruzije i EU treba potpuno preispitati, da ne spominjemo da još uvijek nije jasno da li je EU zaista spremna da proširi članstvo na Gruziju, bez obzira na trenutnu krizu.
Koje su alternative za Gruziju i šta su prioriteti ljudi?
Gruziji je potrebna ekonomija koja je fokusirana na potrebe ljudi i koja treba da prihvati geopolitičku neutralnost kako bi imala koristi od svog jedinstvenog geografskog položaja kao saobraćajnice između Evrope i Azije. Zemlja ne može da žrtvuje regionalne veze na Južnom Kavkazu, veze sa Kinom, mir i dobre ekonomske odnose sa Rusijom, trgovinu sa Turskom i Centralnom Azijom za integraciju u EU. Zapravo, ovi drugi regionalni akteri su važniji u svakom pogledu.
Da li je Gruzija pod pritiskom EU i SAD?
Gruzija je pod ogromnim pritiskom EU i SAD-a, a ovaj pritisak takođe mobilizuje domaću opoziciju vladi i pogoršava domaće krize. Međutim, EU nije jedinstvena u svom stavu prema Gruziji zbog unutrašnjih rascjepa i lomova EU, kako u pogledu budućnosti EU, tako i u pogledu sukoba država članica sa Briselom. Ovo čini pritisak i stvarnim i agresivnim, ali i podriva njegovu efikasnost u guranju vlade u drugom pravcu.
Da li je Gruzija pod pritiskom Ruske Federacije?
Ruska Federacija strateški ne vrši pritisak na Gruziju, već umjesto toga prihvata stav gruzijske vlade o strateškom strpljenju i otvoreno podržava vladajući Gruzijski san. To zapravo daje Gruzijskom snupolugu jer dokazuje da je vlada u stanju da se nosi sa sigurnosnom prijetnjom broj 1 u zemlji, Rusijom, uprkos slaboj vojsci, potom nečlanstvu u NATO-u i politici mira.
U kojoj je fazi ekonomske i društvene transformacije danas Gruzija?
Od kraja SSSR-a ekonomska politika u Gruziji je bila radikalno neoliberalna. Zemlja je veoma siromašna. deindustrijalizovan i previše ovisan o stranim direktnim investicijama. Gruzija takođe bilježi visok nivo rasta, povećan BDP i druge impresivne ekonomske statistike. Naravno, ovaj rast ne koristi svima u društvu, ne mijenja socio-ekonomske probleme i nejednakosti, ali od ruske invazije na Ukrajinu 2022. godine neosporan ekonomski rast je pogodovao određenim segmentima stanovništva zbog priliva ruskog novca, povećan trgovinski promet i investicije.