To je ključni dio Južnog gasnog koridora koji bi trebalo da smanji udio snabdevanja Evrope prirodnim gasom iz Rusije, i da umanji značaj planiranog gasovoda Južni tok koji treba da prođe i kroz Srbiju.
Austrija je iz puke ekonomske potrebe upravo potpisala sporazum s Moskvom o učešću u Južnom toku, kojim bi u Srednju i Zapadnu Evropu godišnje stizale po 63 milijarde kubnih metara prirodnog gasa iz Rusije.
Članice Evropske unije koje su pre više godina potpisale sporazume s Rusijom o izgradnji Južnog toka, protive se kočenju tog projekta, koje se prelama s ukrajinskom krizom.
Neki analitičari tvrde da “Evropska komisija smatra da je prijetnja blokadom Južnog toka važna poluga u pregovorima s Moskvom o budućnosti Ukrajine”.
To je stavila do znanja američka agencija za strategijske prognoze Stratfor, a izvori u Evropskoj komisiji su novinarima nezvanično prenijeli da EU, u uslovima ozbiljne krize s Rusijom oko Ukrajine, uopšte ne može odobriti Južni tok, utoliko pre što je Brisel još lane ukazao da ugovori zemalja EU i Rusije o tom projektu krše neke osnovne propise EU.
Neke članice EU traže uvođenje ekonomskih sankcija Rusiji, iako bi to pogodilo ruske kompanije koje Uniju snabdijevaju gasom, i izazvalo veliki skok cijene gasa, dok je veoma veliki pritisak SAD i NATO da se odmah krene u krupne strateške projekte za bitno smanjenje zavisnosti od ruskog gasa.
Amerikanci nikad nisu krili odbojnost prema dubljem energetskom povezivanju Evrope i Rusije i zavisnosti Evrope od Moskve.
Američki državni sekretar Džon Keri je na jednom nedavnom skupu NATO izjavio da je smanjenje energetske zavisnosti EU “hitno potrebno, ako želimo da Evropa ostane cjelovita i slobodna”.
Keri je zatražio i snažno jačanje američke i evropske ekonomske saradnja kroz sporazum o slobodnoj trgovini, o kojem pregovaraju Brisel i Vašington “čime bi se postiglo mnogo više od pukog utvrđivanja načina na koji poslujemo”.
Ali Stratfor predočava da je “Južni tok isto toliko važan potencijalnim učesnicima u tom projektu, jer bi doveo značajne investicije i otvorio radna mjesta u nekim najsiromašnijim državama EU, a zaobišao bi nestabilnu Ukrajinu kao tranzitnu zemlju” za isporuke gasa. “Južni tok je opipljiv put za obezbjeđivanje prirodnog gasa u času kad su drugi izvori daleko od stvarnosti i neizvesni”, napominje američka agencija.
Poljska, Švedska i baltičke članice EU, međutim, traže da se zbog ukrajinske krize zavedu i ekonomske sankcije Rusiji, makar to pogodilo i ruske gasne i naftne kompanije-snabdevače EU, a premijer Poljske Donald Tusk je zatražio da se odmah krene u stvaranje unutrašnje energetske zajednice EU.
Zvaničnici bliski odlazećem evropskom komesaru za energetiku Ginteru Etingeru su saopštili da za Evropsku komisiju izgradnja Južnog toka nema prvenstvo, a mora se sagledati i u sklopu ukrajinske krize, mada jeste dobrodošlo sve što doprinosi dodatnom snabdijevanju Unije energijom.
Ali, u nekim državama EU i Evropskoj komisiji ima mišljenja da upravo izgradnja Južnog toka ne doprinosi raznovrsnosti izvora snabdevanja energijom, jer je to i dalje ruski gas.
Ipak, analitičari i evropske diplomate u Briselu prihvataju ocjene da, bez postojane saradnje s Rusijom, ni srednjoročno nije moguće obezbijediti energiju za svjetsku konkuretnost evropske industrije i potrebe stanovništva EU.
Opredjeljenje za Transjadranski gasovod, kao ključni elemenat Južnog gasnog koridora i napuštanje direktnog, Južnom toku suparničkog projekta za gasovod Nabuko, uticali su na to da Austrija koja polovinu energetskih potreba podmiruje ruskim gasom, krajem aprila sklopi s ruskom kompanijom Gazprom ugovor kojim će krak Južnog toka iz Mađarske ići do velikog austrijskog gasnog terminala Baumgarten i dalje u Italiju.
Do Baumgartena je, preko Bugarske, Rumunije i Mađarske, trebalo da vodi napušteni Nabuko, te se i vlada u Sofiji našla u situaciji da jedino preko Južnog toka može da obezbijedi postojano i jeftinije snabdijevanje gasom. To je takođe bitno iz socijalnih i političkih razloga, jer je posljednja bugarska vlada pala dobrim dijelom zbog poskupljenja energenata.
Čelnici italijanske državne firme ENI, glavnog partnera ruskom Gazpromu u projektu Južni tok, kao i rukovodioci njemačkog koncerna BASF su jasno stavili do znanja da ne misle da bi blokada izgradnje tog gasovoda bila uputna, a naglašeno je i da je Rusija uvijek bila pouzdan snabdiijevač EU gasom.
Njemačka kompanija Simens je aprila, s konzorcijumom “Južni tok transport”, na čijem je čelu Gazprom, sklopila ugovor o isporuci automatizovanih kontrolnih postrojenja i telekomunikacione opreme za kontrolne centre gasovoda Južni tok.