Američki
dolar je moćna sila među svjetskim valutama: to je novac kojim se
najviše trguje na globalnoj sceni sa velikom maržom i često se koristi
kao mjerilo za poređenje valuta.
Dolar možda nije najjača valuta na
svijetu – pravo hvalisanja ide kuvajtskom dinaru – ali je blizu vrha
među oko 180 tradicionalnih fiat valuta koje su priznate kao zakonsko
sredstvo plaćanja širom svijeta. Fiat valuta je novac koji nije vezan za
vrijednost fizičke robe poput zlata ili srebra.
Na suprotnom kraju ljestvice su
najmanje vrijedne svjetske valute kojima se trguje za male dijelove
dolara. Često su vam potrebne desetine hiljada jedinica stranog novca da
biste dobili samo 1 dolar.
Forbes je napravio listu 10 najslabijih valuta na svijetu, na osnovu njihove relativne vrijednosti u odnosu na američki dolar.
1. Iranski rijal (IRR)
Iranski rijal je najslabija valuta na
svijetu, sa 1 rijalom za samo 0,000024 dolara (ili, drugačije rečeno, 1
dolar je jednak 42,300 iranskih rijala).
Iranska valuta je pritisnuta ekonomskim
sankcijama, uključujući one koje su SAD ponovo uvele 2018. i druge koje
je uvela Evropska unija puta uvela. Politički nemiri i godišnja stopa
inflacije koja prelazi 40% dodatni su faktori koji doprinose valutnoj i
ekonomskoj slabosti Irana.
“Rizici za iranske ekonomske izglede i dalje su značajni“, zaključuje Svjetska banka.
2. Vijetnamski dong (VND)
Vijetnamski dong je druga najslabija
valuta na svijetu, sa 1 dongom za 0,000043 dolara (ili 1 dolar je jednak
23,485 vijetnamskih donga ).
Vijetnamska valuta je potkopana lošim
tržištem nekretnina, ograničenjima stranih ulaganja i nedavnim
usporavanjem izvoznih aktivnosti.
Uprkos svim nedostacima, Svjetska banka kaže da se Vijetnam transformiše „iz
jedne od najsiromašnijih na svijetu u zemlju sa nižim srednjim
prihodima. Vijetnam je sada jedna od najdinamičnijih zemalja u usponu u
regionu Istočne Azije.”
3. Laoški kip (LAK)
Laoški ili laoski kip je broj 3 među
najslabijim valutama na svijetu, sa 1 kipom za 0,000057 dolara (ili 1
dolar je jednak 17,692 laoskog kipa).
Zapadno od Vijetnama, Laos i njegova
valuta pogođeni su sporim ekonomskim rastom i smanjenjem obaveza prema
inostranstvu. Inflacija, uključujući više cijene nafte i drugih
svjetskih roba, pogoršana je padom kipa — i, zauzvrat, gura valutu još
niže.
“Nedavni napori vlade da stavi pod kontrolu inflaciju, dug i opadajuću valutu zemlje slabo su razmatrani i kontraproduktivni”, primjećuje Savjet za spoljne poslove.
4. Sijera Leonean Leone (SLL)
Leone je četvrta najslabija valuta na
svijetu, sa 1 Leonom koji kupuje 0,000057 dolara (ili 1 $ je jednak
17,665 Sijera Leone Leona).
Visoka inflacija – koja je premašila
43% u aprilu 2023. – plus ekonomska slabost i velike dužničke obaveze
faktori su koji su povukli valutu ove zapadnoafričke nacije ka dnu.
Posmatrači kažu da ostali problemi koji utiču na valutu zemlje
uključuju: dugotrajne posljedice izbijanja ebole 2010-ih i ranijeg
građanskog rata; politička neizvjesnost; te široko rasprostranjena
korupcija.
“Ekonomski razvoj Sijera Leonea bio je ograničen istovremenim globalnim i domaćim šokovima”, kaže Svjetska banka.
5. Libanska funta (LBP)
Libanska funta je peta među najslabijim
valutama na svijetu, sa 1 funtom za 0,000067 dolara (ili 1 dolar je
jednak 15,012 libanskih funti).
U martu 2023. libanska funta je
potonula na rekordno nizak nivo u odnosu na američki dolar. Valuta je
imala jadan učinak u pozadini duboko depresivne ekonomije, istorijski
visoke nezaposlenosti, tekuće bankarske krize, političkog haosa i
inflacije. Procjenjuje se da su cijene porasle čak 171 odsto u 2022.
“Liban se nalazi na opasnoj raskrsnici i bez brzih reformi će biti zarobljen u beskrajnoj krizi“, primijetio je Međunarodni monetarni fond u martu 2023.
6. Indonezijska rupija (IDR)
Indonežanska rupija zauzima 6. mjesto
na ovoj listi najslabijih svjetskih valuta, sa 1 rupija za 0,000067
dolara (ili 1 dolar je jednak 14,985 indonezijskih rupija).
Tužan rang rupija pokazuje da veće nije
uvijek bolje. Status Indonezije kao četvrte najmnogoljudnije zemlje na
svijetu ne može je zaštititi od loše valute. Iako je rupija pokazala
određenu snagu u 2023. u poređenju sa svojim azijskim konkurentima,
depresijacija je potresla valutu prethodnih godina.
U martu 2023. Međunarodni monetarni
fond upozorio je da bi globalna ekonomska kontrakcija mogla ponovo
izvršiti pritisak na ovu valutu.
7. Uzbekistanski som (UZS)
Uzbekistanski som je sedma najslabija
valuta na svijetu, sa 1 somom za 0,000088 dolara (ili 1 dolar je 11,420
uzbekistanskih soma).
Od 2017. godine, centralnoazijska
država Uzbekistan, bivša republika Sovjetskog Saveza, sprovodi ekonomske
reforme. Ipak, som ostaje slaba valuta, sputana usporavanjem ekonomskog
rasta, strmom inflacijom, visokom nezaposlenošću, ekstenzivnom
korupcijom i hroničnim siromaštvom.
“Dok je [uzbekistanska]
ekonomija pokazala otpornost na posljedice rata u Ukrajini i sankcija
protiv Rusije, postoji značajna neizvjesnost u pogledu razvoja ovih
rizika”, rekla je agencija Fitch Ratings u martu 2023.
8. Gvinejski franak (GNF)
Gvinejski franak je osmi među
najslabijim valutama na svijetu, sa 1 frankom za 0,000116 dolara (ili 1
dolar je jednak 8,650 gvinejskih franaka).
Uprkos obilju prirodnih resursa poput
zlata i dijamanata, Gvineju – naciju u podsaharskoj Africi i bivšu
francusku koloniju – muči visoka inflacija koja deprimira gvinejski
franak. Nemiri protiv vojnih vladara u zemlji i priliv izbjeglica iz
susjednih zemalja doprinose deflacionoj ekonomiji i valuti Gvineje.
“Politička nestabilnost i
usporeni izgledi za globalni rast održaće ekonomsku aktivnost Gvineje
ispod potencijala (iako i dalje jaka prema regionalnim standardima)
2023. godine“, kaže Economist Intelligence Unit.
9. Paragvajski gvarani (PYG)
Paragvajski guarani je deveta
najslabija valuta na svijetu, sa 1 gvaranom za 0,000138 dolara (ili 1
dolar je jednak 7,241 paragvajski guarani).
Jedna jedina brana proizvodi ogromnu
većinu električne energije koju koristi Paragvaj, ali vođstvo zemlje u
hidroelektranama nije dovelo do ekonomske moći. Visoka inflacija – koja
se približava 10% u 2022. – kao i krijumčarenje droge i pranje novca
gurnuli su valutu i širu ekonomiju Paragvaja, zemlje u Južnoj Americi
koja nema izlaz na more.
“Srednjoročni ekonomski izgledi
u Paragvaju i dalje su povoljni, ali postoje rizici od pogoršanja
globalnih izgleda i ekstremnih vremenskih prilika“, objasnio je Međunarodni monetarni fond u aprilu 2023.
10. Ugandski šiling (UGX)
Ugandski šiling je na 10. mjestu među
najslabijim valutama na svijetu, sa 1 šilingom za 0,000267 dolara (ili 1
dolar je jednak 3,741 ugandski šiling).
Uprkos tome što je zemlja bogata
naftom, zlatom i kafom, Uganda i njena valuta su opterećeni rekordom
nestabilnog ekonomskog rasta, velikog duga i političkih nemira. Poplava
izbjeglica iz obližnjeg Sudana pojačala je napetost.
“Uganda se suočava sa brojnim
izazovima koji bi mogli uticati na buduću stabilnost, uključujući
eksplozivan rast stanovništva, ograničenja moći i infrastrukture,
korupciju, nerazvijene demokratske institucije i deficite ljudskih
prava”, kaže CIA.
investitor.me