Kuća ljudskih prava Banja Luka ovim putem još jednom iskazuje snažno protivljenje Nacrtu Zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija (Nacrt zakona).
“Uvrštavanje Nacrta zakona na dnevni red Pete redovne sjednice Narodne skupštine Republike Srpske je još jedan korak ka tome da se i kroz zakone uobliči diskriminacija prema određenim udruženjima u Republici Srpskoj čime se jasno pokazuje namjera vlasti da ograniče rad organizacijama koje kritikuju njihov rad”, saopšteno je.
U prethodnom periodu organizacije članice Kuće ljudskih prava su upućivale inicijative za povlačenje Nacrta zakona iz parlamentarne procedure. Pritom su dostavljale i komentare na sam Nacrt zakona, koji se kosi ne samo sa standardima ljudskih prava, međunarodnim instrumentima za zaštitu ljudskih prava i Ustavom Republike Srpske, nego je u direktnoj suprotnosti sa više važećih zakona u Republici Srpskoj, kao što su Zakon o opštem upravnom postupku, Zakon o upravnim sporovima, Zakon o parničnom postupku, Zakon o udruženjima i fondacijama, Zakon o računovodstvu i reviziji, Zakon o inspekcijama itd.
“Nadalje, ovaj Nacrt zakona predstavlja nastavak aktivnosti na suzbijanju sloboda izražavanja i udruživanja, koje su započete kriminalizacijom klevete, a nastavljene kroz napade na novinare, aktiviste i udruženja. Nacrtom se zabranjuje obavljanje političkih aktivnosti koje su toliko široko postavljene da mogu onemogućiti svako djelovanje udruženja u pravcu poboljšanja zakonske regulative i ostvarivanja bolje zaštite građana, zbog čega se udruženja i formiraju. Nacrt zakona direktno zadire u ustavom zagarantovana prava i slobode i ostavlja veliku mogućnost nadležnim institucijama da proizvoljnim tumačenjem zakona zabrane rad organizacija čije djelovanje ne ide na ruku vlastima u Republici Srpskoj”, dodaju.
Ističu da se u javnosti se od strane vlasti pokušava predstaviti kako ne postoji regulativa u oblasti rada udruženja, kako udruženja ne rade transparentno i da nikome ne polažu račune.
“Međutim, ovo je apsolutna neistina, pravna regulativa postoji i udruženja su dužna da podnose različite izvještaje institucijama Republike Srpske, te svako udruženje, kao pravno lice, ima obavezu da preda završni finansijski izvještaj Agenciji za posredničke, informatičke i finansijske usluge, da prilikom priliva finansijskih sredstava banci preda osnovu za priliv sredstava da bi ista mogli koristiti, te podliježe kontrolama Poreske uprave u Republici Srpskoj.
Na kraju, i same institucije vlasti Republike Srpske se finansiraju kroz međunarodne projekte, iz istih izvora kao i udruženja, uključujući Evropsku uniju, USAID, različite međunarodne razvojne agencije, te se postavlja pitanje zbog čega se onda i institucije ne proglašavaju agentima stranog uticaja onda kada dobiju sredstva iz inostranstva? Zbog toga je jasno da je svrha samog Nacrta zakona poslati poruku građanima da su udruženja neprijatelji države i on predstavlja samo jedan korak u nizu višegodišnjih pokušaja vlasti u Republici Srpskoj da ograniče slobodu govora, okupljanja i udruživanja i uguše kritiku na sve načine, pa i metodama svojstvenim totalitarnim režimima”, zaključuju.
Podsjetimo da je na sjednici Kolegijuma Narodne skupštine Republike Srpske predložen Dnevnk red za Petu redovnu sjednicu Narodne skupštine Republike Srpske, a jedna od tačaka je i Prijedlog Zakona o posebnom Registru i javnosti rada neprofitnih organizacija.
Podsjetimo da u predloženom nacrtu piše između ostalog da je neprofitna organizacija obavezna da Ministarstvu pravde dostavi polugodišnji i godišnji finansijski izvještaj sa naznakom uplatioca, visine doznačenih sredstava, vrste i iznosa naknade i prihoda izraženih u novcu ili drugoj vrijednosti kao i izvještaj o utrošku sredstava.
Dalje se u Nacrtu navodi da je “neprofitnim organizacijama nije dozvoljeno političko djelovanje niti obavljanje političke aktivnosti”.
A, politička aktivnost podrazumijeva svaku aktivnost prema organima, institucijama ili izabranim predstavnicima Republike Srpske ili predstavnicima Republike Srpske u institucijama BiH u smislu formulisanja, usvajanja ili izmjene propisa i politike Republike Srpske ili u smislu političkog i javnog interesa.
Ipak, u članu 4. stoji da se političkim djelovanjem u smislu ovog zakona ne smatra djelovanje u oblasti nauke, kulture, socijalne i zdravstvene zaštite, sporta, zaštite potrošača, zaštite prava nacionalnih manjina i lica sa invaliditetom, zaštite životne sredine, borbe protiv korupcije, filantropije, volonterstva i informisanja.
Podsjetimo da su ranije Venecijanska komisija i nevladin sektor uputili niz zamjerki na sam tekst Nacrta.
„Postoji veliki rizik da se odredbe nacrta zakona o zabrani rada NVO-a mogu primjenjivati bez uvažavanja principa proporcionalnosti, pored toga što su kazne znatno veće od onih predviđenih Zakonom iz 2001. godine. Nacrtu zakona također nedostaju odredbe koje garantuju pristup djelotvornim pravnim lijekovima za osporavanje ili traženje revizije odluka donesenih u kontekstu njegove primjene“, navodi se u mišljenju.