Nakon poslednjih lokalnih izbora, situacija unutar koalicionih stranaka u Republici Srpskoj postala je sve složenija, a najveće promjene zahvatile su DEMOS, jednog od nadugovječnijih koalicionih partnera SNSD-u.
Šuška se da bi predsjednik DEMOS-a, Nedeljko Čubrilović, mogao uskoro da se povuče s mjesta lidera stranke, dok su neki visoki kadrovi već prešli u SNSD.
Podsjetimo, juče su direktor Puteva RS Milan Dakić i bivša ministarka trgovine i turizma u Vladi RS Suzana Gašić napustili DEMOS i pristupili SNSD-u.
Dakić je istakao da se na ovaj korak odlučio jer je u SNSD-u prepoznao državotvornu partiju i politiku koja zastupa interese Republike Srpske i srpskog naroda.
Gašićeva je naglasila da SNSD smatra jedinom partijom koja nudi konkretne i održive politike, a koje su u najboljem interesu svih stanovnika Republike Srpske.
Ovim potezom se de fakto i raspao Klub poslanika DEMOS-a u Narodnoj skupštini RS.
Da će stvari po DEMOS krenuti relativno nizbrdo moglo se pretpostaviti nakon nakon što je Dejan Kojić, kandidat te partije, uz podršku SDS-a, pobijedio u izbornoj trci za načelnika opštine Pale.
Kojićev protivkandidat bio je Damjan Škipina, poslanik SNSD-a i direktor Zavoda za zapošljavanje RS, dok je u prethodnom mandatu na toj funkciji bio Boško Jugović iz SNSD-a.
Ovaj ishod produbio je tenzije unutar vladajuće koalicije i dodatno oslabio poziciju DEMOS-a u političkom savezu, iako bi načelnička funkcija trebala sugerisati da će se desiti potpuno suprotna stvar. Međutim, osveta se servira dok je hladna. Tako je i obračun sa DEMOS-om krenuo mjesec dana nakon izbora.
Stanje u DEMOSu prokomentarisao je na svom blogu Nebojša Vukanović, poslanik koji je napisao da je Dodik odmah krenuo u obračun sa „koalicionim partnerima“ za koje smatra da su mu nedovoljno lojalni i odani, a prvi na meti mu se našao upravo Nedeljko Čubrilović i njegov DEMOS.
Sukob unutar vladajuće koalicije, posebno napad na DEMOS od strane Milorada Dodika i SNSD-a, može se posmatrati kao dio šire političke strategije da se ojača kontrola nad svim koalicionim partnerima, kaže sagovornik BUKE analitičar Velizar Antić.
Ova situacija podsjeća na sudbinu DNS-a u prošlosti kada su, nakon raskola sa Dodikom, izgubili znatan dio političkog uticaja. Čini se da Dodik koristi nekoliko ključnih razloga za ovaj pritisak na DEMOS, ističe on.
“Prvi razlog je potreba za racionalizacijom resursa unutar koalicije. Sa čak sedam partija na vlasti, “kolač” koji bi trebalo podijeliti u vidu resursa i funkcija nije dovoljan da zadovolji sve partnere. To stvara tenziju, jer su pozicije i sredstva za političko preživljavanje u Republici Srpskoj ograničeni” kaže Antić za BUKU.
Drugi razlog je, prem anjegovom mišljenju, nezadovoljstvo SNSD-a zbog toga što su pojedine članice koalicije, uključujući DEMOS, podržavale kandidate iz opozicije na lokalnom nivou.
Dodik ovaj potez vidi kao izdaju i koristi pritisak na DEMOS da pošalje jasnu poruku svim partnerima u koaliciji: svako odustajanje od potpune lojalnosti prema SNSD-u neće biti tolerisano.
“Treći razlog je slanje zastrašujuće poruke ostalim partijama. Pritisak na DEMOS funkcioniše kao primer za sve ostale, pokazujući im da će oni koji se ne povinuju SNSD-u ili pokažu znake neslaganja izgubiti pristup resursima i pozicijama koje su im ključne za političko preživljavanje. U praksi, to je metoda da se obezbedi apsolutna poslušnost svih koalicionih partnera, jer mnoge od tih partija ne bi mogle same da pređu izborni prag” naglašava Velizar Antić.
Ukoliko DEMOS ostane pod Dodikovim pritiskom i bez odgovarajuće podrške, moguće je da će doći do daljeg slabljenja ove stranke, ali i da će se i druge manje partije suočiti sa sličnim problemima ukoliko se usude da naruše dinamiku koalicije koju SNSD nameće.
Tenzije unutar velike koalicije predvođene SNSD-om, mogu ozbiljno uzdrmati i najdugovječnije partnere u vlasti, što je upravo slučaj sa DEMOS-om.
Ovaj sukob otkriva pritiske unutar vladajuće koalicije u Republici Srpskoj, gdje SNSD, vođen politikom apsolutne kontrole, ali istovremeno kao partija koja snosi najveću odgovornost unutar iste, koristi taktičko slabljenje lojalnih partnera kako bi održao potpunu dominaciju.
Ulog koji DEMOS sada plaća zbog svoje navodne nedovoljne lojalnosti, što se pokazalo na lokalnim izborima, postavlja ga kao primjer za sve ostale članice koalicije, koje su ovim “upozorene” na posljedice svakog odstupanja od SNSD-ove linije. Ovaj scenario može poslužiti kao nauk i opomena i za sve ostale partnere u vlasti, pokazujući da opstanak zavisi isključivo od apsolutne poslušnosti prema dominantnoj SNSD-ovoj politici.