Prvi korak za vođenje uspješne ekonomske politike jeste
postavljanje jasnih i mjerljivih ekonomskih ciljeva, za čije se ostvarenje
koriste dostupni instrumenti ekonomske politike, kaže ekonomista Faruk Hadžić,
autor Socijaldemokratska ekonomska politika u doba krize, koju su nedavno
predtavili Forum lijeve inicijative i Friedrich-Ebert-Stiftung Bosna i
Hercegovina.
Kako se u analizi navodi inflacija u Bosni i Hercegovini je
uvezenog karaktera, prvobitno zbog rasta cijena do kojih je došlo zbog snažnog
rasta potražnje kao rezultat stimulativnog paketa pomoći, a kasnije i zbog
napada Rusije na Ukrajinu, koji je doveo do novih poremećaja u lancima
distribucije i proizvodnje širom svijeta. Nivo inflacije u Bosni i Hercegovini
je dostigao najviši nivo od završetka rata 1995. godine i isti je najveći u
regionu. Razlog za visoki nivo inflacije jeste izostanak pomoći privredi i
građanima, što je dovelo u težak položaj osobe lošijeg materijalnog statusa,
čime se direktno narušavaju osnove vođenja socijaldemokratske politike, gdje je
potrebno putem različitih mjera ublažiti negativne efekte i to kroz poreske
olakšice i direktne transfere ugroženim građanima. Ovako visok nivo inflacije u
Bosni i Hercegovini ima obilježja galopirajuće inflacije.
S tim u vezi predstavljene su mjere i prijedlozi koji mogu
pomoći donosiocima odluka tokom trajanja ekonomske krize:
REFORMA FISKALNOG
VIJEĆA BiH– Fiskalno vijeće BiH bi trebalo prerasti u Vijeće za ekonomsku
politiku BiH, sa ulogom da definiše kratkoročne I srednjoročne ekonomske
ciljeve.
POVEĆANJE PRAGA ZA
NEOPOREZIVI DIO DOHOTKA -Podići neoporezivi dio dohotka na 1.000 KM u Federaciji
BiH, kao što jen slučaji i u Republici Srpskoj i to na način da se ne
oporezuje minimalna ili prosječna plata.
SMANJENJE PORESKOG
OPTEREĆENJA NA RAD Smanjiti poresko oppterećenje na rad u FBiH sa trenutnih
41%, na 31%, a potom na 25%, čime bi se se značajno povećao standard radnika, povećala
produktivnost I smanjili troškovi poslovanja.
USVOJITI ZAKON O
MINIMALNOJ PLATI U FBIH– uz podizanje minimalne plate na nivo od 750 KM. Na
taj način, minimalna bruto plata, tj. plata sa porezima bi iznosila 1.000 KM,
dok bi radnik dobio na račun 750 KM, uz uvođenje neoporezivog dijela od 1.000
KM mjesečno.
PROMJENE NIVOA
AKCIZNOG OPTEREĆENJA ukinuti trajno ili privremeno akcize na gorivo, čime
bi se doprinjelo zadržavanju stabilnog nivoa cijena.
UVOĐENJE KATEGORIJE SAMOZAPOSLENIKA
Cilj ove mjere je uvesti nove kategorije radnika u radon zakonodavstvo –
samozaposlenici (npr. tete koje čuvaju djecu ili čiste kuće, freelanceri,
moleri, električari i dr.), te olakšati procedure za uvoz neophodne radne
snage.
VAUČERI ZA SUBVENCIJU
HLJEBA I SETA OSNOVNIH ŽIVOTNIH NAMIRNICA– Vaučeri bi se mogli izdavati putem
nadležnih institucija građanima u stanju potrebe, a krajnji rezultat je da
građani kojima je to potrebno, dobiju cijenu hljeba manju od 1 KM, kao i
subvenciju za kupovinu seta osnovnih životnih namirnica.
SUBVENCIJA REŽIJSKIH
TROŠKOVA GRAĐANA LOŠIJEG IMOVINSKOG STATUSA -Slično kao i sa prethodnom mjerom,
vlade entiteta ili kantona mogu sufinansirati režijske troškove građana lošijeg
imovinskog statusa, pogotovo što će rastom cijene energenata, troškovi još više
povećati zbog obračuna iznosa PDV-a na veću osnovicu.
REFORMA I JAČANJE
SISTEMA ROBNIH REZERVI- Potrebno je reformisati system robnih rezervi, gdje
bi se kroz definisanje tačne nadležnosti odredilo šta koji nivo vlasti treba da
ima na stanju u slučaju potreba, te da se osiguraju dovoljne rezerve strateških
rezervi u slučaju potrebe i kriza.