Mljekari Republike Srpske uputili su nadležnim institucijama dopis u kojem zahtijevaju informacije o preduzetim mjerama u vezi sa kontrolom stočnih hraniva na prisustvo aflatoksina. Oni ističu da je potrebno da se posebno obrati pažnja na dobavljače kod kojih su već utvrđene povećane količine ovog opasnog mikotoksina u hranivima za muzne krave. Do sada je, kako navode, dobijen samo jedan telefonski poziv od Inspektorata, ali zvanični odgovori i detaljni izvještaji o mjerama još uvijek nisu dostavljeni.
“Mi smo sami u međuvremenu uradili analizu i sopstvenih proizvoda i proizvoda dobavljača hraniva. Kod dva od njih su utvrđene nezadovoljavajuće količine aflatoksina. Sumnjamo da najveći dio komponenti smjesa dobavljači uvoze, prije svega iz Srbije. Ovo su znači pripremljene smjese, što znači da je u sirovinama sadržaj toksina bio i veći. Ne znamo na koji način je to hranivo uopšte ušlo na teritoriju RS, odnosno BiH. S tim u vezi smo u prepisku uključili i Tužilaštvo BiH, koje ovom prilikom molimo da se aktivno uključi u ispitivanje cijelog slučaja, s ciljem zaštite zdravlja našeg stanovništva i poslovanja u oblasti proizvodnje i prerade mlijeka u Srpskoj i BiH”, poručuju iz udruženja Mljekara RS.
Podsjetimo, 16. septembra, mljekari su takođe uputili hitan zahtjev Ministarstvu spoljne trgovine i ekonomskih odnosa BiH, Ministarstvu poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske, kao i Republičkoj upravi za inspekcijske poslove, u kojem su tražili uvođenje pojačanih mjera nadzora na uvoz stočnih hraniva. Tada su istakli da postoje indicije o prisustvu nedozvoljenih količina aflatoksina u žitaricama, hranivima i dodacima za stoku koji se uvoze u BiH. Mljekari upozoravaju da svaki dan odlaganja mjera može prouzrokovati ozbiljne probleme u proizvodnji mlijeka, zastoje u otkupu i moguću obustavu izvoza mlijeka u Evropsku uniju, te ugrožavanje zdravlja potrošača koji koriste mliječne proizvode van sistema redovne kontrole kvaliteta.
U kojoj hrani mogu biti prisutni aflatoksini?
U Srbiji je dozvoljeni nivo aflatoksina M1 (AFM1) u mlijeku postavljen na 0,25 mikrograma po litru, što je pet puta viša granica u odnosu na Bosnu i Hercegovinu i Evropsku uniju, gdje je ta norma 0,05 mikrograma po litru.
Inače, aflatoksini su odbrambene supstance koje proizvodi buđ, odnosno gljivice Aspergillus, kojih ima svugdje u prirodi, jer se njihove spore prenose vazduhom, a stvaraju se na usjevima, tj. već u polju, ali i tokom žetve, transporta, u skladištima, kao i tokom prerade žitarica.
Aflatoksini, osim u stočnoj hrani, mlijeku i mliječnim proizvodima, mogu biti prisutni i u sirovinama i poluproizvodima za proizvodnju ljudske hrane, kao i u mnogim drugim namirnicama:
- Žitarice
- Kukuruz
- Voće
- Orašasto voće (posebno kikiriki)
- Krompir
- Sjemenke pamuka
Uticaj aflatoksina na ljude
Odrasle osobe imaju visoku toleranciju na aflatoksine, pošto su ovi mikotoksini široko rasprostranjeni u prirodi. Ipak, stalna izloženost može povećati rizik od ozbiljnih zdravstvenih problema, a najčešća bolest koja se javlja je rak jetre.
Toksični efekti primarne akutne mikotoksikoze manifestuju se kao upalne promjene na organima za varenje. Akutne aflatoksikoze se odlikuju naglim pogoršanjem stanja organizma, unutrašnjim krvarenjem i smrću. Međutim, da bi došlo do ovakvih promena, potrebno je uneti izuzetno velike količine aflatoksina.