Tri teretna aviona poletjela su iz Kine u tri dana neposredno nakon izraelskog napada na Iran, prateći misterioznu rutu preko Centralne Azije i nestajući sa radara iznad Irana.
Dan nakon što je Izrael napao Iran prošlog petka, jedan teretni avion je poletio iz Kine. Sljedećeg dana, još jedan je poletio iz priobalnog grada. U ponedjeljak, još jedan, ovog puta iz Šangaja. Tri leta za tri dana.
Zapisi o letovima pokazuju da su svi avioni letjeli duž severa Kine, prešli u Kazahstan, zatim u Uzbekistan i Turkmenistan – a zatim nestali sa radara u blizini Irana.
Misteriju dodatno podgrijava činjenica da je u planu leta kao krajnje odredište naveden aerodrom u Luksemburgu, iako avioni izgleda nikada nisu ušli u evropski vazdušni prostor.
Izražena je zabrinutost zbog toga šta bi Kina mogla da šalje Iranu dok traje rat sa Izraelom. Stručnjaci za avijaciju upozoravaju da se tip aviona koji se koristi, teretni Boing 747, obično koristi za prevoz vojne opreme i oružja.
Ovakve vrste tereta ne mogu a da ne izazovu interesovanje, upravo zbog očekivanja da bi Kina mogla da pomogne Iranu”, rekla je Andrea Giseli, predavačica na Univerzitetu u Ekseteru i stručnjak za odnose Kine sa Bliskim istokom i Sjevernom Afrikom.
Kina i Iran su strateški partneri
Kina i Iran su strateški partneri, povezani prvenstveno protivljenjem poretku koji predvode SAD i posvećenošću novoj, multipolarnoj fazi u globalnoj diplomatiji.
Iran je takođe jedan od ključnih dobavljača energenata Kini – isporučuje do dva miliona barela nafte dnevno – tako da nije iznenađujuće što Peking traži načine da stabilizuje Islamsku Republiku.
“Pad sadašnjeg režima bio bi ozbiljan udarac i izazvao bi veliku nestabilnost na Bliskom istoku, što bi na kraju ugrozilo energetske i ekonomske interese Kine. Pored toga, vjerovatno postoje mnogi unutar Irana koji očekuju neku vrstu pomoći od Kine”, rejka je Giseli.
Peking oprezan, ali mogućnost isporuka ostaje otvorena
Uprkos svemu, stručnjaci smatraju da Kina trenutno deluje veoma oprezno. Otvoreno miješanje u izraelsko-iranski sukob moglo bi da ugrozi pokušaje Kine da stabilizuje odnose sa Sjedinjenim Državama, najvećim izraelskim saveznikom.
“Prisustvo kineske vojne opreme bi to učinilo nemogućim, posebno zato što već postoje glasovi u Sjedinjenim Državama koji žele da uđu u rat kako bi, između ostalog, potisnuli Kinu”, rekao je Giseli.
Iako “vjerovatnoća da Kina otvoreno šalje odbrambene sisteme Iranu ostaje niska”, mogućnost “ne treba isključiti i mora se pažljivo pratiti”, rekao je Tuvija Gering, stručnjak za Kinu i Bliski istok u Izraelskom institutu za studije nacionalne bezbjednosti.
Skrivene rute i mutni teret
Bez nezavisnih inspekcija, nemoguće je sa sigurnošću znati šta su avioni nosili. Na narednim letovima, neki avioni su poletjeli iz blizine granice između Irana i Turkmenistana, a zatim su na radaru preusmjereni ka Luksemburgu, prema javno dostupnim podacima.
Kargoluks, avio-kompanija sa sjedištem u Luksemburgu koja je obavljala letove, saopštila je da njeni avioni nisu koristili iranski vazdušni prostor, ali nije odgovorila na pitanja o sadržaju tereta.
Teretni manifesti nisu javno dostupni, i dok se opasna roba ili specijalni teret moraju prijaviti operateru i agentima, informacije mogu biti netačne ili namjerno obmanjujuće.
Kina je i ranije pokušavala da sakrije oružje u komercijalnim pošiljkama tereta – na primjer, dijelovi dronova su bili označeni kao dijelovi vjetroturbina, prema pošiljkama koje su presrele evropske vlasti.