Najava da će večeras biti otvorena obnovljena Kuća Milanovića, kako navode iz Gradske uprave “najstarija kuća u Banjaluci”, izazvala je rasprave među Banjalučanima.
Jer, mnogi tvrde da je najstarija kuća u gradu Šeranića kuća, zaštićeni spomenik BiH, koji se prije 2 godine urušio.
Koja je od dvije kuće starija? I da li to što se srušila, znači da Šeranića kuća više ne postoji i da je njena obnova nemoguća?
Banjalučki istoričar Zoran Pejašinović nije se upuštao u aktuelne rasprave, ali njegova objava iz avgusta svjedoči da je Šeranića kuća ipak starija od Kuće Milanovića, piše Srpskainfo.
– Po nekim tvrdnjama, Šeranića kuća je sagrađena davne 1580. godine, što bi značilo da je vršnjakinja Ferhadije i da je ubjedljivo najstarija privatna kuća u Banjoj Luci. Ozbiljniji poznavaoci gradnje kažu da je, ipak, u pitanju kraj 18. vijeka, što je ovoj spratnici sa doksatima i dalje osiguravalo status najstarije kuće u našem gradu – napisao je Pejašinović.
Šeranića kuća se u decembru 2022. urušila.
Čak i površnim poznavaocima istorije Banjaluke jasno je da su građevine s desne strane Crkvene, dakle od džamije Ferhadije prem jugu, mnogo starije od onih koji se nalaze u današnjem centru grada.
Do sredine 19. vijeka na mjestu gdje se danas nalazi Gospodska ulica bila je Musina bara. Razvoj ovog “novog” dijela grada počinje tek dolaskom srpskih trgovaca iz Hercegovine, a nastavlja se u doba Austrougarske i Kraljevine Jugoslavije, kada Banjaluka postaje sjedište Vrbaske banovine.
U osmansko doba centar grada je bio oko džamije Ferhadije, a “ćaršija” se protezala sve do Gornjeg Šehera, naselja koje se danas zvanično zove Srpske toplice. U tom naselju se nalazi i Šeranića kuća.
Obnova teška 4,5 miliona KM
Ipak, Gradska uprava je najstarijom kućom u gradu proglasila Kuću Milanovića, koja je izgrađena u doba Austrougarske, 1893. godine i nalazi se preko puta Narodnog pozorišta RS.
– Obnovu ove Kuće Milanovića su zajedno finansirali Grad Banjaluka i Vlada Republike Srpske, a za ovu namjenu je izdvojeno oko 4,5 miliona KM – saopšteno je iz Gradske uprave.
A šta će biti sa Šeranića kućom, koja je najmanje 100 godina starija od Kuće Milanovića?
Alen Šeranić, aktuelni ministar zdravlja u Vlade Republike Srpske i jedan od 11 nasljednika ovog zdanja, za Srpskainfo otkriva da će i ta kuća biti obnovljena. To što se urušila, kaže, ne znači da je njena obnovu nemoguća.
– Trebalo nam je skoro 13 godina da riješimo ostavinske rasprave nasljednika kroz tri loze Šeranića, koji žive širom svijeta od SAD, do Norveške, Švedske, Njemačke. Potom je uslijedilo prevođenje statusa sa društvene na privatnu svojinu, pa usvajanje UT i lokacijskih uslova – objašnjava Šeranić.
Sve to nije bilo nimalo lako, jer Šeranića kuća ima status nacionalnog spomenika BiH. Ali, sve su te prepreke, kaže Alen Šeranić, otklonjene.
Prvo Dodik, pa donatori iz Turske
– Kontaktirali smo Tursku agenciju za saradnju i koordinaciju TIKA, koaj je, kao što je poznato, zainteresovana za podršku u obnovi svih objekata iz osmanskog doba. Dobili smo odgovor da će TIKA preuzeti obnovu kuće, ali tek kada budemo imali građevinski projekat i građevinsku dozvolu – kaže Šeranić.
On procjenjuje da bi taj posao mogao biti završen u naredna dva do tri mjeseca.
– Procjenjujemo da će nam u toj prvoj, pripremnoj fazi, biti potrebno 150.000 do 200.000 KM, a predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik je voljan da nam u tome pomogne. Nakon toga bi obnovu kuće preuzela TIKA – objašnjava Alen Šeranić za Srpskainfo.
On dodaje da su Šeranići saglasni da kuća bude javno dobro.
– Ideja je da tu bude muzej i prostor za koncerte kamerne muzike i književne večeri, kako bi Šeranića kuća, nakon obnove, imala novi život u starom ambijentu – poručuje Alen Šeranić.