Uprkos optimizmu koji je zavladao BiH nakon što su započeli pregovori o članstvu s EU, ponovo se pokazuje da su bh. političari neskloni da prihvate savjete iz Brisela, posebno kad je u pitanju borba protiv korupcije.
I u posljednjem izvještaju Evropske komisije o napretku BiH naglašeno je da nema napretka u borbi protiv ove društvene pošasti.
Iako nema napretka na ovom pitanju, ističu da je manji napredak učinjen u pogledu borbe protiv organizovanog kriminala.
“Iako su postojale neke optužnice koje se odnose na korupciju na visokom nivou, ukupni rezultati u sprečavanju i suzbijanju korupcije, uključujući i na visokom nivou, ostaju bez rezultata zbog operativne neefikasnosti i političkog uplitanja. Postoje sistemski nedostaci u operativnoj saradnji između agencija za sprovođenje zakona u borbi protiv organizovanog kriminala, zbog neusaglašenog krivičnog zakonodavstva, slabe institucionalne koordinacije i veoma ograničene razmjene obavještajnih podataka. Kriminalne organizacije iskorištavaju pravne i administrativne rupe. Policija je osjetljiva na političko uplitanje. Finansijske istrage i zapljena imovine su takođe uglavnom neefikasni”, istaknuto je u izvještaju Evropske komisije, što samo ilustruje koliko problema postoji u suzbijanju ove negativne pojave.
Podsjećaju da je Savjet ministara usvojio strategiju o organizovanom kriminalu, strategiju i akcioni plan za borbu protiv terorizma, ažuriranu procjenu rizika i prateći akcioni plan za borbu protiv pranja novca i finansiranja terorizma, a da je kontakt tačka za saradnju sa Europolom počela da radi u junu 2023. godine.
Tanja Topić, politička analitičarka iz Banjaluke, kaže za “Nezavisne” da je u BiH, kao i u ostatku regiona, veliki problem činjenica da je korupcija postala stil življenja, i ljudima je uglavnom normalna i prihvatljiva.
“Da paradoks bude veći, SAD su političare i funkcionere, čak i osobe iz pravosuđa stavljale na crnu listu, a da niti jedna institucija nadležna za borbu protiv korupcije nije prstom mrdnula. Na kraju začaranog kruga su sami građani, koji na izborima nagrađuju one koji su se u ovom društvu ‘snašli’ javno iskazujući prezir prema gubitnicima koji su mahom pošteni”, smatra Topićeva.
Međutim, prema njoj, domaći političari i domaće prilike nisu jedini krivci zbog sveprisutnosti korupcije u BiH. Topićeva smatra da je i pristup same EU problematičan, i naziva ga sistemskom greškom.
“EU je zarad stabilokratije zaklopila oči pred razmjerama korupcije i pregovara, vjeruje najkorumpiranijim političarima, misleći da su garancija stabilnosti. Na taj način samo su podstakli rast korupcije, koja je dostigla endemske razmjere”, ističe Topićeva.
U nedavno objavljenom specijalnom izvještaju EU o stanju korupcije na zapadnom Balkanu, u kojem BiH nije učestvovala, ni ostale zemlje regiona nisu mnogo bolje.
U Albaniji su najveći rizici od korupcije u zdravstvu, obrazovanju, sektoru imovine i u policiji. Kao i u BiH, postoje problemi s efikasnim unutrašnjim nadzorom i istražnim procesima.
U Sjevernoj Makedoniji stanje se čak pogoršalo, jer Evropska komisija ističe da su nedavne izmjene krivičnog zakonodavstva ionako lošu situaciju dodatno pogoršale i otežale borbu protiv korupcije i kriminala.
U Crnoj Gori je uspostavljanje Kancelarije specijalnog tužioca donekle popravilo stvari, ali Evropska komisija ističe da je i dalje problem u slaboj opremljenosti i manjku ljudskih resursa da se ova kancelarija efikasno koristi.
Što se tiče Srbije, postoje politički motivisani sudski procesi, manjak stručnog osoblja u institucijama sistema, ali i problem u netransparentnim javnim nabavkama.