U jeku protesta radnika Rudnika i Termoelektrane (RiTE) Ugljevik zbog nedostatka uglja i neisplaćenih plata, Vlada Republike Srpske najavila je hitan otkup kompanije “Comsar Energy” i preuzimanje ležišta uglja “Ugljevik Istok 2” u roku od 15 dana. Ovaj potez, predstavljen kao rješenje za nagomilane probleme u energetskom sektoru, izazvao je burne reakcije među političarima, ekonomistima i sindikatima.
Kritike na plan Vlade
Kritičari ovog poteza smatraju da je nevjerovatno da Vlada Republike Srpske planira da potroši 234 miliona KM iz budžeta za otkup koncesije od firme Comsar Energy, iako je ta koncesija prvobitno dodijeljena bez transparentnosti, a termoelektrana koja je trebala biti završena 2016. nikad nije izgrađena.
I umjesto da Vlada Srpske skine koncesiju i vrati rudnik u vlasništvo Republike Srpske, ona je na sjednici u januaru 2021. produžila koncesiju na čak 44 godine da bi sada najavila da će ponovo plaćati za ono što je već trebalo biti vlasništvo Republike Srpske.
Ovaj potez mnogi vide kao način gašenja protesta radnika RiTE Ugljevik, dok ekonomisti postavljaju pitanja o ekonomskoj opravdanosti cijene otkupa, te naglašavaju potrebu za analizom dugoročnih efekata ove akvizicije na budžet Republike Srpske i održivost energetskog sektora.
Reakcije političara i sindikata
Željko Dubravac, poslanik Narodnog fronta u Narodnoj skupštini za BUKU je oštro upozorio da su građani Republike Srpske na gubitku jer će milioni maraka iz budžeta završiti u privatnim rukama, dok javni interes neće biti ispunjen. “Novac koji je trebao biti za građane, završava u džepovima pojedinaca bez ikakvog opravdanja”, rekao je Dubravac.
On je naglasio da su koncesioni ugovori potpuno netransparentni, ukazujući na primjer koncesionera koji je izdao prava za 234 miliona maraka, dok je inicijalna uplata bila samo 3,5 miliona. “To je brutalna pljačka javnog novca!”, poručio je Dubravac, dodajući da katastrofalno upravljanje energetskim resursima Republike Srpske vodi do ozbiljnih negativnih efekata po ekonomiju.
Zagorka Grahovac, poslanica Kluba “Za pravdu i red” u Narodnoj skupštini, također je kritikovala odluku Vlade, ističući da ona pokušava prikazati kao pobjedu ono što smatra pljačkom. Grahovac je naglasila da plaćanjem 234 miliona maraka za povrat prirodnih resursa, Vlada omogućava da sredstva pređu na račun Serdarove firme, podsjećajući na prethodnu štetu od 68 miliona maraka prilikom vraćanja hidroelektrane Bistrica.
U vezi s planiranim otkupom kompanije “Comsar Energy” od strane Vlade Republike Srpske, regovao je i poslanik SNSD-a Momčilo Antonić te izrazio zabrinutost putem društvene mreže X (bivši Twitter). On je ukazao na potencijalni sukob interesa, navodeći da je ista osoba član Upravnog odbora “Comsara” i predsjednik Nadzornog odbora GAS-RES-a, te postavio pitanje opravdanosti da državna kompanija GAS-RES kupuje “Comsar”, koji je pretežno privatni.
Optimizam iz opštine Ugljevik
Na drugoj strani, načelnik opštine Ugljevik, Dragan Gajić, izrazio je optimizam povodom ove odluke, navodeći da će otkup “Comsar Energy” riješiti “gorući problem” nedostatka uglja za RiTE Ugljevik. Gajić je istakao da ležište “Istok 2” sadrži oko 48 miliona tona uglja, što bi omogućilo nesmetanu proizvodnju električne energije u narednim godinama.
Sindikalna opreznost i zahtjevi za poboljšanja
Iako sindikati pozdravljaju napore Vlade da osigura stabilno snabdijevanje ugljem, i dalje postoje ozbiljne zabrinutosti zbog nedostatka detaljnih informacija o uslovima otkupa i budućem upravljanju ležištem. Sindikati također insistiraju na prioritetnom rješavanju pitanja neisplaćenih plata i poboljšanja radnih uslova za radnike RiTE Ugljevik. kakav ti je tekst
Ključna pitanja ostaju neodgovorena
Iako Vlada Republike Srpske tvrdi da je otkup “Comsar Energy” korak prema rješenju problema energetske stabilnosti, ostaje pitanje da li je ovo samo još jedan primjer neodgovorne i netransparentne politike koja koristi javni novac za privatne interese. Povećanje budžetskog troška na 234 miliona KM za koncesiju koja je već u velikoj mjeri bila problematična, predstavlja ozbiljan udarac za javni sektor, čiji će teret ponovo snositi građani. Umjesto da se rješavaju ključni problemi u energetskom sektoru, vlast ponovo bira kratkoročna rješenja koja ne garantuju održivost i transparentnost. Ovo nije samo pitanje lošeg upravljanja prirodnim resursima, već i dublje političke neodgovornosti prema građanima koji su sada, više nego ikad, suočeni s nepravednim trošenjem javnih sredstava na štetu buduće energetske stabilnosti i ekonomskog prosperiteta.