Oprema koju posjeduju Oružane snage BiH ima ograničene resurse za
zaštitu i kontrolu vazdušnog prostora. Naslijeđena je od bivših
entitetskih vojski – Vojske Federacije BiH, koju su činile Armija
Republike BiH i Hrvatsko vijeće obrane i Vojske Republike Srpske.
To praktično znači da je oprema stara skoro dvije decenije, s obzirom
da su entitetske vojske integrisane u Oružane snage 2005. godine.
Iako Ministarstvo odbrane planira da modernizuje OS BiH, nabavkom
modernih radarskih i PVO sistema, novca za to nema. Budžetska sredstva,
koja se odvajaju za odbranu, su nedovoljna, a o borbenoj avijaciji se ni
ne razmišlja.
“Predsjedništvo BiH još uvijek nije donijelo odluku o potrebi postojanja i razvoja mlazne borbene avijacije u OS BiH”, navode iz Ministarstva za RSE.
NATO mandat za odbranu bh. neba
Ukoliko se napad desi, NATO, odnosno EUFOR, ima mandat da preuzme
kontrolu nad vazdušnim prostorom iznad Bosne i Hercegovine. Ovo je
potvrđeno za RSE iz Ministarstva odbrane BiH.
EUFOR Althea je vojna misija Evropske unije u BiH, koja je 2004.
zamijenila NATO mirovne trupe na teritoriji zemlje. Radi se o jedinoj
misiji EU koja ima mandat da koristi silu.
Za bivšeg zamjenika ministra odbrane BiH, Mirka Okolića, nema ništa
sporno u tome što Bosna i Hercegovina ne raspolaže savremenim sistemima
za protivvazdušnu odbranu (PVO). On kaže za RSE da joj to i ne treba,
jer “nije vidio da neko ima aspiracija prema BiH”.
Istovremeno, dodaje Okolić, NATO je dužan da zaštiti BiH ukoliko joj bude prijetila opasnost, po zahtjevu EUFOR-a.
“Snage EUFOR-a su u BiH zadužene za mir, ali nemaju oni
operativnu moć da to sve odrade. Međutim, oni imaju propisanu mogućnost
da traže, konkretno od NATO-a da djeluje sa svojim sredstvima koja su
potrebna”, pojašnjava Okolić.
Ko kontroliše nebo iznad BiH?
Osim što nije u stanju da brani svoj vazdušni prostor, BiH ga ni ne
kontroliše u potpunosti, zbog čega dio novca koji bi trebalo da dobije
za usluge kontrole leta iznad svoje teritorije ide susjednoj Hrvatskoj.
Tako je predloženo da u ovoj godini Hrvatska dobije 3,3 miliona evra
od ukupno 40,7 miliona evra koliko bi BiH trebalo da dobije od Evropske
agencije za bezbjednost vazdušne plovidbe (EUROCONTROL).
Ovaj prijedlog je uputio Savjet ministara BiH, krajem prošle godine, a na njegovo usvajanje se još uvijek čeka.
Granice prostora koji će kontrolisati BiH su određene simulacijom
koji je EUROCONTROL proveo 2008. godine, a na kojoj su učestvovali
predstavnici BiH, Hrvatske i Srbije.
Vazdušni prostor na sjeverozapadu BiH, pod kontrolom Hrvatske kontrola zračne plovidbe (RSE)
Tako je BiH delegirala Hrvatskoj kontroli zračne plovidbe (HKZP)
određene vazdušne prostore na sjeverozapadu i jugozapadu zemlje.
Dio bh. vazdušnog prostora na sjeverozapadu BiH na visini iznad 9500
stopa (3000 m) koji se uglavnom poklapa sa područjem Unsko-Sanskog
Kantona, jednog od 10 kantona u Federaciji BiH, delegiran je HKZP-u, za
šta Hrvatska dobija sredstva od EUROCONTROL-a.
Opširnije na portalu Radio Slobodna Evropa.