Na devetogodišnjicu poplava Centar za humanu politiku
obratio se Vladi RS, ministarstvu vodoprivrede, Vodama Srpske i republičkoj
vodnoj inspekciji sa upozorenjem da Dobojnije zaštićen, da je ugroženiji od
poplava nego 2014. godine i da nadležne institucije ne čine ništa ili veoma
malo da se Doboj zaštiti od poplava. U poplavi 2014. godine, podsjećaju, utopljeno
je 11 nezaštićenih, neobaviještenih, neevakuisanih i žrtvovanih Dobojlija, pričinjena
je šteta od nekoliko stotina miliona KM, dobojska dječica su odlazila u vrtiće,obdaništa
i škole u vrijeme kada je voda ulazila u grad i dobojski gradonačelnik po običaju
nije bio na svom radnom mjestu.
Kako za BUKU kaže Momir Dejanović, predsjednik Centra odmah nakon poplava 2014. godine izrađen je projekat uređenja korita Bosne,
podignuta visina kritičnog dijela odbrambenog nasipa i započeto uređenje korita
potoka Liješanj i nekih pritoka Bosne, nakon čega su obustavljene sve
aktivnosti na zaštiti Doboja od poplava.
U velikom koritu Bosne, dodaje, koje je pregrađeno na više
mjesta, nastavljeni su zakonom zabranjeni radovi nasipanja i gradnje, malo
korito Bosne se uzurpira, nasipa i ne čisti, izdaju se sporne privremene vodne
dozvole, Vode Srpske se kao upravljač javnog dobra ponašaju neodgovorno i
nesavjesno i republički vodni inspektori tolerišu nezakonitosti I štite
uzurpatore javnog dobra.
“Nije uređeno korito Bosne zbog opstrukcije gradske vlasti,
koja je prije devet godina naručila, dobila i platila projekat uređenja korita
Bosne i koja sprečava realizaciju ovog projekta zbog koruptivnih interesa i
namjere da veći dio vodnog pretvori u građevinsko zemljište. Suđenje bivšem
dobojskom gradonačelniku, koji je optužen za izazivanje opšte opasnosti prilikom
poplave 2014. godine, ustupljeno je drugom sudu zbog kukavičluka dobojskog suda
i kalkulacije da bi optuženi u banjalučkom sudu mogao biti oslobođen ili dobiti
blažu kaznu. Dobojski sud ne postupa ni po tužbi zbog povrede kolektivnih prava
građana na zaštićenost od poplava, koja je podnesena 2017. godine”, ističe Dejanović
podjećajući da je u proteklih nekoliko godina Centar za humanu politiku podnio
više krivičnih prijava zbog izazivanja opšte opasnosti od poplava i zatražio
smjenu direktora Voda Srpske i odgovornih u vodnoj inspekciji, a poslednja
krivična prijava podnesena je protiv odgovornog lica firme koja nasipa malo
korito Bosne, republičkog vodnog inspektora i direktora Voda Srpske.
A koliko se malo radi na zaštiti jasno govori i podatak da
“Akcioni plan za zaštitu od poplava i upravljanje rijekama u BiH”, koji su se,
nakon poplava 2014., obavezale realizovati sve vlasti u BiH do kraja 2017. godine, isti nisu realizovale. Rok za njegovu realizaciju prvo je produžen je do 2021.
godine, a sada do 2024. Tako se kod nas riješavaju problem.
ŠTA SU URADILE INSTITUCIJE
Početkom februara ove godine potpisani su ugovori za šest
mjera zaštite od poplava u Republici Srpskoj, posredstvom kredita Evropske
investicione banke od 19 miliona evra kao nastavak projekta upravljanja
rizicima od poplava u Srpskoj.
Ugovori se odnose na sanacione mjere na rijeci Vrbas kroz
Banjaluku u vrijednosti od 5.677.136 KM bez PDV-a, rijeci Bosni u naselju Dobor
na području Modriče vrijedan 8.335.675 KM, te rijekama Liješanj i Grab u Doboju
u vrijednosti od 2.464.351 KM.
Potpisani su ugovori za regulaciju rijeke Hoče u naselju
Terminal – Karakaj na području Zvornika vrijedan 2.355.872 KM bez PDV-a,
sanaciju crpnih stanica uz rijeku Savu u vrijednosti od 6.250.000 KM i
sanacione mjere na rijeci Miloševici u Prijedoru u vrijednosti od 3.239.042 KM.
Zaključno sa prošlom godinom, a prema informacijama iz Plana
odbrane od poplava u RS za 2022. godinu koji je usvojila Vlada Republike Srpske
od poplava su zaštićena područja uz Savu, a ostali sistemi su nedovršeni ili ih
nema, izuzimajući urbane cjeline.
U dokumentu se takođe navodi da je trenutni sistem odbrane
od poplava kojim upravalju “Vode Srpske”, pouzdaniji nego za vrijeme
poplava 2014. godine i da su uložena značajna sredstava u nasipe, pumpne
stanice, obodnske kanale i unutrašnju kanalsku mrežu.
“Dužina odbrambenih nasipa u RS iznosti oko 250
kilometara, a riječ je uglavnom o nasipima izgrađenim za zaštitu od velikih
voda rijeka Save, Une, Vrbasa, Bosne, Drine, obodnim kanalima i manjim
rječicama u neposrednoj blizini ušća u Savu”, stoji u dokumentu.
ŠTA KAŽU REVIZORI
Glavna služba za reviziju 2020. godine ocjenjujući
Izvještaj revizije učinka “Prevencije od poplava”, kao jedan od većih
problema vidi to što Republika Srpska nema Plan upravljanja rizicima od poplava,
što je ključni dokument. Revizori su, između ostalog naveli i da institucije
nisu vršile preispitivanje postojećeg modela finansiranja zaštite od poplava i
predlaganje poboljšanja, a sredstva od posebnih vodnih naknada se nisu u
cjelosti usmjeravala u sektor voda, dok su pristup izgradnji, rekonstrukciji,
tekućem i investicionom održavanju zaštitnih vodnih objekata ocijenili kao
neplanski i nesistematičan.