Ured za reviziju institucija
u Federaciji BiH do sada je izvršio 58 finansijskih revizija za 2022. godinu.
Četiri revidirane institucije su dobile negativna mišljenja. Zrak d.d. Sarajevo
i Rudnik mrkog uglja “Banovići” d.d. Banovići, dobili su negativno mišljenje za
obje komponente finansijske revizije (finansijski izvještaji i usklađenost sa
zakonima).
Negativne ocjene federalnih
revizora dobili su i JP “Autoceste Federacije BiH” d.o.o. Mostar i Dom zdravlja
Odžak (za usklađenost sa zakonima i drugim propisima).
Samo osam institucija do sada dobilo
je pozitivne ocjene za obje komponente finansijske revizije. Pozitivnu ocjenu za jednu komponentu
finansijske revizije a za drugu mišljenje s rezervom ima 19 institucija, dok je
njih 26 dobilo mišljenje s rezervom za
obje komponente finansijske revizije. Za jednu su se revizori suzdržali od
mišljenja.
Kada je riječ o sarajevskoj firmi
Zrak, federalni revizori su u izvještaju obrazložili zbog čega su dali
negativno mišljenje za usklađenost s relevantnim zakonima i drugim propisima.
Osnova za negativno mišljenje
1. U Društvu nije formiran odbor za
reviziju u skladu s odredbama Statuta i Zakona o privrednim društvima FBiH.
Pored toga, nije formiran ni odjel za internu reviziju u skladu s odredbama
Zakona o računovodstvu i reviziji u FBiH, što je obaveza Društva kao subjekta
od javnog interesa (tačka 4. Izvještaja);
2. Prijem u radni odnos pet
zaposlenika na određeno vrijeme vršen je bez provođenja javnog
oglašavanja, što nije u skladu sa
Zakonom o radu i Uredbom o postupku prijema u radni odnos u javnom sektoru u
FBiH (tačka 4. Izvještaja);
3. Društvo je tokom godine vršilo
obračun plaća za zaposlenike, iako nije uspostavljena
evidencija o radnom vremenu koja je
osnov za obračun plaća u skladu sa Pravilnikom o
sadržaju i načinu vođenja evidencije
o radnicima i drugim licima angažovanim na radu (tačka
7.1.2.3);
4. Društvo nije provodilo redovne
mjere upravljanja rizikom i mjere za obezbjeđenje
adekvatnosti kapitala u skladu sa
Zakonom o finansijskom poslovanju s obzirom na to da
posluje u uslovima potpune
nelikvidnosti i insolventnosti i ima uslovnu blokadu računa, te
da je akumulirani gubitak veći od
zbira trećine osnovnog kapitala i fonda rezervi (tačka
7.2.4.1 i 7.2.3 Izvještaja);
5. Društvo nije izmirivalo obaveze po
osnovu plaća, poreza i doprinosa na plaće za 2022. godinu u iznosu od 2.068.412
KM, što sa obavezama iz prethodnog perioda iznosi 12.740.577 KM.
Navedeno nije u skladu s odredbama
Zakona o doprinosima i Zakona o porezu na dohodak
(tačka 7.2.4.2 Izvještaja);
6. Društvo nije izvršilo godišnji
popis imovine i obaveza kako bi se u poslovnim knjigama izvršilo
usklađivanje knjigovodstvenog sa
stvarnim stanjem, što nije u skladu sa Zakonom o
računovodstvu i reviziji u FBiH
(tačka 7.2.5 Izvještaja).
Kada je riječ o aktivnostima
upravljačkih struktura firme, Ured za reviziju FBiH konstatuje:
“Organi upravljanja (Uprava, Nadzorni
odbor, Skupština) nisu obavljali zadatke propisane Zakonom o privrednim
društvima, što je imalo velikog uticaja na normalno funkcionisanje i rješavanje
nagomilanih problema u Društvu, zbog čega je 11. 4. 2023. godine otvoren
stečajni postupak (tačka
5. Izvještaja)”, navodi se u revizorskom izvještaju.
Podsjetimo, v.d. direktora Zraka od
početka 2022. godine do novembra iste godine bio je Nedžad Koldžo, kojeg
je imenovala Vlada FBiH, a koja ujedno čini i Skupštinu Društva, kao većinski
vlasnik.
Koldžo je u trenutku imenovanja bio
član Glavnog odbora SDA, ali to nije smetalo tadašnjem premijeru FBiH Fadilu
Novaliću i resornom ministru Nerminu Džindiću.
Umjesto dobiti, uslijedio gubitak od
1.8 miliona KM
O neozbiljnom pristupu u Zraku govore
i neki drugi podaci iz izvještaja Ureda za reviziju.
Naime, Društvo je donijelo Plan
poslovanja za 2022. godinu u februaru 2022, a u finansijskom dijelu Plana
navedeno je da su prihodi planirani u iznosu od 4.170.000 KM, rashodi u iznosu
od 4.120.000 KM i dobit u iznosu od 50.000 KM.
Međutim, umjesto planiranih 4.170.000
KM prihoda, ostvareno je tek 1.341.657 KM prihoda, a rashodi su bili u iznosu
3.194.433 KM. To znači da na kraju godine nije ostvarena planirana dobit od
50.000 KM već da je zabilježen gubitak od 1.852.776 KM.
“Društvo je za 2022. godinu iskazalo
negativan finansijski rezultat – gubitak u iznosu od 1.852.776 KM, dok je za
2021. godinu iskazalo negativan neto finansijski rezultat u iznosu od 2.875.200
KM. Plan poslovanja za 2022. godinu nije zasnovan na realnim pokazateljima,
uzimajući u obzir da su u prošloj godini prihodi ostvareni u iznosu od 668.310
KM, što je nastavak problema u 2022. godini u dijelu neizvršenja postojećih i
pribavljanja novih poslova. S obzirom na to da u 2022. godini nije
bio organizovan proces proizvodnje,
planirane aktivnosti nisu realizovane, a Društvo nije vršilo
izmjene Plana poslovanja za 2022.
godinu, kako bi on predstavljao osnov svih aktivnosti”, konstatovali su
federalni revizori.
Kada je riječ o rashodima u Zraku,
revizori su se pozabavili i plaćama i ostalim ličnim primanjima.
“Troškovi plaća i ostalih primanja
iskazani su u iznosu od 2.162.304 KM i predstavljaju troškove obračunatih plaća
u 2022. godini, od kojih četiri i po nije isplaćeno (polovina augusta,
septembar, oktobar, novembar i decembar), što je detaljnije obrađeno u tački
7.2.4.2 Izvještaja. Plaća Uprave Društva definisana je ugovorima o radu i
iznosila je 3,5 prosječne plaće u Federaciji Bosne i Hercegovine za direktora,
a za izvršne direktore utvrđena je u iznosu od 2,5 prosječne plaće. Pored
toga, direktor Društva ima pravo i na korištenje službenog vozila, nabavku
novog vozila u vrijednosti do 50.000 KM, nabavku novog mobilnog telefona
vrijednosti do 1.000 KM, te nabavku novog laptopa u vrijednosti do 3.000 KM. Navedene
stavke iz ugovora o radu smatramo neprimjerenim uzimajući u obzir situaciju
u kojoj se Društvo nalazi i izražen problem insolventnosti i finansijske
nestabilnosti”, naglašavaju revizori koji su dali čak 29 preporuka firmi Zrak.
Iz Ureda za reviziju ističu kako je
firma Zrak u toku revidirane godine zaključivala ugovore o djelu sa fizičkim licima za poslove koji su
sistematizovani i u nadležnosti
Društva (obrada optičkih elemenata, PPZ zaštita, graviranje,
zavarivanje, izrada kutija i ostali
poslovi vezani za proizvodnju).
“U skladu sa Zakonom o obligacionim
odnosima, ugovori o djelu zaključuju se s ciljem da se obavi
posao koji je kratkotrajne prirode.
Budući da se u predmetnim slučajevima radilo o zaključivanju
istih ugovora o djelu, u
kontinuitetu, ne možemo potvrditi opravdanost zaključivanja ugovora o djelu za
obavljanje poslova koji su sistematizovani Pravilnikom o radu i koji su u
nadležnosti Društva. Nadalje, u dostavljenom pregledu zaključenih ugovora o
djelu nisu iskazani ugovori sa četiri fizička lica ukupne vrijednosti od
najmanje 2.016 KM koji do okončanja revizije nisu ni prezentovani,
iako su iskazani u računovodstvenim
evidencijama Društva”, zaključuju federalni revizori.
U Izvještaju Ureda za reviziju FBiH
se navodi da je firma Zrak za 2022. godinu iskazala gubitak u poslovanju u
iznosu od 1.852.776 KM, a da je akumulirani gubitak prethodnih godina
iskazan u iznosu od 4.947.983 KM, što sa iskazanim gubitkom izvještajne
godine iznosi 6.800.759 KM.