Dejtonski sporazum: Sveto pismo ili luđačka košulja?

Punih 29 godina navršilo se danas od kada je u američkoj bazi Rajt Peterson u Dejtonu parafiran Opšti okvirni sporazum za mir u BiH i njegovih 12 aneksa, čime je okončan rat u BiH i uspostavljen njen ustavno-pravni poredak.

Dejton- Šta, kad, zašto?

Dejtonski mirovni sporazum pravni je akt sporazumnog karaktera parafiran u vojnom  aerodromu Rajt-Paterson kod Dejtona, u američkoj državi Ohajo, da bi se zvanično prekinuo rat u Bosni i Hercegovini, koji je trajao od 1992. do 1995. Sporazum se naročito bavio budućim upravnim i ustavnim uređenjem Bosne i Hercegovine.

Konferencija  je trajala od 1. novembra do 21. novembra 1995. godine. Glavni učesnici su bili Alija Izetbegović, Slobodan Milošević, Franjo Tuđman, te glavni američki posrednik Richard Holbrooke i general Wesley Clark.

- TEKST NASTAVLJA ISPOD OGLASA -

Sporazum je zvanično potpisan u Parizu 14. decembra.

Dejtonski sporazum je bio kulminacija tzv. šatl (Shuttle) diplomatije koju je otpočeo Richard Hoolbrook sa svojim timom pod sponzorstvom SAD-a. Šatl se sastojao od posredničke diplomatije između zaraćenih strana. Jednostavnije gledano kontakt grupa šatl diplomatije je igrala ulogu kurira i moderatora koji su proslijeđivali i moderirali zahtjeve zaraćenih strana.

Mnoge osnove i preduslovi Dejtonskog sporazuma započeli su zapravo šatl diplomatijom još godinu dana prije završne konferencije. Jedan od najosnovnijih principa na kojima je Dejtonski sporazum bio zasnovan je bila podjela Bosne i Hercegovine po ključu 51-49 (51% teritorije Federaciji BiH i 49% Republici Srpskoj) koji je usaglasila tzv. kontakt grupa.

Potpisnici su se obavezali da međusobne odnose regulišu prema Povelji UN, Završnom aktu iz Helsinkija i drugim dokumentima OEBS-a, uz međusobno poštovanje suvereniteta i rješavanje sporova isključivo na miroljubiv način.

Prvih pet godina po potpisivanju sporazuma u Daytonu je svakog novembra međunarodnim skupovima obilježavanja godišnjica okončanja rata u BiH.

Posljednji put predstavnici država-potpisnica i međunarodni posrednici okupili su se u bazi Wright-Patterson novembra 2000. godine, ali obilježavanju jubileja tada nije prisustvovao niko od potpisnika.

Bivši međunarodni izaslanik za Balkan Richard Holbrooke koji se smatra glavnim arhitektom sporazuma, rekao je oktobra 2005. u Sarajevu da je Dejtonski sporazum zaustavio rat u BiH, ali da u njemu postoje i neke greške, nastale, uglavnom, zbog njegovog nesprovođenja.

Holbrookeu je na desetogodišnjicu potpisivanja sporazuma u Daytonu uručena Dejtonska nagrada za mir u znak priznanja za postiznaje Dejtonskog sporazuma.

.Tokom proteklih 28 godina bilo je nekoliko pokušaja ustavne reforme Dejtonskog sporazuma, a prema mišljenjima mnogih međunarodnih zvaničnika – ovaj sporazum je već davno prevaziđen, dok u RS još uvijek smatraju da se izvorni elementi Dejtonskog sporazuma moraju i dalje primjenjivati.

NAJNOVIJE

Ostalo iz kategorije

Najčitanije